PCI (Peripheral Component Interconnect)
PCI günümüz masaüstü bilgisayarlarında kullanılan en yüksek performansa sahip yol
sistemidir. PCI veri yollarının hızı 20 ile 33 MHZ arasındadır. PCI veri yolu şu an günümüz
PC'lerin hepsinde bulunmaktadır. Bunun dışında ayrıca Power PC tabanlı bilgisayarlarda
kullanılmaktadır. PC’ler 32 bitlik ve 64 bitlik versiyonları ile piyasada bulunmaktadır. Ana
kartınızda PCI yuvaları beyaz renktedir. PCI slotları LAN, SCSI, USB ve diğer kartları
desteklemektedir. PCI veri yolu tak çalışır desteklidir.
PCI Express
PCI Express PCI veri yolunda kullanılan paralel veri iletimi mimarisinin yerine seri
çalışan ve noktadan noktaya iletişim mimarisini kullanan bir teknoloji getiriyor. İki PCIe
aygıtı bir linkle bağlanıyor ve her bir link, bir ve birden fazla yollar meydana getiriyor.
Meydana gelen her yol da iki adet düşük-voltaj değerine sahip oluyor. Bu voltaj diferansiyeli
de karşıt yönlerde saniyede 2.5Gb veri taşıyabilen bir sinyal çiftini oluşturuyor. Çiftlerden
biri gönderme (transmitting) işini yaparken, diğeri de alma (receiving) işini yapıyor. Bant
genişliğini daha da artırmak içinse, oluşturulan yolların birden fazlası paralel bir şekilde (x1,
x2, x4, x8, x12, x16 veya x32 yol) iki PCIe aygıtı arasına yerleştirilip her bir yolun ayrı ayrı
sahip olduğu bant genişliğinin birleştirilmesi yoluna gidiliyor. İşte örneğin grafik kartları için
kullanılan PCI Express x16 veri yolunun anlamı, “16 adet paralel yolun birleştirilerek” bu
yolun sağlanması demek. Tahmin edebileceğiniz gibi sistemde en fazla bant genişliğine
ihtiyaç duyan veri yolu, grafik kartlarının kullanmak zorunda oldukları veri yolları. Bu
önceden AGP iken, şimdi PCI Express x16 hâline gelmiş. Bu da her yönde saniyede 4Gb’lik
bir veri akışı demek. Yakın bir gelecekte linklerin sahip olduğu sinyal oranının artırılarak ya
da yan yana daha fazla yol konarak daha fazla bant genişliğinin elde edilmesi düşünülüyor.
AGP (Accelerated Graphics Port)
Hızlandırılmış grafik port‘u anlamına gelen AGP, ekran kartları için kullanılan yeni
bir veri yoludur. AGP veri yolları Pentium II ve üstünü destekleyen ana kartlarda
bulunmaktadır. PCI veri yolu ile aralarındaki temel fark: AGP‘ler 128 KB’a varan büyük
grafik dokularını (texture) ekran kartı belleğinin dışında, sistem belleğinden de yararlanarak
işler. Bu sayede performansta artış sağlanır. AGP veri yolunun performansta bu şekilde bir
artış sağlamasına “Doğrudan Bellek Kullanımı” DIME (Direct Memory Execute) denir.
Ancak her AGP kartı bu özelliği kullanamaz. Bunun için bilgisayarda USB (Universal ******
Bus)’nin yüklenmiş olması gerekmektedir; çünkü veri aktarımı bu mantık çerçevesine yakın
gelişmektedir.
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/showthread.php?p=98137
AGP veri yolunu sadece ekran kartları kullanmaktadır. Bu nedenle veri yolunun tüm
bant genişliği ekran kartları için çalışmış olmaktadır. Tüm bant genişliği sadece ekran kartı
için kullanıldığından, bu yolu kullanan ekran kartlarının performansı pci veri yolunu
kullanan ekran kartlarına nazaran oldukça yüksek olmaktadır.
AGP veri yolu, standart olarak 66MHz bir saat frekansı ile çalışır. Bu çalışma hızı,
saat frekansının inen ve çıkan kenarları beraber kullanılarak AGP 2X şeklinde
geliştirilmiştir. Aynı anda birbiri ile çakışmayan birden fazla saat frekansı kullanılarak da
AGP 4X ve AGP 8X veri yoları kullanılmıştır.
Aşağıdaki tabloda AGP veri yolunun PCI veri yoluna göre hız farkı
görülmektedir.
Veri Yolu
Frekansı
Örnekleme Hızı (Clock
devri başına)
Bant
Genişliği
Veri Transfer
Hızı
PCI 33Mhz 1 33Mhz 133MB/s
AGP 1x 66Mhz 1 66Mhz 266MB/s
AGP 2x 66Mhz 2 133Mhz 512MB/s
AGP 4x 66Mhz 4 266Mhz 1.066GB/s
AGP 8x 66Mhz 8 533Mhz 2.132GB/s
1.3.3. Portlar ve Konnektörler
Ana kartın dış birimlerle bağlantı kurduğu özel yapılardır. Bağlantı kurulacak birim ile
iletişim kurmaya uygun fiziksel yapıdadır. Portların bir kısmı kasanın içindedir ve bu
portlara hard disk gibi kasa içine monte edilen birimler bağlanır.Bazı portlarda kasa
yüzeyinde ana karta monteli şekilde bulunur.Bu portlara kasa dışından ulaşılır ve mikrofon
gibi kasa dışında bulunması gereken cihazlar bağlanır.Bazı portların ana kartın yüzeninde
olmasına rağmen istenirse bir uzatma kablosu ile kasa üzerinde ayrılmış özel bölümlere
taşınabilir.Örneğin ek USB portları özel USB uzatma kabloları ile kasa yüzenine taşınabilir.
1. PS/2 Fare Portu: Yeşil renkte olan bu port, PS/2 fareler içindir.
2. Paralel Port: 25-pin’li port konnektörlere yazıcı, scanner ve diğer aygıtların takılabilir.
3. LAN (RJ-45) Port: Yerel alan ağlarında ağa bağlanmak için kullanılır.
4. Ses Girişi: Açık mavi renkte olan bu porta teyp, CD, DVD çalar ya da diğer ses
kaynakları bağlanabilir.
5. Ses Çıkışı: Açık yeşil renkte olan bu porta kulaklık, hoparlör takılabilir.
6. Mikrofon Girişi: Pembe renkte olan bu porta mikrofon takılabilir.
7 ve 8. USB Port: USB cihazlar yeni yeni yaygınlaşmaktadır. USB portlara neredeyse her
tür harici cihaz bağlanabilir. Özelliği, seri ve paralel portlara göre çok daha hızlı olması ve
USB aygıtlar üzerindeki yeni USB portları aracılığı ile uç uca çok sayıda cihazın zincirleme
bağlanabilmesidir.
9. VGA Port: 15-pin’li VGA porta monitör bağlanır.
10. Seri Port:Bu 9-pin’li COM porta seri aygıtlar bağlanabilir.
11. PS/2 Klavye Portu: Mor renkte olan bu porta klavye bağlanır.
Ana kart üzerinde kasa içinden ulaşılabilen portlar da bulunur. Bunlar genel
olarak iki adet IDE portu, bir disket sürücü portu, ana kart ile bütünleşikse SCSI
portudur. Bu portlara takılan yassı kablolar aracılığı ile ana kartımıza sabit disk,
CD sürücü, CD yazıcı, disket sürücü gibi dahili cihazları bağlarız. Bir IDE
portuna bağlı kabloya, üzerindeki iki konnektör aracılığıyla iki cihaz bağlanabilir.
1.Floppy Bağlantısı: Disket sürücüsünün ana karta bağlanması için kullanılır.
Bağlantı yapılırken Floppy kablosunun üzerindeki kırmızı işaretin ana kart üzerindeki
bağlantı noktasındaki PIN 1 üzerine gelmesine dikkat edilir.
2.IDE Bağlantısı: Hard disk ve CD sürücülerinin ana karta bağlanması için kullanılır.
Bağlantı yapılırken IDE kablosunun üzerindeki kırmızı işaretin ana kart üzerindeki bağlantı
noktasındaki PIN 1 üzerine gelmesine dikkat edilir.Bir IDE portuna birden fazla cihaz
bağlanacaksa MASTER ve SLAVE cihazlar jumper ayarları ile belirlenmelidir.
3.SATA Konnektörleri: ****** ATA (SATA) birimi ise son zamanlarda hızla
yaygınlaşmaktadır. SATA saniyede 150 MB veri akışını desteklemektedir. SATA kabloları
çok daha incedir. SATA ara birimini destekleyen bir sabit disk seçilirken, seçilen ana karta
da dikkat edilmelidir. Çünkü standart IDE bağlantı noktalarına bağlamak mümkün değildir.
4. Fan Konnektörleri: Soğutucu fanların kablosunun takıldığı konnektörlerdir.
12V’ta 350mA~740mA ya da 1A~2.22A(26.64W)’de çalışmaktadır. Fan kablosunu takmayı
unutmamalısınız. Aksi takdirde sistem içinde yetersiz hava akışından dolayı anakart zarar
görebilir. CPU fan mikroişlemci için tasarlanmış ve devir kontrolü de bulunan bir türüdür.
Kasa üzerindeki diğer fanlar içinde konnektörler bulunur.
5. Dijital Audio Konnektör: Bu konnektörler, dijital seslerin çıkışı için kullanılır.
6. ATX Güç Konnektörleri: Güç kaynağının ana karta bağlandığı konnektörlerdir.
7. USB Konnektörler: Çeşitli çevre birimlerinin anakarta bağlanmasını sağlayan
portlardır. Yazıcı , video kamere vb. birçok cihaz bu portları kullanır.Bir ana kartın üzerinde
ve yanında USB port bulunabilir.Yan tarafta bulunan USB portlara kasanın arka kısmından
ulaşılabilir(bk. resim 1.9). Ana kartın üzerinde bulunan USB portlar ise ara kablolar ile
kasanın ön veya yan tarafına uzatılabilir.
8. Sistem Panel Konnektörleri : Ana kartın kullanıcılar tarafından kontrol edilmesini veya sistemin çalışma durumunun ledler ile bildirilmesini sağlayan paneldir.
Sistem Güç LED’i (Yeşil 3-pin PLED): Sisteme elektrik geldiğinde bu
LED’in yandığı görülür.
Sabit Disk Aktivite LED’i (Kırmızı 2-pin IDE-LED): Sabit diske veri
yazarken ya da veri okurken IDE-LED yanar.
PC Hoparlörü (Turuncu 4-pin SPEAKER): Hoparlör sistem seslerini ve
uyarılarını duymayı sağlar.
Güç/Uyku Düğmesi: Bu konnektör, sistem güç düğmesi içindir. Güç
düğmesine bastığınızda BIOS ayarlarına bağlı olarak sistem ya kapanacak ya da
uyku moduna girecektir. Sistem açıkken güç düğmesine 4 sn’den fazla
bastığınızda sistem kapanacaktır.
Yeniden Başlat Düğmesi (Mavi 2-pin RESET): Sistemi kapatmadan yeniden
başlatmayı sağlar.
9. İşlemci Soketi : Ana kart üzerinde işlemciyi takmak için bir soket veya slot
bulunur. Soket, yassı dikdörtgen şeklindeki işlemciler için iki düzlem üzerine (enine ve
boyuna) uzanan iğnelerin oturduğu yuvaya verilen addır.
10. Bellek Yuvaları: Sistem belleklerinin takıldığı yerlerdir.
11. Bios ve Bios Pili : Bios’da ana kartta sistem açılışında gerekli olan bilgiler ve
sistemin neleri desteklediği ile ilgili bilgiler mevcuttur. Bios Pili ise ana kart üzerinde
elektrik akımı olmadığı durumlarda bazı önemli bilgilerin tutulması amacıyla kullanılan çok
küçük bir güce sahip pildir.