Yaşam Öyküsü
Üçyüzonda gelmiş idim cihana Veysel Şatıroğlu, 1894’te Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde dünyaya geldi. Aşık Veysel'in ailesine yörede Şatıroğulları derler. Babası Karaca lakaplı, Ahmet adında bir çiftçidir. Aşık Veysel’in dünyaya geldiği yıllarda , çiçek hastalığı Sivas yöresinde çok yaygındır. Aşık Veysel’den önce, iki kız kardeşi çiçek yüzünden yaşamlarını yitirmiştir.Yedi yaşına girdiği 1901’de Sivas’ta çiçek salgını yeniden yaygınlaşır; kendisi de bu hastalığa yakalanır. O günleri kendisi şöyle anlatmaktadır: gülizar köyde süt sağarken sancılanır.Veysel doğar kordonu kendi keser eve gider. "Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti.Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştik. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kayarak düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım... Çiçek zorlu geldi. Sol gözüme çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bu gündür dünya başıma zindan.”
Kendisinin de anlattığı gibi 7 yaşında çiçek hastalığı nedeniyle kör olmuştur. bu olayın ardından sağ gözünün ışığı seçebilme yeteneği biraz daha olan Aşık Veysel, kendisinin süt sağdığı bir esnada , babası Ahmet'in yanına geldiğinde kendisinin aniden dönmesi nedeniyle babasının elinde bulunan değneğin ucunun sağ gözüne girmesiyle , tüm görme yetisini kaybetmiştir.
Aşık Veysel'in Ali adında bir abisi ve Elif adında bir kızkardeşi vardır. Tüm aile meydana gelen olaya oldukça üzülmüştür. Kazanın ardından kızkardeşi elinden tutarak gezdirmeye, dolaştırmaya başlamıştır kendisini. Ancak Aşık Veysel gittikçe içine kapanmıştır. Sivas ili aynı zamanda emlek yöresi olarak ta adlandırılmıştır. Bunun nedeni bölgede çok fazla sayıda âşık/ozan olmasından dolayıdır.Aşık Veysel’in babası Ahmet'te şiire meraklı, tekkeyle içli-dışlı birisi olduğundan dolayı Aşık Veysel bir uğraş olması için saz çalmayı öğrenir. Babası Aşık Veysel'e Halk ozanlarından şiirler okuyup, ezberleterek avutmağa çalışır oğlunu. Ayrıca o zamanlar yöre ozanları da zaman zaman babası Şatıroğlu Ahmet’in evine uğrayıp saz çalmaktadırlar. Komşuları Molla Hüseyin'in de sazını düzenleyip, kırılan tellerini taktığını kendisi belirtmektedir.
Aşık Veysel ilk saz derslerini babasının arkadaşı olan Divriği’nin köylerinden Çamışıhlı Ali Ağa’dan (Aşık Alâ) almıştır. Kendini bu sıralarda iyice saza vermiş; usta malı şiirlerden çalıp söylemeye başlamıştır. Bu sayede Aşık Veysel körlüğünü bir nebze olsun unutmuştur. Aşık Veysel’in saz çalmayı öğrendiği bu sıralarda abisi Ali'de cepheye gitmiş ve küçük Veysel kırık telli sazıyla yalnız kalmıştır. Savaş başladıktan sonra Aşık Veysel’in bütün arkadaşları ve emsalleri cepheye gitmişlerdir. Aşık Veysel bundan da mahrum kalmış olması nedeniyle daha derin bir ruh haline girmiştir. Aşık Veysel o günlerini şöyle anlatmaktadır;
“Eve girerim, yüzüm asık: anam babam halimi bilmez. Ben onlara derdimi, dokunmasın diye,
açamam. Onlar benim kafa tuttuğumu zannederler, bense derdimi dökmekten çekinirim, öyle ki,
sazdan bile farır gibi oldum.”
Bu sırada ağır basan vatana olan borcunu ödeme duygusu ile dizeleştirir bunu:
“Ne yazık ki bana olmadı kısmet
Düşmanı denize dökerken millet
Felek kırdı kolumu, vermedi nöbet
Kılıç vurmak için düşman başına.
Bugünler müyesser olsaydı bana
Minnet etmez idim bir kaşık kana
Mukadder harici gelmez meydana
Neler geldi bu Veysel’in başına.”
Aşık Veysel’in annesi ve babası seferberlik sonlarına doğru belki biz ölürüz ve kardeşi Veysel’e bakamaz düşüncesiyle Aşık Veysel’i Esma adında, akrabalarından bir kızla evlendiriyorlar. Aşık Veysel’in eşinden bir kız ve bir erkek çocuğu dünyaya gelmiştir. Erkek çocuğu daha on günlükken vefat etmiştir. 24 Şubat 1921de Aşık Veysel ’in annesi vefat etmiştir. Bundan onsekiz ay sonra ise babası vefat etmiştir. Aşık Veysel bu sıralarda köy odasında sıkça yapılan toplantılarda saz çalmıştır. Abisi Ali’nin bir kız çocuğu daha olunca çocuklara ve işlere bakması için bir azap (hizmetkar) tutmuşlardır. Bu hizmetkar bir gün Aşık Veysel hasta yatarken, kardeşi Ali de keven toplarken, aşık Veysel’in ilk eşi olan Esma’yı kandırarak kaçırmıştır. Aşık Veysel’in acılı yaşamına bir acı daha böylece eklenmiştir. Eşi bir başına bırakıp gittiğinde Aşık Veysel’in kucağında kızı henüz altı aylıktır. Ancan iki yıl sonra vefat etmiştir.
Aşık Veysel'in başına gelen bu talihsiz olayları bir şiirinde şu şekilde dile getirmektedir:
“Talih çile kadar sözü bir etmiş,
Her nereye gitsem gezer peşimde.”
Tüm bu olayların ardından daha fazla içine kapanık bir hal alan Aşık Veysel 1928 yılında en iyi arkadaşı olan İbrahim ile Adana’ya gitmeye karar verir. Fakat Sivas’ın Karaçayır köyünde Deli Süleyman isminde birisi Aşık Veysel'i bu ilk seyahatinden vazgeçirir.Bu olaydan daha sonra ise Zara’nın Barzan Baleni köyünden Kasım adında birisi Aşık Veysel’i köyüne ***ürerek iki üç ay beraber yaşarlar. Kendisini Adana’ya göndermeyen Deli Süleyman, Sivas’lı Kalaycı Hüseyin, Aşık Veysel’e yol arkadaşlığı eder. Dönüşte Aşık Veysel, Hafik’in Yalıncak köyüne ve Zara’nın Girit köyüne uğrayarak buradan güzel bir saz alır.Aşık Veysel daha sonra Hafik’in Karayaprak köyünden Gülizar adlı bir kadınla evlenir.
1931 yılında Sivas Lisesi edebiyat öğretmeni olan Ahmet Kutsi Tecer ve arkadaşları Halk Şairlerini Koruma Derneği'ni kurarlar. Daha sonra ise 5 Aralık 1931 tarihinde üç gün süren Halk Şairleri Bayramı’nı düzenlerler. Böylece Aşık Veysel’in yaşamında önemli bir dönüm noktası olan Ahmet Kutsi Tecer ile tanışması gerçekleşiyor.
1933 yılına kadar usta ozanların şiirlerinden çalıp söylüyen Aşık Veysel Cumhuriyet’in onuncu yıldönümünde Ahmet Kutsi Tecer’in direktifleriyle bütün halk ozanları Cumhuriyet ve Gazi Mustafa Kemal üzerine şiirler yaparlar. Aşık Veysel’in günışığına çıkan ilk şiiri böylece Atatürk’tür Türkiye’nin ihyası dizesiyle başlayan şiir olur. O zaman Sivrialan’ın bağlı olduğu Ağacakışla nahiyesi müdürü Ali Rıza Bey, Aşık Veysel’in bu destanını çok beğeniyor, Ankara’ya göndermek istiyor. Aşık Veysel'de Ata’ya ben giderim diye arkadaşı İbrahim ile yaya olarak yola çıkarlar. Üç ayın sonunda Ankara’ya gelirler. Aşık Veysel'in Ankara’da tanıdıklarının evlerinde kırkbeş gün misafir kalır. Destanı Atatürk’e getirmek hevesiyle geldiğini söylüyorsa da destanı Atatürk’e okuyamaz. Ancak, destan Hakimiyet-i Milliye (Ulus) basımevinde gazeteye verilir. Destan gazetede üç gün boyunca yayınlanır. Bundan sonra da bütün yurdu dolaşmaya, dolaştığı yerlerde çalıp-söylenmeye başlanarak, sevilir ve saygı görür.
Aşık Veysel Köy Enstitüleri’nin kurulmasıyla birlikte, yine Ahmet Kutsi Tecer’in katkılarıyla, sırasıyla Arifiye, Hasanoğlan, Çifteler, Kastamonu, Yıldızeli ve Akpınar Köy Enstitüleri’nde saz öğretmenliği yaparr. Bu okullarda Türkiye’nin kültür yaşamına damgasını vurmuş birçok aydın sanatçıyla tanışma olanağı bulur, şiirini iyiden iyiye geliştirir.
1965 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi, özel bir kanunla Aşık Veysel’e, Anadilimize ve milli birliğimize yaptığı hizmetlerden ötürü 500 lira aylık bağlamıştır. Aşık Veysel 21 Mart 1973 günü, sabaha karşı saat 3.30’da doğduğu köy olan Sivrialan’da, şimdi adına müze olarak düzenlenen evde yaşama gözlerini yummuştur.
SANATI
Gözlerinin görmeyişi, Aşık Veysel'i bütünüyle etkilemiştir. Öyle ki:
“Kuş olsan da kurtulmazdın elimden
Eğer görsem idi göz ile seni”
Derken Âşık Veysel’in bu anlamda duyduğu hasretin ne kadar derin olduğu kolaylıkla anlaşılır.<br Bir eserinde ise ;
“Dünyanın en zengin aklını gördüm
Sermayesin sordum dedi ki okul.
İnsanlara hizmet yaptığın yardım,
Merhametin duygum dedi ki okul.
Sudan ateş yapan en güzel sanat
Dünyayı ışığa kaplarsın kat kat
Fikriyle mi ettin bunları icat
Rehberim oldu dedi ki okul.
Bu bir keramet mi yoksa hüner mi
Göz görmezse gönül buna kanar mı
Öksüz tarlada sapan döner mi
Eker biçer motor dedi ki okul.
Kanat takar gökyüzünde uçarsın
Denizleri müdanasız geçersin
Soğuğu yağmuru nasıl seçersin
Rasathane kurmuş dedi ki okul.
Çeşitli taşıtlar bir de trenler
Hekim olup her yareyi saranlar
Bunu sen mi yaptın yoksa erenler
Daha neler yapar dedi ki okul.
Radyo hayrete düşürdü beni
Her dilden biliyor yok amma cam,
İlim akıl fikir yaratmış bunu
Lambası dalgası dedi ki okul.
İnsanlar kafası bunları bulan,
İlimdir dünyada hakikat olan
Bütün bu işlerin temelim kuran
İnan buna Veysel dedi ki okul” diyor.
