Ahî evran

AHî EVRAN


Selçuklu Devleti Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu'da güçlü bir devlet ileri bir uygarlık kurmuştu. Ancak Moğol akınları yüzünden devlet XIII. yüzyılın sonlarına doğru zayıflamaya başlamıştı. Bu mirası ayakta tutabilmek için Anadolu'da yerleşen Oğuz Boylarıhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ayrı ayrı bölgelerde kümeleşmeye başlamışlardı. Nitekim XIV yüzyılın başlarında Anadolu'daki Selçuklu egemenliği sona erdiğinde birçok Türk Beylikleri ayrı ayrı devletler kurmuşlardı.



O günlerde (Ahilik) adıyla millî bir dayanışma birliği Anadolu'da sosyal düzenin kurulmasına öncülük etmişti. Hatta bu birlikhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Osmanlı Devletinin güçlenmesine ve örgütlenmesine yardımcı olmuştu.



Ahilik; kasabalara ve köylere kadar yayılan en küçük örgütünden en büyüğüne kadar millî birlik ve beraberliği karşılıklı saygı ve sevgiyi sosyal dayanışma ve yardımı temel ilkeler sayar. El birliği gönül birliği ve kardeşlik havası içinde din ve ahlâk kurallarına sıkı sıkıya bağlı köklü sağlam düzenli ve millî bir toplum kurmayı amaç bilen tarikat niteliğinde bir kuruluştur. Bu kuruluşa fütüvvet adı veriliyordu. Kendilerine özgü töreleri ve zaviye adıyla tanınan dernekleri vardı. Üyeleri daha çok meslek sahibi esnaftan kişilerdi. Küçük sanatların gelişip yayılmasında sanat erbabının geleneksel kurallara göre yetiştirilmesinde ve ekonomik hayatını düzenlenmesinde bu birliğin büyük faydaları görülüyordu.



Fütüvvet ve ahiliğin tarihi eski olmakla birlikte Anadolu'da ahiliğin kurulmasında Ahi Evran'ın öncülük ettiği söyleniyor ve Ahi Evran bu örgütün piri sayılıyordu.



Ahi Evran’ın asıl adı Şeyh Mahmud Nasurıddin’dir. Orta Asya’nın Türk bölgesi olan Horasan'dan Anadolu'ya göçmüşhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif XIII. yüzyılın ortalarında Konya'ya gelip yerleşmişti.



Hacı Bektaş-ı Velî hakkındaki deyişleri bir araya toplayan Velâyetnâme adlı esere göre Konya'da bir süre oturan Ahi Evran daha sonra Kayseri' ye gelmişti. Burada dericilik mesleğine girmiş deri atölyelerinde çalışan bir işçi olmuştu. Deri terbiye etmenin ham deriyi türlü emek ve uğraşılardan sonra olgunhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kullanılır duruma getirmenin onun. kokusuna dayanmanınhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif insanı eğitmekhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif onu olgunlaştırmak kadar güç olduğunu bildiğinden bu mesleği seçmişti.



Ahi Evran çilesini tamamladıktan ve manevî gücünü de ispat ettikten sonra Kırşehir'e gelmiş ahilik örgütünü burada kurmuştu.



Ahi Evran insan nefsinin bir ejder gücünde olduğuna nefsini yenen kişinin dünya hırslarından kinlerinden maddi isteklerinden arınacağına inanmıştı. İşte bu inanca bağlı olarak Ahi Evran'ın nefis denen benlik yılanını içinden söküp atarak bir kamçı gibi elinde taşıdığı söylenmişhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kendisine yılanlı ahi anlamına gelen Ahi Evran denilmişti.



Yine Velâyetnâme adlı esere görehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Hacı Bektaş-ı Velî sık sık Kırşehir'e gelirhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Ahi Evran'la saatlerce sohbet ederdi. Bir keresinde iki büyük insan yine Kırşehir'de buluşmuştu. Kırşehir'in tanınmış bahçeleri olan Özbağlar’da derin bir sohbete başlamışlardı Bu sırada aşağıdaki derede kurbağalar ötüşüyorhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bu sohbete onlar da katılıyorlardı. Bir arahttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Hacı Bektaş-ı Velîhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif kurbağalara seslenerek:



­ Susunuz ya mübarekler!. demişti.


0 günden bugüne bu derelerde kurbağalar susmuş bir daha ötmez olmuşlardı.



Ahi Evran'ın Osmanlı Devletinin kurucusu Osman Gazi'ye ahilik beratı verdiği tahta çıktığı zaman ahi töreleri gereğince beline ahilik kuşağı bağladığı söylenir. Osman Gazi’nin oğlu Orhan Gazi'ye de büyük saygı gösterdiği ve ahi alayları kurarak onun fetihlerine yardım ettiği bilinmektedir.



Ahilik tasavvufî inançlar içinde halka “elinehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif beline ve diline sahip olma” ilkesinihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif yani hırsızlık ve haramdan uzak durmayı namuslu olmayı sır saklamayı kötü söz söylememeyi telkin etmiştir. İnsanlar arasında ahlâkî prensipleri yaymıştır. İyiyehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif doğruya ve güzele dönük kardeşçe yaşama ilkeleriyle Osmanlı Devletinin sosyal ve ekonomik düzenini ilk esnaf örgütünü kurmuş devletin yardımcısı olmuştur.



Ahi Evran'ın kaç yıl yaşadığı bilinmemekle birliktehttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif XIV. yüzyılın başlarında Kırşehir'de öldüğü sanılmaktadır. Ahi Evran'ın hayatı Hacı Bektaş-ı Velî’de olduğu gibi yüzyıllardan beri söylenegelen çeşitli efsanelerle süslendiğinden gerçek yaşantısı unutulmuştur. Ancak onun Kırşehir'deki türbesi çağlar içinde Ahi Ocağı olarak yaşamış ve ziyaret edilmiştir. Ahi Evran adına Ankara'da bir cami yaptırılmıştır. Camiin Selçuklu devri ağaç oyma işlemeli kapı ve pencerelerihttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif bugün İstanbul'da Amca Hüseyin Paşa Medresesinde saklanmaktadır.



Türk tarihinde birçok ulu kişiler vardır. Bunlar eserleriyle değil fikirleriyle düşüncelerinin toplumlar üzerindeki etkileriyle tanınır ve bilinirler. Ahi Evran da böyledir. Sağlığında yazılı bir eser bırakmamıştır. Yazmışsa da bize kadar ulaşamamışhttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif ya da elimize geçmemiştir. Bu ulu kişiler Anadolu'ya doğan zihinleri aydınlatan gönülleri ısıtan toplumları etkileyen onların millî birlik ve dirliğe çağıran güneşler gibidirler. Bundan dolayı unutulmamış dillerde ve gönüllerde yaşatılmıştır.



Ahi Evran bu sözlü kültürün en belirgin örneğidir. Onun yedi yüz yıl önce Anadolu'ya ektiği iyilik ve cömertlik tohumları yeşermiş bir fikir ürünü olarak toplumları doyurmuştur. Ohttp://www.tekplatform.com/images/smilies/virgs.gif Türk Kültür Tarihi'nin ölümsüz bir düşünürü bir mürşidi olarak daima yaşayacaktır.