VİTAMİNLER

Çeşitli biyokimyasal olaylarda varlığı gereken ve vücut tarafından sentez edilmediği için besinlerle alınması gereken organik bileşiklerdir. Vitaminler yağda ve suda çözünmeleri bakımından sınıflandırılırlar ve adlandırılmaları alfabetik olarak yapılır.Yağda çözünenler:A-D-E-K ve Suda çözünenler B-C.Vitaminlerin besinlerle yeterli alınmaması bazı sağlık sorunlarına yol açar.

Çeşitleri

A Suda çözünenler

a-Tiamin(B1)

Suda kolay çözünür

Kaynatmaya karşı dayanıklıdır

pH değişimine hassastır







Karaciğer,maya ve hububatta çok bulunur

Karbonhidrat metabolizmasında rol oynar

Karbonhidrat ve proteinlerden yağların sentezi için gereklidir

Sinir dokusunun oksijen alma yeteneğini artırır

Yetersizliği

1-Mide ve barsak bozuklukları meydana gelir

2-Barsaklarda iltihaplanma ve kabızlık görülür

3-Alyuvarlarda pentoz fosfat birikimi olur

4-Beriberi (Kalp damar sistemi hastalığı,sinirsel bozukluklar,kas zayıflğı ve halsizlik ) görülür



b-Riboflavin(B2)

Suda kolay çözünür

Işığa dayanıksızdır

Sakatatlarda, yumurta,süt peynir,maya,tahıllar ve yeşil yapraklı sebzelerde çok bulunur.

Solunum reaksiyonlarında görevli enzimlerin yapısına katılır

Gelişim üzerine etkisi fazladır

Hemoglobin sentezinde rol oynar



Yetersizliği

1-Deri ve sindirim kanalı mukozasında bozukluklar oluşur

2-Gözde sklera ve korneada damarlaşma görülür



c-Niyasin

Suda olay erir

Hava ve sıcağa dayanıklıdır

NAD ve NADP nin oluşumunu sağlar

Karaciğer,et,balık,buğday ve çavdarda bulunur.



Yetersizliği

(Yetersizlik tek taraflı ve mısırla beslenmelerde görülür)

1-Sinir ve sindirim sistemi bozuklukları

2-Pellegra (Deri kurur ve sertleşir) görülür



d-B6 (Pridoksin,H vitamini)

Suda ve alkolde erir

Işığa ve u.v radyasyona karşı hassastır

Amino asit ve potasyumun hücrelere taşınmasında rol alır

Bitkisel ve hayvansal besinlerde bolca bulunur

yetersizliği görülmez

e-Pantotenik asit

Koenzim-a nın yapısına katılır

Karbonhidrat protein ve yağ metabolizmasında rol alır

Karaciğer böbrek ve yumurta sarısında bulunur



Yetersizliği

1-El ve ayaklarda karıncalanma

2-Gündüz ayakların üşümesi ve gece ısınması



f-Biotin

Tuzlu suda erir

Bitkisel ve hayvansal besinlerde bolca bulunur

Karbonhidrat ve yağ metabolizmasına katılır

Yetersizliği görülmez



g-B9 (Folik asit)
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/lise-biyoloji-dersi/57886-vitaminler.html#post118400

Suda az çözünür

Alkali ortamlarda kolay çözünür

Amino asit metabolizmasında rol alır

Hızlı bölünen hücreler için gereklidir

Kan hücrelerinin oluşumunda B12 ile birlikte rol alır

Mayalarda ve yeşil sebzelerde bol bulunur



Yetersizliği
1-Gelişmenin yavaşlaması

2-Aneminin görülmesi



h-B12

Yüksek yapılı bitki ve hayvanlar tarafından sentezlenemez

Mikroorganizmalar sentezler

Çok az miktarlarda etkendir

Amino asit ve protein metabolizmasında etkendir

B9 vitamini ile beraber hızlı bölünen hücreler ve kan hücreleri yapımı için gereklidir



Yetersizliği

1-Anemi görülür

2-Sinir hücrelerinde bozulmalar görülür



ı-C vitamini

Bazı omurgalı ve insanlar için önemlidir.(Bazı yüksek yapılı hayvanlar ve bitkiler sentezleyebilir.)

Isıya dayanıksızdır

Biyokimyasal reaksiyonlarda rol alır

Yeşil sebze ve limongillerde bol bulunur



Yetersizliği

1-Skorbüt (Diş eti ve diğer organlarda gelişen kanama ) hastalığı gelişir

2-Dişler ve damaklarda yapı bozukluğu gelişir.(Bu durum hücresel yapı olan mükopolisakkaritlerin yapı bozukluğundan kaynaklanır.)



B Yağda çözünen vitaminler



a-A vitamini

Besilerle beta karoten veya A vitamini şeklinde alınır

Gözde bulunan pigmentlerin yapısına katılır

Omurgalıların görme olaylarında gerçekleşen biyokimyasal olaylar için gereklidir



yetersizliği

1-Fotofobi (ışığa duyarlılık) gelişir

2-Gece körlüğü

3-Göz yaşı oluşturamama ve korneada sertleşme

4-Solunum,urogenital yollarda ve ciltte sertleşme,

5-Diş bozuklukları



b-D vitamini

Horon gibi davranan vitamindir

Bitki ve hayvansal besinlerde bulunur

Ca metabolizmasında etkendir

Barsaklardan Ca emilimini kolaylaştırır

Kan Ca seviyesinin ayarlanmasında etkendir

İnsan ve diğer memeliler D vitamini öncül maddelerini sentezleyebilirler.Bu maddeler deride u.v etkisi ile D vitaminine dönüşürler.



Yetersizliği
1-Raşitizm (Kemik gelişiminde görülen bozukluk) görülür

2-Yetişkinlerde osteomalazi (Kemik yumuşaması) görülür





c-E vitamini

Bitkisel ve hayvansal besinlerde yaygın olarak bulunurlar

Antioksidan olduğu düşünülmektedir

Yetersizliğine raslanmamaktadır

Laboratuar çalışmalarında yetersizliğinde farelerde karaciğer kalp ve damar hastalıkları ve kısırlık görülmüştür.



d-K vitamini

Besinlerde yaygın olarak bulunur

İnsanlarda ince barsaklarda microorganizmalar tarafından üretilir

Yetersizliğine raslanmaz

Karaciğerde protrombin yapımında gereklidir

Kanın pıhtılaşmasında rol alır

Genel özellikleri Özellikleri:

1-Hücre zarından geçebilirler

2-Sindirim enzimlerinden etkilenmezler

3-Kanda görülürler

4-Vücudumuzdaki yaşamsal olayları denetlerler

5-Karaciğerde A ve Deride D vitaminleri (öncül maddelerden) üretilebilir

6-A-D-E-K vitaminleri yağda çözünür ve vücudumuzda biriktirilir

7-B-C vitaminleri suda çözünür vücudumuzda biriktirilmez. Vücudumuzda en çok eksikliği görülen vitaminlerdir.

8-Bazıları Işık bazıları ısıdan etkilenebilir.

9-İnsan A ve D vitamini hariç diğer vitaminleri dışarıdan hazır olarak almak zorundadır

10-Yeterli gün ışığı almayan bölgelerde D vitamini yetersizliği görülür