4.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ - Maddenin Nitelenmesi


ÜNİTE 2: MADDEYİ TANIYALIM
1.BÖLÜM. ÇEVREMİZDE SAYISIZ MADDE VARDIR
SÜRE. 40 dk
Ders Kitabı – Sayfa 44
Dersin İşlenişi:
-Doğada, suyu maddenin hangi hâllerinde gözlemleyebiliriz?
-Maddelerin hangi özelliklerini biliyorsunuz?
-Bir şemsiye yapmak isterseniz, hangi özelliğe sahip maddeleri tercih edersiniz? Neden?
Anahtar Kavramlar

• Öğrencilerden anahtar kavramları okumalarını, bu kavramlar hakkındaki düşüncelerini kelime kartı tablosuna yazmaları istenir.

Madde: 1.Duyularla algılanabilen nesne.
2.Bir cismi oluşturan öge, öz.
Cisim: 1.Doğada element, bileşik veya bunların karışımları hâlinde bulunan, kütlesi ve ağırlığı olan, duyularla algılanabilen şey.
2. Gövde, beden, vücut
Malzeme: 1. Gereç.
2. Bir eserin hazırlanmasında yararlanılan bilgi ve kaynakların tamamı
Eşya: Türlü amaçlarla kullanılan, insan yapısı, taşınabilir cansız nesnelerin bütünü.
Alet: Bir el işini veya mekanik bir işi gerçekleştirmek için özel olarak yapılmış nesne.
Araç: Bir iş yapmakta veya sonuçlandırmakta gücünden yararlanılan nesne.
Mıknatıs tarafından çekilen-çekilmeyen:
Su geçiren-su geçirmeyen:
Suda yüzme-suda batma:
Esnek-berk:
Esnek :Bir dış gücün etkisi altında uzama, kısalma, eğrilme vb. biçim değişikliklerine uğradıktan sonra, etkinin kalkmasıyla eski biçimini alabilme özelliğinde olan, elastik, elastiki
Berk: Sert, katı.
Kokulu –kokusuz:
Kokulu: Kokusu olan
Kokusuz: Kokusu olmayan.

• “Neler yapacağız? “Bölümü okutulur.

-Maddeleri belirli özelliklerine göre sınıflandıracağız.
-Maddenin birbirine nasıl dönüştüğünü öğreneceğiz.
-Maddelerin özellikleri ile günlük hayattaki kullanım alanları arasındaki ilişkiyi inceleyeceğiz.
-Mıknatısı tanıyacağız.
-Maddeleri suda yüzme, suda batma, ıslanma, kuru kalma gibi özelliklerine göre sınıflandıracağız.
…………………………………..
-Çevrenizde birçok madde vardır. Bu maddelerden bazıları birbirine benzer. Bazıları da birbirinden çok farklıdır. Maddeleri birbirine benzeyen özelliklerine göre sınıflandırsanız hangi maddeleri aynı grupta toplardınız?( katı, sıvı, gaz)
-Hangi maddenin birbirinden farklı olduğunu düşünüyorsunuz? Maddelerin birbirinden farklı olma özellikleri nelerdir?( katı, sıvı, gaz, erime, donma, buharlaşma, ağırlık, renk…..)
-Maddeleri hangi özelliklerini göz önüne alarak sınıflandırdınız.
……………………………..
Çevrenizde farklı özellikte birçok madde vardır. Çevrenizde gördüğünüz maddelere örnekler bulun. Bu maddelerin hepsi birbirine benziyor mu? Farklı özellikleri nelerdir?
Bir su birikintisinde yüzdürmek için kayık yapmak isterseniz kullanacağınız maddenin suda yüzme özelliğinin olmasına dikkat etmeniz gerekir. Örneğin, kâğıttan yapacağınız kayık suda yüzer. Maddelerin suda yüzme özelliğini bilmek günlük yaşantımızda ne gibi kolaylıklar sağlar?
………………………………
Ders Kitabı – Sayfa 45
Maddenin Nitelenmesi
(Maddenin nasıl olduğunu, onu başka şeylerden ayıran özelliklerini belirtmek.)
a.Katılar ve Sıvılar
Bu etkinlikte beş duyu organımızı kullanarak maddeleri özelliklerine göre sınıflandıracağız.
Maddeleri Nasıl Tanırız?
YAPALIM ÖĞRENELİM
Kullanılacak Malzemeler:
göz bandı, su, tornavida, pamuk, tahta parçası,
kalem, karbonat, kolonya, un, sünger, tebeşir,
makas, kaşık
Hatırla
Çevrenizden katı ve sıvı maddelere örnekler verin. Ve sıvı maddelerden günlük hayatımızda nasıl yararlanırız?
Keşfet
Gruptan bir arkadaşınızın gözlerini, göz bandı ile başlayın Sınıfa getirdiğiniz maddeleri sıranın üzerine koyun. Arkadaşınızın sıranın üzerindeki maddeleri ayrı ayrı koklamasını sağlayın. Hissettiklerini öğrenmek için kokladığı madde ile ilgili düşüncelerini sorun ve vereceği yanıtları not edin.
Şimdi de arkadaşınızın aynı malzemelere dokunmasını sağlayın. Ondan, maddelerin ne olduğunu tahmin etmesini isteyin ve vereceği yanıtları defterinize not edin.
Sonuç Çıkar
Arkadaşınız dokunarak ve koklayarak bütün maddeleri tanıyabilir mi?
Bütün maddeleri sadece dokunarak ve koklayarak tanıyabilir misiniz?
Maddeleri tanıyabilmek için başka hangi özelliklerini bilmeniz gerekir?
<!--[if !supportLists]-->- Maddeleri sadece renklerine bakarak sınıflandırabilir misiniz?<!--[endif]-->
<!--[if !supportLists]-->- Maddeleri sadece tatlarına bakarak sınıflandırabilir misiniz?<!--[endif]-->
<!--[if !supportLists]-->- Maddeleri sınıflandırabilmemiz için başka neler yapmalıyız? Önerilerinizi defterlerinize yazınız. <!--[endif]-->

• Çalışma kitabının 29. sayfasındaki 2.1 ve 2.2 etkinlikleri yaptırılır.

Ders Kitabı – Sayfa 46
Maddenin Nitelenmesi
a.Katıların Özellikleri
-Sınıfımızın camına büyükçe bir taş çarpsa ne olur?

• Renklerine, kokularına, tatlarına bakarak ayırt edemeyiz. Maddeler katı, sıvı, ve gaz hallerde bulunurlar.

Katıların Özellikleri
Maddeleri sadece dokunarak, koklayarak ve tadına bakarak birbirinden ayıramayız. Çünkü maddelerin birçok özelliği vardır. Bu nedenle maddeleri birbirinden ayırabilmek için diğer özelliklerini de bilmemiz gerekir.
Top oynarken topun bir cama çarpmasını istemeyiz. Çünkü cama çarparsa camın kırılmasına neden olabilir. Oysa duvara çarpan top geriye döner. Topun duvardan geri dönmesinin nedeni, duvarın sağlam olmasıdır. Camdan geriye dönmemesinin nedeni ise camın kırılgan olmasıdır.
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/4-sinif-etkinlikler/59806-4-sinif-fen-ve-teknoloji-maddenin-nitelenmesi.html#post122269
Sıranızın üzerindeki silginin ve kalemin özelliklerini karşılaştıralım. Aralarındaki farklar sizce nelerdir?

• Silgiyi ve kalemi bükmeye deneyin.
• Maddelerden hangisi büküldü? Hangisi bükülmedi?
• Bükülen madde tekrar eski haline döndü mü?

Silginin bükülebilmesi ve önceki halini alması esnek madde olmasındandır. Esnek
maddeler bükülebilir ve tekrar ilk şekillerine dönebilir.
Kalemin bükülememesi esnek olmayan madde olmasındandır. Esnek olmayan maddelere berk maddeler denir. Berk maddeler bükülemez ve esnemez.
Silgi ve kalem farklı özelliklerinin yanı sıra ortak özelliklere de sahiptir. Örneğin her ikisi de katı maddedir.

• Paket lastiği esnek madde midir, berk madde midir?

Maddelerin esnekliğinden ve berkliğinden nasıl yararlandığınızı arkadaşlarınızla tartışın.
Camdan dışarıya baktığınızda okulunuzun bahçesini, bahçedeki ağaçları, çevredeki evleri görebilirsiniz. Pencereden uzaklaşıp duvarın arkasına geçerseniz dışarıyı göremezsiniz.
Resimdeki karton kutunun içinde ne olduğunu düşünüyorsunuz?
Peki cam şişenin içinde sizce ne var?
Cam şişe gibi, baktığımızda içini görebildiğimiz maddelere saydam madde denir. Bakıldığında içini göstermeyen maddelere ise opak madde denir. Karton kutu opak bir maddeden yapıldığından içinde ne olduğunu tahmin etmemiz zor olur. Oysa cam şişe saydam olduğundan içindekini kolayca görebilir ya da tahmin edebiliriz.
C Çalışma kitabı 33. sayfadaki 1.20 etkinliğinin yapılması sağlanır.
ÖZET:

• Sertlik: Duvar, demir, tahta, taş gibi katılar sert yapıdadır. Ancak kolay kırılmazlar.
• Kırılganlık: Cam, porselen gibi bazı katılar kırılgandır.
• Esneklik: Katı cisme bir etki yapıldığında şekli değişiyor, etki ortadan kalkınca katı tekrar eski halini geliyorsa böyle katılara “esnek madde” denir. Paket lastiği, silgi vb. maddeler esnektir.
• Opak Madde: Işığı geçirmeyen maddelerdir. Karton, duvar, demir vb. ışığı geçirmeyen katılardır..
• Saydam Madde: Işığı geçiren maddelerdir. Cam, saydam bir katıdır.

Mini Test
1. Hangisi kırılgandır?
a. taş b. cam c. demir d. kaşık
2. Hangisi opaktır?
a. çay bardağı b. pencere c. ampul d. duvar
3. Paket lastiği …………… maddedir.
4. Pamuğa dokunduğumuzda hangi özelliğini hissederiz? ………………..
5. Şekeri ve tuzu ……………….. bakarak birbirinden ayırabilirsiniz.

C Çalışma kitabı 31. sayfadaki 2.5 etkinliğinin yapılması sağlanır.

Ders Kitabı – Sayfa 47
Maddenin Nitelenmesi
c.Maddenin Kullanım Alanları
-Sınıfımızın camından güneş ışığı kolayca geçip içeriyi aydınlatıyor ve ısıtıyor. Bunu sağlayan camın hangi özelliğidir?
Sınıftaki eşyaları gözlemleyiniz. Gözlemlediğiniz eşyalar hangi maddelerden yapılmıştır?
-Su boruları kağıttan yapılmış olsaydı ne olurdu?
…………………………………
c.Maddenin Kullanım Alanları
Yağmurlu havalarda dışarı çıkmamız gerekiyorsa ıslanmamak için önlemler alırız. Örneğin, yağmurluk giyeriz veya yanımıza bir şemsiye alırız. Eğer şemsiye ve yağmurluk su geçiren maddelerden yapılsaydı ıslanırdık.
Dalgıçlar da itfaiyeciler gibi su geçirmeyen maddelerden yapılan özel kıyafetler giyerler.
Yağmurluk ve şemsiye su geçirmeyen maddelerden yapılmış eşyalardır. Siz su geçiren ve geçirmeyen maddelere başka neleri örnek verebilirsiniz?
Maddelerin çeşitli özellikleri vardır. Bu özelliklerden yararlanarak onları farklı alanlarda kullanırız. Kıyafetlerimiz yumuşak kumaşlardan yapılır. Böylece onları hem kolayca giyip çıkarabiliriz hem de hassas tenimiz zarar görmez. Sert maddelerden yapılan kıyafetler ise bizi rahatsız edeceğinden onları giymeyi tercih etmeyiz. Siz de defterinize, maddelerin özellikleri ile ilgili çalışma kitabınızın 32. sayfasındaki gibi bir tablo çizin. Tablonun “varlık adı” sütununa yandaki resimde gördüğünüz varlıkların adlarını yazın. Yazdığınız varlıkların özelliklerini tabloya uygun olarak işaretleyin. Hazırladığınız tabloyu arkadaşlarınızın tablolarıyla karşılaştırın.

Kahvaltıda süt içtiğiniz bardak sert, katı, berk ve su geçirmeyen özelliklerdir.

alıntıdır