Kur’ân ve Sünnet Ahlâkı

Kur'ân baştan başa edebtir... Kur'ân âdab-ı muaşerettir (görgüdür)... Kur'ân hikmettir... Kur'ân ahlâk ve fazilet kaynağıdır. Hazreti Âişe radıyallahu anha annemize sormuşlar: "Bize Peygamber Efendimizi (Salat ve selâm olsun O'na) anlat." Şu cevabı vermiş: "Onun ahlâkı bütünüyle Kur'ân'dı..."
Peygamberimizin Sünneti baştan başa ahlâk, fazilet, hikmet, edeb, nezaket, hilmdir.
İslâm en yüksek ahlâk ve karakteri bildirir, öğretir.
İslâm ahlâkının temel prensiplerinden birkaçını saymama müsaade buyurunuz:
1. Elinle ve dilinle kimseye kötülük etmeyeceksin, kimseyi üzmeyeceksin.
2. Hasseten, gıybet etmeyeceksin. Gıybet, din kardeşinde gerçekten olan bir kusuru söylemek ve yazmaktır. O, bunu duyarsa üzülür... Bir kardeşimizin gıyabında (o yok iken) onu sıska, şişko, dazlak, dişlek gibi sıfatlarla tavsif etmek gibi. Terâtibü'l-İdariyye kitabında okuduğum bir paragrafı zikr edeyim: Efendimiz zamanında Medine'ye iki Bizanslı doktor gelmiş. Bir müddet kalıp mesleklerini icra ettikten sonra gitmişler. Onlar gittikten sonra Resululluh efendimiz:Gıybet olmayacağını bilseydim, hangisinin doktorluk bakımından üstün olduğunu söylerdim buyurmuşlar.
3. Sana yapılmasını istemediğin şeyi sen de başkasına yapmayacaksın.
4. Büyüklere hürmet edeceksin, küçüklere merhamet ve şefkat ile davranacaksın.
5. Komşularınla, sanki onlar yakın akraban imiş gibi ilgileneceksin, onlara iyilik yapacaksın, onları üzmeyeceksin, onlara eza vermeyeceksin, onları koruyup gözeteceksin. Peygamberimiz "Kardeşim Cebrail aleyhisselam bana komşular konusunda o kadar nasihat etti ki, neredeyse onların birbirine varis olacaklarını sandım..." buyurmuşlardır. Komşusunu üzenin, komşusuna eziyet edenin vay haline!
6. Akrabalarını gözeteceksin, onlara (imkanların nispetinde) iyilik yapacaksın.
7. Ehlî (evcil) ve vahşî hayvanlara, bitkilere, ağaçlara, çevreye zulm etmeyeceksin, onları koruyacaksın.
8. Kötülüğü iyilikle savacak, uzaklaştıracaksın.
9.Kimsenin canına, malına, ırz ve namusuna, haysiyet ve şerefine el ve dil uzatmayacaksın.
10. Tecessüs etmeyeceksin, yani insanların gizli hallerini araştırıp onları rezil etmeye çalışmayacaksın. Resulullah efendimiz, "Allahü Teâlâ, bir din kardeşini onda olan bir kusur ve ayıp ile ayıplayan kimsenin canını, o ayıbı ona vermeden almaz" buyurmuştur.
11. Cimri olmayacaksın, cömert olacaksın. Sende paylaşma ahlâkı olacak.Allah'ın sana verdiği nimetlerin ve gelirin bir kısmını başkalarına vereceksin.
12. Komşun aç gecelerken, sen tok sabahlamayacaksın.
13. Dertlilerin dertlerini gidermeye, paylaşmaya yatkın olacaksın.
14. Başkalarının eşlerine, kızlarına, analarına kötü gözle bakmayacaksın.
15. Güler yüzlü olacaksın.Resûl-i Kibriya efendimiz "Kardeşine tebessüm etmen de bir sadakadır" buyurmuşlardır.

16. Peygamberimiz "iki günü birbirine eşit olarak geçen kişi zarardadır" buyurmuşlardır. Her yeni gününün bir öncekinden ilim, irfan, ibadet, ahlâk, cömertlik, hikmet, hayır, hasenat, her türlü iyilik bakımından, bir önceki günden ileride olması için çalışacaksın.
17. Yeryüzünde, toplum içinde emr-i mâruf ve nehy-i münker yapacaksın. (Derecen ve rütben müsait ise doğrudan doğruya, değilse yapanları destekleyerek.)
18. İnsanlara yalan söylemeyeceksin, (Savaş hilesi dışında) insanları aldatmayacaksın.
19. Savaş hukukunu ve etiğini çiğnemeyeceksin.
20. Düşmanların bile senin güvenli (emîn) bir kimse olduğunu kabul edecek, sendeki yüksek ahlâkı ve faziletleri teslim edecek.
21. Haram yemeyeceksin.
22. Rüşvet alıp vermeyeceksin.
23. Meşru olmayan (Şeriata uygun olmayan) yollar ve vasıtalarla ticaret yapmayacak, para kazanmayacaksın.
24. Lükse, sefahate, aşırı tüketime, saçıp savurmaya (israfa), gurura, kibre kapılmayacaksın. Kanaatli bir hayat süreceksin.
25. Emanete hıyanet etmeyeceksin...Ehil olmadığın emanet sana teklif edilirse kabul etmeyeceksin.
26. Hubb-i riyâset (başkanlık hırsı) sahibi olmayacaksın. Riyasete tâlip olmayacaksın. Matlu (istenen)olursan, ehil değilsen kabul etmeyeceksin.
27. Şöhretin âfet olduğunu bileceksin, ün kazanmak için her haltı yemeyeceksin.
28. Din kardeşlerinin ve insanların meleği olacaksın, kurdu olmayacaksın.
29-. Parayı, malı, zenginliği put haline getirmeyeceksin. Parayı amaç değil, araç olarak göreceksin.
30. Çocuklarını başı boş bırakmayacaksın, onların iyi insan, iyi Müslüman, iyi vatandaş olmaları için çalışacaksın.
31. Başta insanlar olmak üzere bütün yaratıklara ve çevrene adaletle, insafla, hikmetle muamele edeceksin. Her hâl ü kârda zulm etmeyeceksin.