Hamd, Kâinatı yoktan var eden Kuran-ı Kerim'i inzâl edip haşr günü mizana konmak üzere kadın erkek ihtiyar ve genç ayırmadan nisaba mâlik mukim ve hür her müslümana kurban kesmeyi vacip kılan Allaha mahsustur.

Salât ve Selâm Burhan ve Beyân sahibi, Kâinatın Efendisi Muhammed Mustafa (s.a.v.) in mal ve canlarını Allah ve Resûlü yolunda fedâ eden Ehl-i Beyti Ashab-ı ve ümmeti üzerine olsun.

Nisab miktarı mala sahib olan her mü'min erkek ve kadına senede bir kere kurban bayramı günlerinde Cenab-ı Hakk'a yakınlığa niyet ederek kurban kesmesi vacip olduğundan bu mevzu ile alakalı hususları çok iyi bilmek lazımdır.

Bazı bazı parağrafların altında kaynakları yazılacak bazılarını ise birden fazla kitaptan sadeleştirme olduğundan istifade edilen eserler yazının sonunda zikr olunacak. Cenab-ı Hakk rızasına muvafık buyursun tevfik ve nusret ancak Allah'tandır.

Kurban Peygamberimizin hicretinin ikinci senesinde vacip kılınmıştır. Ayrıca kuşluk vaktinde kesildiği için "ezhiye" diye isimlendirilir. Kurban kesmeye "tazhiye" denir ki, Hz. Allah'a itaat niyetiyle muayyen vakitte muayyen bir hayvanı kesmektir.

Kurban kesmek faziletli bir ameldir . İlk kurban Hz Adem (a.s.) in oğulları Habil ile Kabil'in aralarındaki bir ihtilafın halli için Hz. Allah'a kurban takdim etmeleriyle vuku bulmuştur. Bu hadise Sürei Maidenin 27 ayet-i celilesinde zikr edilmiştir yine sürei Saffede Hz. İbrahim'in oğlu Hz. İsmail'e fidye olarak büyük bir koç ihsan eddiği beyan edilmektedir.

Süre-i Kevser'de ise Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) kurban kesmekle emrolunmuştur. Bir çok hadis-i şerifte kurban kesmenin fazileti beyan edilmiş ve peygamberimiz " kurban kesmeye gücü yettiği halde kurban kesmeyen bizim meclisimize yaklaşmasınlar" buyurmuşlardır.

KURBANIN FIKHI HÜKMÜ

Kurban imam-ı azam hazretlerine göre vaciptir İmam-ı Ebu Yusuf ve İmam-ı Muhammed ve Şafii hazretlerine göre ise sünneti müekkededir.

Kurbanın vucubu ihtilaflı olduğundan vefatı yakın olan bir kimse üzerine zekat hac sadaka-ı fıtır keffaret-i yemin ve kurban borcu var iken malının üçte birinden bu borçlarının ödenmesini vasiyet etse malı kafi gelirse tamamını ödemek lazım gelir kafi gelmezse önce zekattan başlayarak haccı sadaka-ı fıtrı keffareti yemin-i ödenir malı kalırsa en son kurban borcu eda edilir(SİRACİYE)

KURBANIN SIFATI ŞARTI SEBEBİ VAKTİ RÜKNÜ HÜKMÜ

1.KURBANIN SIFATI:

Vacip olmaktır peygamber efendimiz bir hadisi şeriflerinde kimin imkanı olurda kurban kesmezse bizim namazgahımıza yaklaşmasın.buyurmuşlardır.

Kurbanda vacip olan kan akıtmaktır hayvan diri diri tasadduk edilmekle kurban hükmü yerine gelmez lakın kurban kesildikten sonra eti telef olursa borç ödenmiş olur kurban kestikten sonra eti tasdduk etmek mustehabdır.

2.KURBANIN ŞARTI

Müslüman hür mukim ve zengin olmaktır zenginlikten maksad asli ihtiyaclarından başka 80.18 gram altını veya bunun kıymetinde ticaret malı veya parası olan kimsedir. kurban kesmek için bu servette nemâ(çoğalma) üzerinden bir sene geçmesi şart değildir . bu sebeble kurban bayramının üçünçü günü nisaba malik olanların da kurban kesmesi vacipdir. nisaba malik olmayan kimse kendi arzusu ile kurban kesebilir efendisinin kölesi babanın evladına kurban kesmesi müstehaptır.

Kurbanın ilk günlerinde zengin olduğu halde kurban kesmeyıp son gününde fakir olan kişiden kurban borcu düşer ançak aksi olursa kurban vacip olur.

Sadak-ı fıtır ve kurban mükellefin şahsıyla alakalı oldugundan vacip olduktan sonra fakir düşse bile ömrü içimde eda edmedikçe bu borçu düşmez.

3.KURBANIN SEBEBİ:

Kurbanın vacip olduğu vakittir bu vakit tekrar ettikçe kurban kesmek de tekrar vacip olur.

4. KURBANIN VAKTİ

Kurban bayramının 1.2.3. yanı Zilhiccenin 10.11 ve 12 günleridir faziletli olan ilk günü kesmektir. Bayram namazı kılınan yerlerde kurban namazından sonra kesilir bayram namazı kılınmayan yerlerde ise fecrin doğmasından sonra kesilir.

5. KURBANIN RÜKNÜ:

Kesilmesi caiz olan hayvanın kesilmesinden ibarettir.

KURBAN OLARAK KESİLMESİ CAİZ OLAN HAYVANLAR

Kurban dört cins hayvandan olur, onlar da: Koyun, keçi, sıgır ve devedir manda sıgır cinsindendir.
Bu hayvanların kurban olması için ehil olmaları belirli bir yaşa ulaşmış olmaları ayıp ve kusurlardan salim olmaları lazımdır vahşi bir sığır ehilleştirilmiş olsa bile kurban edilemez ehli iken sonradan vahşileşen bir hayvan ise kurban olur.

Devenin 5 yaşını doldurmuş olanı Sıgır ve mandanın 2 yaşını doldurmuş olanı Koyun ve Keçinin ise bir yaşını doldurmuş olanı kurban olur gösterişli ve bakımlı olmak şartıyla 6 ayını doldurmuş olan kuzunun kurban edilmesi caizdir. Oğlak yaşını doldurmadıkça kurban olmaz bir Koç ne kadar cüsseli olursa olsun birden fazla kişi için kurban edilmez deve ve sıgırda ise yedi kişiye kadar ortak olunabilinir.

MÜŞTEREK KESİLEN HAYVANLARIN HÜKMÜ

Bir deve veya sıgırı ortak kesmek isteyenler arlarından birini vekil tayın edip bu hayvanı beraberce kurban ederler.
Ortak kesilen kurbanlarda ortakların hepsinin müslüman ve allah rızası için kurban kesme nıyetinde olmaları lazımdır. ortaklar içerisinde vacip kurbana nıyet edenden başka sünnet nafile nezir veya akıka kurbana niyet edenler bulunursa kerahetle caizdir.

Müstehab olan ortakların bir nevıden olmasıdır ortakların biri ben kurbanı et ihtiğyacımı karşılamak için kesiyorum dese tamamının kurbanı geçersiz olur. Ortaklar kurbanın etını göz kararı ile değilde mutlaka tartı ile eşit miktarda ayırmaları lazımdır.

Göz kararıyla taksim ederlerse kurbanları kabul olup vucup yerine gelmiş olmakla beraber günahkar olurlar tevbe ve istiğfar etmeleri lazım gelir bütün ortaklarrın taksim etmeden eti pişirip beraberce yemeleri caizdir bir kimse kendisi hanımı ve bütün çocukları için bir sığır kurban etse hayvanın etinin taksimi şart değildir.

Bir kimsenin önceden ortaklığa niyet etmeden almış oldugu deve veya sığıra sonradan başkalarını ortak etmesi kerahatke caizdir. Fakat hayvanı aldıktan sonra allah rızası için bu hayvanı kendim keseyim diye niyet etmiş olsa başkalarını ortak etmesi caiz olmaz.
Fakir bir kimse kendisi için aldığı deve veya sıgıra sonradan başkalarını ortak edemez. Çünkü bu bir nezir mesabesindedir eğer ortak etmişse aldiğı parayı tasadduk etmesi lazımdır. Bu meselede mustehap olan ortaklıgın satın almadan önce olmasıdır

6.KURBANIN HÜKMÜ:

Dünyada vacip olan borçtan kurtulmak ahirette Hz Allah ın rızasına ve sevaba nail olmaktır.

HAYVANLARIN KURBAN KESİLMEYE MANİ OLAN VE OLMAYAN AYIPLARI

Kurbanlık hayvanın erkek ve dişi olmasında bir beis yoktur. Fakat aynı seviyedee iseler küçük başta erkek büyük başda ise dişi efdeldir. Kurban edilecek hayvanın kusursuz ve güzel olanı efdaldir. hayvanın doğuştan boynuzsuz veya boynuzunun yarısı veya yarıdan azı kırık olmasında şaşı uyuz deli kulakları delinmiş veya enine ayrılmış olmasında kulaklarının uçları kesik sarkık bir halde bulunmasında dişlerinin azı düşmüş dökülmüş olmasında bie beis yoktur.

Kurbanın her iki gözü veya bir gözünün kör olması dişlerinin tamamen veya ekserisinin kökünden kırık olması kurban kesme mahallıne yürüyemiyecek kadar topal veya hasda olması kemikleri belli olacak şekilde zayıf olması kulağının veya kuyrugunun yarısından fazlasının kesilmiş olması ve memelerinin başları kesilmiş olması durumunda kurban edilemez.

Kurban alınırken bu özürden biri bulunmayıp sonradan olursa o zaman kurban sahibi zengin ise yeniden alır fakir ise bu hayvanı kurban olarak keser çünkü fakire vacip olmadığından satın alma zamanında bile ayıplı bulunan hayvan kurban olarak kafidir.

Kurban edilecek hayvan ölürse sahibi zengiz ise başka bir hayvan alıp kurban eder fakire yenisini almak lazım gelmez. Yanlız fakir olan kimseye satın aldığı hayvanı kesmek vacip olduğundan hayvanı kaybolsa veya çalınsa yerine başka bir hayvanı kesse kaybolan hayvan bulunduğunda onu da kesmesi icap eder zenginin ise ikinci hayvanı kesmesi icap etmez.

Kurban almaya niyet etmekle fakire kurban almak vacip olmaz.

Kurban edilmek üzere alınan hayvan herhangi sebeble kesilmeden kurban günleri geçse
bunun kıymetini tasadduk etmesi lazımdır. lakin fakırler ve nezir eden kimseler aldıkları kurbanı kurban bayramı günlerinde kesemeyip vaktını geçirşeler kıymetini tasadduk caiz olmayıp hayvanın kendisini tasadduk edilmesi vacip olur. Etinden sahibi yiyemez.

KURBANIN ETİ VE DERİSİ

Kurban kesen kimse kurbanın etinden hem kendi yer hemde başkasına yedirir yedirdiği kimsenin fakir olması şart değildir tasadduk etmesi daha güzeldir tasaddukta üçte birini fakirlere üçte birini akrabalarına ve dostlarına ikram eder geriye kalan üçte birini kendi çoluk ve çocuğuyle birlikte yer. eğer orta halli biri olup nufusu da kalabalık ise hepsini evinde ailesiyle birlikte yemesi caizdir.

Kurbanın derisi de eti gibidir ihtiyaç varsa evde kullanılır ihtiyaç yoksa tasadduk edilir menfaat karşılıgı veya kasap ücreti olarak verilmez çürümeye terk etmek çöpe atmak vebali muciptir ALLAH için kesilen kurbanın deriside allahın rızası olacağı şahıs veya müesseselere vermek güzeldir.

İki kimse yanlışlıkla kurbanlarını karıştırıp bir birlerinin kurbanlarını kesseler kesilen hayvan kesenın kurbanı olakla caizdir.yanlişlık anlaşılırsa helalleşmek icap eder şayet biri diğerine benim kurbanım daha büyüktü diyecek olursa diğerinin aradaki farkı ödemesi bu farkı alan sahibinede almış olduğu farkı tasadduk etmesi lazım gelir
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/showthread.php?p=80745

VEFAT ETMİŞ BİR KİMSE İÇİN KESİLEN KURBAN

Bir kimse vefat etmiş olan her hangi bir kimseye sevabını göndermek üzere allah rızası için kurban bayramı günlerinde veya başka günlerde kurban kesebilir ve bu kurbannın etinden kendisi de yiyebilir.

BİRDEN FAZLA KURBAN KESMENİN HÜKMÜ

Bir kimse birden fazla küçük baş hayvanı kurban etse caizdir birincisi vacip diğerleri nafile hükmünde olur. ama büyük baş hayvanı kendisi için kurban etse tamamı vacip hükmünde olur.
Birden fazla kurban kesmeye gücü yeten kimsenin manevi yakınlık ve allah rızası için birden fazla kurban kesmesi mendubtur.

KURBAN KESENLERDE ARANAN ŞARTLAR

Kurban kesen kimse kurban kesmeye ehil olmalıdır kesenin erkek olması şart değildir dilsiz olmasıda kesmeye mani değildir kurban sahibini kurbanı kendisinin kesmesi evladır. kurban sahibi kendisi kesmiyorsa münasip bir müslümana kestirmesi mümkünse kendisinide başında bulunması efdaldir.

Zira peygamber efendimiz hz fatıma (r.a) ya "ya fatıma kurbanına şahit ol zira onun ilk kanından ilk damla ile cenab-ı hak senin bütün günahlarını affeder. buyurmuşlardır.

Yanlız kurban sahibinin besmele çekmesi kifayet etmez kesen kimseninde bismillahu allahu ekber demesi lazımdır kasten besmaleyi terk etse kurbanın eti yenmez kurban sahibi elini kesen kimsenin elinin üzerine koysa ikisininde besmele çekmeleri icap eder.
Ehli kitap olan kimselerin besmele ile kestikleri hayvanların etleri yenir sarhoş veya cünübün hayızlı ve nifaslı kadının kesdiği kurban helaldir.

Besmelenin unutularak tek edilmiş olması zarar vermez fakat mecusilerin puta tapanların mürtetlerin veya besmelei şerifeyi bilerek terk eden müslüman ve ehli kitabın kesdikleri yenmez.

Bir müsafir için besmele ile kesilen koyun sığır gibi hayvanınn eti yenilebilir çünkü misafire ikram imandandır bu allah rızası için kesilmiş olur fakar her hangi bir kimsenin yanlız geilişine hürmet için kesilirse allah rızası ve müsafire ikram inancı olnadıgından sırf o şahsa hürmet için kesilimiş olacağından yenilmez.

Kesilen kurbanın öd kesesi kesildiği sıra akan kanı tenasul uzuvları yumurtaları idrar kesesi ve bezeleri yenmez.

KURBAN KESME ANINDA NİYET VE KURBAN KESME ŞEKLİ

Kişi kurbanı keserken veya kesilirken bunu allahın bir emri olduğunu düşünerek ibadet niyetiyle keser ayrıca şu niyeti kalbinden geçirmesi de güzeldir.
"Ya Rabbi niyet ettim kurban kesmeye binim şu vucudum çok kabahatler ve günahlar işledi bu vucudumu sana kurban etmem lazım lakin sen bunu haram kıldın bu günahkar ve aciz vücuduma bedel olmak üzere senin rıza-i şerifin ve emr-i şerifin mucebince lütfettiğin bu kurbanı kesiyorum"

Kurban gözleri bağlanarak sol tarfı alta gelecek şekilde kıbleye doğru yatırılır arka sağ üst ayağı serbest bırakılıp sol ayağı ise ön ayaklarının arkasından sokularak bilekkerinden hayvan inciltilmeden bağlanır sığırın dört ayagını bağlamakta beis yoktur. Zira bağlamak kesmeye kolaylık içindir. sonra bismillahu alllahu akber diyerek kesilir.

Kurbanlık hayvanın boğazında kesilecek dört mühim damar vardır bunlar boynun iki yanında iiiiki kan damarı ve boynun tam ortasında geçen yemek ve soluk borularıdır.

keskin bıçakla bu kan damarları ile borular kesilir ve beklenir bıçak boyun kemiğinin içindeki murdar iliği (can damarı)de kesecek kadar aşağıya indirilmez, bir müddet beklenir akn iyice boşaldıktan sonra boyun kemiği içindeki ilik kesilir kesilen hayvanın kanı bir çukura yenmeyen azları ayrı bir çukura gömülür.

Dinimizde kan necistir kan yenmez kurban kanı da olsa üzerimize sıçradığında yıkanmadan kanlı elbise ile namaz kılınmaz.

Kurban kesildikten sonra iki rekat şükür namazı kılınır zammı süre olarak birinci rakatte İnna A'tayna ikinci rekatte "Kul hüvellahu ehad" sureleri okunur.namazdan sonra bütün ümmeti muhamedin kurbanlarının kabul olunması ve günahlarının afvolunması dua yapılır.

Hayvanı kör bıçakla kesmek kesileceği yere sürüyerek götürmek keserken hayvanın murdar iliğini koparmak kellesini koparmak canı çıkmadan derisini yüzmek kıbleye karşı çevirmemek mekruhtur.

Resulullah efendimiz kurbanlarınıza hürmet ediniz zira onlar sıratta sizin bineklerinizdir buyurmuşlardır.

Kesilen hayvanın karnından çıkan yavru diri ise usuluna uygun olarak kesilir ve eti yenir ölü ise yenmez eğer kurbanlık hayvan kesilmeden evvel doğurursa yavrusu da kendisi ile beraber kesilir şayet satılırsa parasının tasadduk edilmesi icap eder.

Hayvanın ensesinden kesmek mekruhtur eğer ensesinden kesilen hayvan iliği kesilmeden ölürse murdar olur bir yerden düşen veya başka bir hayvan döğüşürken ölen de böyledir ölmeden yetişip kesilmedikçe eti yenilmez.

İstifade edilen kaynaklar:
1. Dürretül vaizin
2. El cevheretün- neyyire
3 .Nimet-i islam
4. El-mecmuatu'z-zühdiyye fi'l-ahkami'd-diniyye
5 .Büyük islam ilmihali
6. Ruhul beyan
7. Tefcirüt-tesnim
8. Dua ve ibadetler risalesi
9. Kitab-üz-zebaihi vel uhdiye(evliyaefendi)