Çin (China)

Çin (China)
Başkent
Pekin
Nüfus
1.190.431.000
Yüzölçümü
9.572.900 km2
Komşuları
Kuzeyde Moğolistan, Kuzeydoğuda ve Kuzeybatıda Rusya, Batıda Afganistan, Tacikistan, Pakistan, Kazakistan, Güneyde Hindistan, Nepal, Bhutan, Byanmar, Laos, Vietnam, Kuzeydoğuda Kuzey Kore
Önemli Şehirleri
Şangay, Pekin
Din
Çoğunluk ateist, geleneksel olarak Budizm, Taoizm
Dil
Mandarin (resmi)
Yönetim Biçimi
Tek Partili Cumhuriyet
Tarih: Çin'de yüzbinlerce yıl öncesine ait insana benzer yaratık kalıntıları bulunmuştur. M.Ö.5000'den beri Huang havzasında neolitik tarımsal yerleşimler görüldü. Bunların dilleri, dinleri ve sanatları sonraki Çin medeniyetinin kaynağı olmuştur. Kuzey Çin'in büyük bölümüne hakim olan Chang Hanedanının gelişmiş kültürü içinde bronz madenciliği zirveye çıktı ve Çin yazısı kullanılmaya başlandı.
Ardarda gelen hanedanlar ve hanedanlararası krallıklar, Çin'i sonraki 3000 yıl boyunca yöneterek politik ve kültürel Çin egemenliğini güneye ve batıya yaydılar; teknolojik ve kültürel açıdan ilerlemiş bir toplum yarattılar. Yabancı hakimiyeti Yuan hanedanında Mangollar (1271-1368) ve Ch'ing hanedanında Mançular (1644-1911) ülkenin temel kültürünü değiştirmedi.
Göreli durgunluk dönemi 19.yy.'da Çin'i iç ve dış baskılara karşı savunmasız kıldı. İsyanlar milyonlarca kişinin ölümüne yol açarken Rusya, Japonya, Britanya ve diğer güçlerin ülkedeki politik ve ekonomik kontrolleri arttı.
Çin, 1 Ocak 1912'de Dr. Sun Yat Sen önderliğinde Wuchang Ayaklanmasının ardından Cumhuriyet oldu.
1894-1945 arası, 50 yıl boyunca, Çin-Japon çatışması yaşandı. Çin 1895'te Kore, Tayvan ve Diğer alanları terketti. 18 Eylül 1931'de, Japonya kuzeydoğu bölgesini (Mançurya) ele geçirdi ve Mançuko adı ile bir kukla devlet kurdu. Sınırdaki Jehal, 1933'te tampon devlet olarak ayrıldı.
Japonya 7 Temmuz 1937'de Çin'e saldırdı. 2. Dünya Savaşı'nda yenildikten sonra ele geçirdiği yerleri geri verdi. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Kamingtang, Komünistler ve diğer gruplarla birlikte iç karışıklıklar arttı. 1949-1950'de Çin, Komünist orduların denetimi altına girdi. Komutan hükümeti 8 Aralık 1949'da Tayvan'a kaçtı. 21 Eylül 1949'da Pekin'de Mao Zedung, Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulduğunu ilan etti. Çin ve SSCB 15 Şubat 1950'de 30 yıl sürecek bir "Dostluk, İttifak ve Karşılıklı Yardım Andlaşması" imzaladılar. Amerika, yeni rejimi tanımayı reddetti. 26 Kasım 1950'de Çin Halk Cumhuriyeti Amerikan askerlerine karşı Kore'ye ordu göndererek Kore savaşını çıkmaza soktu. 1960'larda, SSCB ile ilişkiler sınırlar, ideoloji ve komünizm liderliği konularında çıkan anlaşmazlıklar nedeniyle kötüye gitmeye başladık. SSCB yardım anlaşmalarını iptal ederken, Çin ve Arnavutluk da Sovyet karşıtı propagandalara başladı.
25 Ekim 1971'de BM Genel Kurulu Tayvan hükümetinin BM üyeliğine son vererek Çin Halk Cumhuriyeti'ni tanıdı. Amerika, anakaranın örgüte kabulünü destekledi, ancak Tayvan'ın üyelikten çıkarılmasına karşı çıktı.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Richard Nixon, 21-28 Şubat 1972'de Başbakan Zhou Enlai'nin devleti üzerine iki ulus arasında yıllardır süren antipatiyi sona erdirerek Çin'I ziyaret etti. 15 Aralık 1978'de A.B.D. Çin Halk Cumhuriyeti'ni Çin'in tek yasal hükümeti olarak resmen tanıdı ve iki ülke arasında 1 Ocak 1979'da ilk diplomatik ilişkiler kuruldu.
İç Gelişmeler: 1949 sonrası dönemde endüstriyel, tarımsal, sosyal, ekonomik kuruluşlar mao idealler çerçevesinde zorla biçimlendirildi. 1957'de Mao Zedung 1949-54 yılları arasında yaklaşık 800.000 kişinin idam edildiğini kabul etti. 1965'teki Büyük Proleter Kültür Devrimi Pragmatizm ve bürokrasiye karşı çıkmak ve devrim ilkeleri çerçevesinde yeni bir nesil yetiştirmeyi amaçlıyordu. Mao 9 Eylül 1979'da öldü. 25 Ocak 1981'de dul eşi ve diğer solcu yandaşları Kültür Devrimi sırasında işlemiş oldukları suçlar nedeniyle mahkum edildi.
Yeni iktidar eğitim, kültür ve endüstri alanlarında Maocu politikaları değiştirdi ve komünist olmayan ülkelerle daha sıkı ilişkiler kurma arayışına girdi. 4 Mayıs 1989'da, 100.000 civarında öğrenci ve işçi Pekin'de demokratik reform talep eden gösteriler yaptı. Gösteriler 15-18 Mayıs'ta Sovyet lideri Gorbaçov'un Pekin'I ziyareti sırasında da devam etti. Yenilikler yapılmasını, Deng ve diğer liderlerin yönetimden uzaklaştırılmasını isteyen 1 milyon kişi Pekin'de toplandı. En az 20 ilde 3-4 Haziran'da Çin ordu birlikleri Pekin'e girdi ve demokrasi yanlısı protestocularla çarpıştı. 5000 kişi öldü, 10 bin kişi yaralandı, yüzlerce öğrenci ve işçi tutuklandı. İnsan Hakları ihlalleri sonraki yıllarda da devam etti.
ABD 26 Mayıs 1994'te, koşulsuz olarak ticarette Çin'e tanıdığı en çok gözetilen ulus statüsünü yeniledi.