Afganistan (Afghanistan)

Afganistan (Afghanistan)
Başkent
Kabil
Nüfus
16.903.000
Yüzölçümü
251.825 km2
Komşuları
Doğuda ve güneyde Pakistan; Batı'da İran, Kuzey'de Türkmenistan, Tacikistan ve Özbekistan; Kuzeydoğu'da Çin.
Önemli Şehirleri
Kabil, Kunduz, Heart
Din
%84 Sünni Müslüman, 15 Şii Müslüman
Dil
%35 Peştu, %50 Dari Farsçası, %11 Özbek Türkçesi
Yönetim Biçimi
Geçiş dönemi
Tarih : Antik çağlardan beri takdir edilen bir işgal rotası izleyen Afganistan ilk çağlarda Ariana veya Bactria, Ortaçağlarda ise Krahanan olarak anılırdı. Yabancı imparatorlukların, yerleşik emirler ve krallar aracılığıyla sürdürdükleri yönetim, birleşik bir krallığın kurulduğu 18. yy'a kadar sürdü. 1993'te yapılemm bir askeri darbe beraberinde Cumhuriyeti getirdi. SSCB yanlısı solcular 1978'te kanlı bir darbe ile iktidarı ele geçirdiler ve Sovyetler'le ekonomik ve askeri hükümler içeren bir andlaşma imzaladılar. Aralık 1979'da SSCB Kabil'e yoğun bir hava saldırısına geçti ve daha da Sovyet yanlısı bir liderin işbasına geçmesi için yapılacak yeni bir darbeyi destekledi. Sovyet birlikleri Afganistan'a yayıldılar ve Müslüman isyancılarla -ilan edildiğine göre 15.000 Sovyet birliğinin öldüğü- bir gerilla savaşına başladılar. Sovyet birliklerinin geri çekilmesini, tarafsız bir Afganistan'ı ve Afgan mültecilerin ülkelerine iade edilmesini öngören, Birleşmiş Milletlerin arabuluculuğu ile sağlanan bir andlaşma 14 Nisan 1988'de imzalandı. Afganlı isyancılar "SSCB ve onların kuklaları" Afganistan'da kaldığı için savaşmaya devam ederek, andlaşmaya itiraz ettiler. Sovyetler, birliklerini geri çekme işlemini, hem Afganlı asilerle hem de onları izleyen devlet güçleriyle savaşarak 15 Şubat 89'da bitirdiler. Gerilla güçlerinin Kabil'e ilerlemesi üzerine komünist devlet başkanı Najibullah 16 Nisan 1992'de görevden çekildi. Ayaklanmacılar, 14 yıllık Sovyet destekli rejimleri sona erdirerek 28 Nisan'da iktidarı ele geçirdiler. 1979'dan beri ülkede 2 milyon'dan fazla Afganlı ölmüş, 6 milyon kadarı da ülkeyi terketmişti. Bir gerilla lideri olan Burhaneddin Rabbani 28 Haziran 1992'de devlet başkanı oldu. Kabil ve çevresinde görülen silahlı mücadele 1993 ve 1994'te de devam etti. 1994 ortalarına gelindiğinde, Pakistan ve İran'da hala 3 milyondan fazla Afganlı mülteci vardı.