Anlatım Türleri ve Bozuklukları

A) BETİMLETİCİ ANLATIM :Varlıkların kendilerine özgü ayırıcı niteliklerini kelimeler aracılığıyla resimlendirmeye betimleme denir.
• Betimlemede duyu organlarına yönelik bir anlatım vardır. Herhangi bir varlığın nesnenin olayın veya çevrenin duyu organlarımız üzerinde bıraktığı izlenimler okura aktarılır
• İnsan betimlemesine portre denir.
• Kişi betimlemesi fiziki özelliklere göre yapılıyorsa buna fiziki portre; kişisel özelliklere göre yapılıyorsa buna ruhsal portre denir.
Açıklayıcı Betimleme: Bu tür betimlemeler okurun duygularına harekete geçirmez . Amaç izlenim yaratmaktan çok bilgi vermektir. Olan olduğu gibi aktarılır.
İzlenimsel Betimleme: yazarın betimlediği şeye kendi duyguları ile bakması ve onu o şekilde okura aktarmasıdır. Anlattığı şeyler gerçektir ama yazarın beğenileri kişiseldir.ÖRNEK : YIrtık , eski , kirli ,uzun ,kırmızı bir perdeyle örtmüştü pencereleri

B)ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM : Bir olay çevresinde gelişir. Bu temel olayın etrafında daha küçük çapta gelişen olaylar yer alır.
* Olay kişiler arasında gelişir, bir zamanda oluşur, bir mekân içerisinde gerçekleşir ve bir anlatıcı tarafından anlatılır. Kişiler insan olabileceği gibi, onun yerine geçebilecek varlık ya da kavramlar da olabilir. Seçilen kişi ne olursa olsun kastedilen insandır.
* İnsanların başlarından geçen ya da geçebilecek nitelikteki olaylar gösterilir
* Öğretici metinlerde anlatıcı gerçek kişidir. Sanat metinlerinde ise anlatıcı kurmaca bir kişidir.
* Kurmaca metinlerde olay örgüsü, kurmaca olmayan metinlerde ise olay zinciri vardır.
* Olaylar belirli bir zaman diliminde geçer.
* Anlatılan olaylardan etkilenen insanlar ya da varlıklar vardır. Bunla eserin kahramanları dır . En çok etkilenen kişi başkahramanıdır.
* Olayın serim, düğüm ve çözüm bölümleri vardır . Yani olayın bir başlangıcı, gelişmesi ve sonunda da çözümlenişi vardır.
* Okuyucu sanki bir film izliyormuş gibi olur .
* Olaylar birinci şahsın ağzından anlatılabilir. Anlatıcı olay kahramanlarından biridir.
* Olaylar üçüncü şahsın ağzından anlatılabilir. Olan biten her şey izlenip okuyucuya aktarılır.
* Olaylar genellikle ilahi bakış açısıyla anlatılır. Yazar; tüm olay, zaman, kişi ve mekana hakimdir, anlatıcı her şeyi bilir.

C) AÇIKLAYICI ANLATIM :
* Daha çok öğretici metinlerde kullanılan bir anlatım tarzıdır. Bilgi vermek amacıyla kullanılan bir anlatım türdür .
* Kelimeler gerçek anlamıyla kullanılır
* Klasik paragraflarda yani giriş, gelişme, sonuç cümlelerini içeren paragraflarda bu yönteme başvurulur.
* Sade, yalın bir dil vardır.
ÖRNEK : Bitkiler , güneş ,ışığından yararlanır ,fotosentez yaparak oksijen üretir.

D) TARTIŞMACI ANLATIM :
* Düşünce ve duygular kısa ve net ifadelerle dile getirilir.
* Dil ve ifade sade, gösterişsiz ve abartısızdır
* Tartışılmak üzere en az iki görüşün bulunduğu metinlerdir.
* Ses akışını bozan, söylenmesi zor kelimeler yoktur.
* Savunulan ve karşı çıkılan görüşlere yer verilir.
* İki farklı bakış açısının olduğu konular bu türde işlenmeye daha elverişlidir.
* Fıkra, deneme, makale, röportaj gibi türlerde kullanılır.
* Yeteneğe, bilgi ve deneyime göre yöntem belirlenir.
* Eleştirici bir bakış açısıyla yazılırlar. Anlatım tarzı sohbete varabilir.
* İhtimal bildirmeyen, kesin, kanıtlanmış bilgiler kullanılır.
alıntıdır