Konusuna göre şiir türleri

KONUSUNA GÖRE ŞİİR TÜRLERİ


DİDAKTİK ŞİİR: Amacı bilgi, öğüt vermek, yol göstermek olan şiirleridir.

ÖRNEK: Bakır tencere, toprağa:
“Şöyle bir gezelim.“ dedi.
Öteki özür diledi.
Haklıydı da en küçük sarsıntıda
Belasını bulacaktı.

DRAMATİK ŞİİR: Hem acıklı hem komik olayları anlatır. Hayatı olduğu gibi gösterir.

ÖRNEK: Gemiler pupa yelken yol alırsa karada...
Gemilerim sağdan dağa
Yelken açar çağdan çağa.

Buyurdu Hünkâr, sefer var
Denizden karaya, karadan denize
Açılın ormanlar, düzelin dağlar taşlar
Buyurdu dağlar, yol olun bize!

LİRİK ŞİİR: Duyguları, coşkuyla dile getiren şiir türüdür.

ÖRNEK: Şimdi dünyada nerde biri yürüyorsa
Sebepsiz, dünyada, yürüyorsa
Bana gidiyor.

SATİRİK ŞİİR: Bir kişiyi olayı ya da durumu eleştirmek, yermek için yazılan şiirlerdir.

ÖRNEK: Kuş tüyü döşekte yattın uzandın,
Haftada bir çeşit geydin özendin,
Aferin aklına sen mi kazandın,
Şu tompu, tarlayı san kim verdi?

PASTORAL ŞİİR: Doğa güzelliklerini kır ve çoban yaşantısını anlatan şiirlerdir.

ÖRNEK: Ne hoştur kırlarda uyumak!
Bulutlar ufukta beyaz bir yumak,
Ağaçlar bir derin hülyaya varmış,
Saçında yepyeni teller ağarmış.

EPİK ŞİİR: Kahramanlık ve yiğitlik konularını işleyen şiirlerdir.

ÖRNEK: Dadaloğlu yarın kavga kurulur,
Öter tüfek davlumbazlar kurulur.
Nice koç yiğitler yere serilir,
Ölen ölür kalan sağlar bizimdir.

)LİRİK ŞİİR

Duygu yoğunluğu ve derinliği olan coşkulu şiir türüne lirik şiir denir.Lirik sözcüğü Eski Yunan'da şiirlerin lir adı verilen bir çalgyıla söylenmesi dolayısıyla edebiyat terimi olmuştur.
Lirik şiirde özlem,aşk,sevda,ayrılık gibi konular işlenir.Şiirin en sevilen türüdür.


2)EPİK ŞİİR

Epik sözü Yunanca'da destan anlamına gelen epope sözcüğünden gelmektedir.destanlar epik şiir için örnek verilebilir.Yiğitlik,kahramanlık,savaş temaları epik şiirin konularıdır.Her epik şiirde tarihsel bir gercek vardır.Epik şiirlerin çoğu okuyucuyu coşkulandırdığı için lirik şiir olarak da değerlendirilebilir.


3)PASTORAL ŞİİR

Çobanlardan,kır yaşamından ve doğa güzelliklerinden bahseden şiirlere pastoral şiir denir.Pastoral şiirlerin süsten,yapmacılıktan,gösterişten uzak bir yapısı vardır.Pastoral şiirin iki şekli vardır:

A)İDİL:Bir çobanın veya ozanın yazdığı kır yaşamının güzelliğini,çekiciliğini anlatan şiirlere denir.

B)EGLOG:Birkaç çobanın karşılıklı konuşmaları sonucu oluşan,kır yaşamı ve aşktan bahseden şiirlere denir.


4)DİDAKTİK ŞİİR

Belli bir düşünceyi aşılamak ya da belli bir konuda nasihat vermek, bilgi vermek, ahlaki bir ders çıkarmak amacıyla öğretici nitelikte yazılan, duygu yönü zayıf şiir türüne didaktik şiir denir.Manzum hikâyeler de bu gruba girer.


5)SATİRİK ŞİİR

Eleştirel bir yapıya sahip olan şiirlerdir.Bir kişi,bir durum veya olayın iğneleyici sözlerle alaylı ifadelerle anlatıldığı şiirlerdir.Bu şiirlerde didaktik özelliklerde görüldüğünden,didaktik şiir olara da incelenebilir.

6)DRAMATİK ŞİİR

Tiyatro eserlerinde kullanılan bir şiir türüdür.

Lirik şiir

Aşk, ayrılık, hasret, özlem konularını işleyen duygusal şiirlerdir. Okurun duygularına, kalbine seslenir. Eskiden Yunanlılarda “lir” denen sazlarla söylendiğinden bu adı almıştır. Tanzimat döneminde de bir saz adı olan “rebab” dan dolayı bu tür şiirlere rebabi denmiştir. Divan edebiyatında gazel, şarkı; Halk edebiyatında güzelleme türündeki koşma, semai lirik şiire girer.

Epik şiir

Destansı özellikler gösteren şiirlerdir. Kahramanlık, savaş, yiğitlik konuları işlenir. Okuyanda coşku, yiğitlik duygusu, savaşma arzusu uyandırır. Daha çok, uzun olarak söylenir. Divan edebiyatında kasideler, Halk edebiyatında koçaklama, destan, varsağı türleri de epik özellik gösterir. Tarihimizde birçok şanlı zaferler yaşadığımızdan, epik şiir yönüyle bir hayli zengin bir edebiyatımız vardır.

Didaktik şiir

Didaktik Şiir belli bir düşünceyi aşılamak veya belli bir konuda öğüt, bilgi vermek, bir ahlak dersi çıkarmak amacıyla öğretici nitelikte yazılan, duygu yönü az şiir türüdür. Kısaca öğretici şiirdir.

Pastoral şiir

Doğa şiirlerini, çobanların doğadaki yaşayışlarını anlatan şiirlerdir. Doğaya karşı bir sevgi, bir imrenme söz konusudur bunlarda. Eğer şair doğa karşısındaki duygulanmasını anlatıyorsa “idil”, bir çobanla karşılıklı konuşuyormuş gibi anlatırsa “eglog” adını alır

Satirik şiir

Eleştirici bir anlatımı olan şiirlerdir. Bir kişi, olay, durum, iğneleyici sözlerle, alaylı ifadelerle eleştirilir. Bunlarda didaktik özellikler de görüldüğünden, didaktik şiir içinde de incelenebilir. Ancak açık bir eleştiri olduğundan ayrı bir sınıfa alınması daha doğru olur. Bu tür şiirlere Divan edebiyatında hiciv, Halk edebiyatında taşlama, yeni edebiyatımızda ise yergi verilir.

Dramatik şiir

Tiyatroda kullanılan şiir türüdür. Eski Yunan edebiyatında oyuncuların sahnede söyleyecekleri sözler şiir haline getirilir ve onlara ezberletilirdi. Bu durum dram tiyatro türünün ( 19. yy. ) çıkışına kadar sürer. Bundan sonra tiyatro metinleri düz yazıyla yazılmaya başlanır.

Dramatik şiir harekete çevrilebilen şiir türüdür. Başlangıçta trajedi ve kommedi olmak üzere iki tür olan bu şiir türü dramın eklenmesiyle üç kere çıkmıştır.

Bizde dramatik şiir türüne örnek verilmemiştir. Çünkü bizim Batı’ya açıldığımız dönemde ( Tanzimat ) Batı’da da bu tür şiirler yazılmıyordu; nesir kullanılıyordu tiyatroda. Bizim tiyatrocularımız da tiyatro eserlerini bundan dolayı nesirle yazmışlardır. Ancak nadirde olsa nazımla tiyatro yazan da olmuştur. Abdülhak Hamit Tarhan gibi...