Fiillerde zaman
Fiillerin bildirdiği temel anlamlardan biride zamandır. Türkçe'de eylemin yapılıp bittiğini haber veren geçmiş zaman, eylemin yapılmakta olup devam ettiğini bildiren şimdiki zaman, eylemin gelecekte yapılacağını bildiren gelecek zaman olmak üzere üç ana zaman vardır.
Fiillerin bildirdiği zaman, basit ve birleşik zaman olmak üzere ikiye ayrılır.
Basit zamanlarBasit zamanlı bir fiilin yapısı
- Görülen geçmiş zaman, (-di): gel-di-m
- Öğrenilen geçmiş zaman, (-miş): gel-miş-i-m
- Şimdiki zaman, (-yor): gel-i-yor-u-m
- Gelecek zaman, (-ecek): gel-ece(k)-i-m
- Geniş zaman, (i/e)r: gel-ir-i-m
Kök/gövde - Basit zaman eki - Şahıs eki
gönder-di-m
Birleşik zamanlarYukarıdaki fiillerin açık şekli geldi idim, geliyor imişim ve gelmiş isem'dir.
- Hikâye birleşik zamanı, (-di): gel-di-y-di-m
- Rivayet birleşik zamanı, (-miş): gel-iyor-muş-u-m
- Şart birleşik zamanı, (-se, -sa): gel-miş-se-m
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/turkce-dersi/54938-fiillerde-zaman.html#post112179
Birleşik zamanlı fiilin yapısı
Kök/gövde - Basit zaman eki - Birleşik zaman ekiŞahıs eki
gönder-di (y)-di-m
Örnek:
Yazmak fiilinin şimdiki zamanın şartına göre çekimi:
yaz-ı-yor-sa-m
yaz-ı-yor-sa-n
yaz-ı-yor-sa
yaz-ı-yor-sa-k
yaz-ı-yor-sa-nız
yaz-ı-yor-lar-sa