6.Sınıf Ülkemizin kaynakları Konu Özeti

ÜNİTE ÜLKEMİZİN KAYNAKLARI

A)DOĞAL KAYNAKLAR VE EKONOMİ
Toprak, su, orman ve madenler başlıca doğal kaynaklardır. Ülkemiz bu kaynaklar bakımından zengindir. Doğal kaynaklar sanayinin ihtiyacı olan hammadde ve enerjiyi sağlar. Bu nedenle doğal kaynaklar ekonomik gelişmeyi sağlayan önemli etkendir.
Topraklarımız
Toprak, sanayide hammadde olmasının yanı sıra tarım ve hayvancılık faaliyetelerinin de vazgeçilmez kaynaklarından biridir. Hammadde olarak toprak; seramik, fayans, kiremit, tuğla, çimento üretiminde kullanılır.
Ülkemiz topraklarının %33’ü tarım alanıdır. Bu alanlarda, iklim ve toprak farklılığından dolayı yetiştirilen ürün çeşidi oldukça fazladır.
Tarım, özellikle verimli toprağın bulunduğu alanlarda yapılır. Sulama, tohum, gübreleme, üretimde kullanılan makineler ve hatta üretilen ürünlerin pazarlanması tarımsal faaliyetlerdeki verimi ve kazancı etkiler. Tarım ürünleri kimi zaman gıda, kimi zaman sanayide hammadde, kimi zaman da ticari ürün olarak kullanılır. Mesela pamuk teskstil sanayisinin, şekerpancarı gıda sanayisinin önemli bir hammaddesidir. Ülkemizde çalışan nüfusun %34’ü tarım sektöründedir.
Hayvancılık:
Hayvan yetiştiriciliği de ülkemizde yaygın olarak yapılmaktadır.
-Makilerin yaygın olduğu yerlerde KIL KEÇİSİ,
-Bozkır alanlarda KOYUN,
-Çayırların olduğu yerde SIĞIR,
-Dut ağaçlarının yaygın olduğu yerlerde İPEK BÖCEĞİ,
-Çiçekli bitkilerin ve ormanların yaygın olduğu yerlerde ARICILIK yapılmaktadır.
Sularımız
Ülkemiz su potansiyeli bakımından zengin bir ülkedir.
-Üç tarafı denizlerle çevrili olan ülkemiz, deniz ulaşımı bakımından oldukça elverişli şartlara sahiptir. İstanbul ve Çanakkale Boğazları, Karadeniz ve Akdeniz arasındaki ulaşımı sağlamaktadır. Boğazlardan sadece bir yılda çoğunluğu yük taşıyan tankerler olmak üzere 50.000’den fazla ticaret gemisi geçmektedir.
-Ülkemizin, deniz, göl ve akarsuları büyük bir su ürünleri potansiyeline sahiptir. Su ürünlerinin yaklaşık %90’ı denizlerden, %10 göl ve akarsulardan elde edilir. Balık avcılığının büyük kısmı Karadeniz’den elde edilir. Son dönemde çiftliklerde kültür balıkçılığı faaliyetleri de artmıştır.
-Ülkemiz su sporları (rafting, kano ve su kayağı) bakımından önemli bir potansiyele sahiptir. Bu açıdan dünyanın en hızlı akan nehirlerden biri olan Çoruh nehri önemlidir.
-Ülkemiz sıcak su kaynakları bakımından dünyanın 7., Avrupa’nın 1. Ülkesidir. Özellikle Denizli, Balıkesir, İzmir, Afyon, Ağrı, Kütahya, Kırşehir ve Ankara gibi illerin bazı ilçelerinde bu sıcak su kaynakları ısınmadan kullanılmaktadır.
-Yılda 3000 saat güneşlenme süresine sahip Akdeniz’de denize girme süresi de uzundur. Akdeniz’de deniz turizmi gelişmiştir. Özellikle Antalya, kıyı turizmi sayesinde elde ettiği gelirler ülke ekonomisine önemli katkı sağlamaktadır.
-Ülkemizde akarsular üzerine kurulan barajlar sayesinde önemli derece hidroelektirik enerji elde edilmektedir. Bu bakımndan Avrupa’da 3. Sıradayız. 2008 yılında elde edilen enerjinin %28’si hidroelektirik enerjiden elde edilmiştir.
Madenlerimiz
Maden Tetkik Arama Enstitüsü’nün (MTA) verilerine göre ülkemizde toprak altında ticareti yapılan 49 ayrı cins 50 milyar ton civarında maden bulunmaktadır. Ülkemiz maden kaynakları bakımından 132 ülke arasında üretimde 28. Maden çeşitliğinde ise 10. Sırada yer almaktadır.
BOR MADENİ: Geleceğin petrolü olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizin 300 yıllık potansiyel bor rezervi vardır. Bu rakamla ülkemiz dünya bor rezervinin %63’üne sahip olmasına karşın Pazar payı %31’dir. Amerika ise %13’lük rezervle %41 Pazar payına sahiptir. Bunun nedeni ülkemizin işletme tesisleri ve pazarlama olanaklarının yetersiz olmasıdır. Maden ihracatımızın yarısını bor oluşturur.
*Yer altı kaynakları sanayide ve enerji üretiminde kullanılırlar. Taşkömürü, linyit, petrol, doğalgaz, uranyum, toryum gibi yer altı kaynakları enerji üretiminde hammadde olarak kullanılırlar.
*Madenlerin çoğu doğada saf halde bulunmazlar. Kullanıma hazır hale getirilebilmeleri için çeşitli işlemlerden geçirilirler.

MADEN	Çıkartıldığı Yerler	İşlendiği Yerler	Kullanım Alanları
DEMİR	Divriği (Sivas)Hekimhan (Malatya)Hasan Çelebi (Malatya)	Ereğli (Zonguldak)Karabükİskenderun	*İnşaat sektörü*Gündelik kullandığımız eşyalar
BAKIR	Küre (Kastamonu)Murgul (Artvin)Maden (Elazığ)	Murgul (Artvin)Samsun	İyi bir iletken olduğu için;*Elektrik sanayisinde*Elektronik eşya yapımında
KROM	ElazığMuğlaBursa Eskişehir	ElazığAntalya	*Madeni eşya yapımında*Çeliğin sertleştirilmesinde*Paslanmayı önlemek için çelik eşyaların kaplanmasında

BOR	KütahyaEskişehirBalıkesir	Bandırma(Balıkesir)Kırka (Eskişehir)	*Jet ve Roket yakıtı*Sabun, deterjan*Lehim *Fotoğrafçılık *Tekstil boyaları *Cep telefonları *Dizüstü bilgisayarlar *Cam *Kâğıt *Elektronik eşyalar
ALÜMİNYUM	Akseki (Antalya)Seydişehir (Konya)Milas (Muğla)	Seydişehir (Konya)	*Uçakların gövdesinin yapılmasında
KÜKÜRT	Keçiborlu (Isparta)	Keçiborlu (Isparta)	*Kimya*Tarım sektöründe

Ormanlarımız
Ülkemizin %27’si ormanlarla kaplıdır ve bu ormanların büyük çoğunluğu kıyı kesimlerindedir. Orman varlığı bakımından Karadeniz Bölgesi başta gelir. Ormanlar iklime bağlı olarak uzun yıllarda oluşana doğal kaynaklardır. Ormanlardan,
-Reçine, sığla yağı, palamut gibi orman ürünlerinin üretiminde,
-İlaç, gıda, kozmetik sanayisinde hammadde olarak,
-Kereste, maden direği, mobilya, sunta, parke, kağıt üretiminde faydalanılır.
Sanayinde kullanıma uygun olmayanlar ise yakacak olarak değerlendirilir.
Ormanlar aynı zamanda;
-Sel oluşumunu önlemede,
-Erozyon ve heyelanı engellemede,
-Çevre açısından temiz ortam oluşturmada,
-Yaban hayvanlarına barınak oluşturmada,
-Milli park, dinlenme ve eğlenme yeri olmada fayda sağlar.
B)PROJE
Ülkemiz zengin yer altı ve yerüstü kaynaklarına sahiptir. Buna bağlı olarak farklı bölgelerde farklı yatırım projeleri hazırlanabilir. Örneğin,
-Hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı Kars ve çevresinde et ve sütle ilgili
-Zeytin’in çok fazla yetiştirildiği Ege’de zeytinle ilgili yatırım projeleri yapılabilir.
-Doğal yer altı su kaynaklarını olduğu yerlerde buna yönelik projeler yapılabilir
C)VERGİ VERELİM
Vergi; devlet tarafından kişi ya da kurumlardan doğrudan ve dolaylı olarak alınan paradır.
Dolaylı Vergi
Belli ürünler üzerinden alınan vergidir. Örneğin, Alışveriş sonrası aldığımız fişler hem aldığımız ürünün fiyatını hem de bu ürün üzerinden devletimize ne kadar vergi ödediğimizi gösterir. Fiş üzerinden aynı zamanda Katma Değer Vergisi ( KDV) de öderiz. Bu verginin devletimize gidebilmesi için fiş almalıyız. Yine cep telefonu faturasını ödediğimizde onun içerisinde yer alan Özel İletişim Vergisini de ödemiş oluruz.
Dolaysız Vergi
Ticaret ile uğraşanların kazançlarından veya bir iş yerinde ücretli olarak çalışan memur ve işçilerin maaşlarından kesilen vergidir. Gelir Vergisi buna örnek verilebilir.
Ödediğimiz vergi türlerinden bazıları şunlardır
-Gelir Vergisi
-Kurumlar Vergisi
-Emlak Vergisi
-Damga Vergisi
-Özel İletişim Vergisi
-Özel Tüketim Vergisi
-Çevre Temizlik Vergisi
-Motorlu Taşıtlar Vergisi
Neden vergi vermeliyiz?
Devlet, topladığı vergilerle yine vatandaşların huzur ve refahı için onlara çeşitli hizmetler sunar. Devletin eğitim, sağlık, güvenlik, adalet gibi temel hizmetleri yerine getirdiği yaptığı harcamaların önemli bir kaynağı topladığı vergilerdir. Bu vergilerin ülke ekonomisine çok önemli bir katkısı vardır. Örneğin, devletin topladığı vergilerle okul, yol, hastane, kütüphane, park vb. hizmetleri yerine getirir. O yüzden herkes kazancı oranında vergisini ödemelidir. 1990 yılından itibaren her mart ayının son haftası Vergi Haftası olarak kutlanmaktadır. 1999 yılında Maliye Bakanlığı Vergi Kimlik Numarası uygulamasına geçilerek vatandaşların ödemeleri kayıt altına alınmaktadır.
Vergi vermek vatandaş sorumluluğudur. Anayasamızda vergi verme şu şekilde düzenlenmiştir
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI
Madde 73-
Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür.
D)DÜNYA KAYNAKLARI YOK OLUYOR
Toprak, su, orman, madenle ve enerji kaynakları ilk akla gelen doğal kaynaklardır. Tüm canlıların yaşamı doğal kaynakların varlığına bağlıdır. Tarih boyunca insanlar, ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli doğal kaynakları kullanmışlardır. Bu doğal kaynakları kullanırken de yaşadıkları çevreyi değiştirmişlerdir. Doğal kaynaklar sınırsız değildir. Bu yüzden insanların bu doğal kaynakları bilinçli kullanmaları gerekir. Yaşamın devamı ve sağlıklı bir çevrede yaşamak için doğal kaynakları bilinçli tüketmeliyiz. Doğal kaynakların korunması için yenilenebilir enerji kaynaklarında öncelik vermeliyiz.
Enerji Kaynakları
Yenilenebilir Enerji Kaynakları
*Su
*Rüzgar
*Güneş
Yenilenemez Enerji Kaynakları
*Doğalgaz
*Petrol
*Taşkömürü
*Linyit
E)NİTELİKLİ İNSAN VE MESLEKLERİN ÖZELLİKLERİ
Çalıştığı iş koluyla ilgili eğitim almak, zaman içinde kendin geliştirmek, birikim sahibi olmak; edindiği bilgileri hayata geçirmek yapılan işte başarıyı artırır. Başarının artması üretimi ve istihdamı artırır. Sonuçta bu başarı işsizliğin azaltılması ve ülkemizin ekonomik anlamda kalkınmasına katkı sağlar. Bu zincirleme başarıda zincirin ilk halkası nitelikli insan gücüdür.
Nitelikli insan, işinin gerektirdiği bilgi ve beceriye sahip, işini iyi ve istekle yapan, üretime katkı sağlayan kişidir.
Nitelikli insan olmanın, bir ülkenin gelişmesinin ve dünya barışına katkıda bulunmanın yolu eğitimden geçer. İyi bir eğitimden geçerek yetişmiş, meslek sahibi kişiler daha başarılı olacağı için ülkelerinin ekonomisinin gelişmesine de katkıda bulunurlar. Nitelikli insanlar topluma üretken olarak katılırlar. Alanları ile ilgili fikir yürütürler, araştırma yaparlar.
Meslek seçimi insan hayatında en önemli karardır. Meslek seçerken verdiğimiz karar, bizim gelecekte iç bulup bulamayacağımızı ya da iş yaşamında mutlu ve başarılı olup olmayacağımızı belirler. Meslek seçimi biranda verilecek bir karar değildir. En iyi meslek, kişilik özelliklerimize uygun, bizi en çok mutlu edecek, kendimizi geliştirebileceğimiz bir meslektir.
alıntıdır