-
Ilgın Ağacı (Tamarix)
Ilgın (Tamarix)"
Ilgınlar, derinlere inen uzun kökleriyle geniş yayılım yapan, küçük çiçekli, yaprak döken çalılar veya 4-5 metre boyuna kadar uzayabilen küçük ağaçlardır. Ilgınların mora çalan gövdeleri; zarif, kavis yaparak uzayan, yeşile çalan morumsu sürgünleri ve parlak yeşil pulumsu yaprakları bu ağaçları farklı ve nazlı göstermektedir. Ilgınlar sanki her dem yeşil kalan, yaprak dökmeyen bir ardıç türü gibi görünür. (Sizce de öyle değil mi?)
http://img154.imageshack.us/img154/4199/ilginuk6.jpg
Ilgınların, gül pembesi renginde dört taç-yaprağına sahip, önceki yılın dallın üzerinde, 5 cm.lik salkımlar halinde uzayan minik çiçekleri vardır. Çiçekler Yaz başında ortaya çıkar ve birkaç hafta ağaç üstünde kalırlar. Bu çiçekler daha sonra çok sayıda tohuma dönüşürler. Tek bir yetişkin ılgın çiçeği ağacın yayılımını sağlayacak binlerce tohum üretebilmektedir.
Ilgınlar derinlere inen kökleriyle toprak tabakanın alt kısımlarındaki tuzu çekip yapraklarında biriktirirler. Bundan dolayı ılgınlara “tuz sediri” (salt cedar) de denilmektedir. Ilgın yapraklarının dökülmesiyle de toprak yüzeyindeki tuzluluk oranı artar. Bitki çevresinde artan yüzey tuz oranı, diğer çoğu bitkinin yaşamasına engel olacaktır. Bazı botanikçi yazarlar, bu nedenle ılgın ağaçlarını, “istilacı” ve “diğer bitkilerin yaşamını sınırlayıcı”ağaçlar olarak tanımlarlar.
Ilgınlar azman bir su tüketicisi olarak da ün salmışlardır. Büyükçe bir ılgın ağacı tek başına günde 750 lt su tüketmektedir. Ilgınların, yer altı su seviyesini düşüren, bataklıkları kurutan bu yüksek su tüketimi diğer doğal bitki örtüsünü de strese sokar. Bununla birlikte ılgınlarla ilgili değişik bir paradoks söz konusudur. Ilgınlar çok su tüketmelerine rağmen, yayıldıkları yerlerde su baskınlarına neden olurlar. Çok uzayabilen ılgın kök sisteminin yer altı su akıntılarını tıkamasının bu tip baskınlara neden olduğu düşünülmektedir.
Tamarix parviflora, (küçük çiçekli ılgın)Türkiye, Yunanistan ve Balkan devletlerinin dahil olduğu güneydoğu Avrupa’nın yerli bitkisidir. Genellikle kuru, çölümsü bölgelerde, kuru dere yataklarında, tuzlu toprağa sahip iç bölgelerde ve Akdeniz sahillerinde yayılım göstermektedir.
Amerika’da da yayılımı yüksek olan ılgın ağaçları istilacı olarak kabul edildiğinden fidancılarda satışı yasaklanmıştır. Ilgınlar arasında “Tamarix aphylla” yaprak dökmeyen, 15 metreye kadar uzayabilen bir ılgın türü olup, diğer ılgın türleri gibi eşeyli üreme yapamamaktadır. Tohum üretemeyen bu ılgının yayılımı azdır ve Amerikan kaynakları bu ılgının istilacı olmadığını söyler.
Her ne kadar tuzlu alanlarda yaşasalar ve güçlü rüzgarlara karşı sağlamca durabilseler de ılgınlar hiçbir sebep yokken kendi kendilerine kurumalarıyla da ün salmışlardır. Bu yüzden ılgınların tuzlu topraklara dayandıkları değil, ihtiyaç duydukları düşünülür.
TAMARİX (ILGIN) (TAMARICACEAE)
Daimi yeşil ve çoğunluğu yaprak döken; Güney Avrupa, Kuzey Afrika, ve Ilıman Asyanın çeşitli yerlerine yayılmış çalı ve küçük ağaç olmak üzere 50 türü vardır.
Tamarix'ler kısa bir gövde ve narin yoğun tente gibi aşağı sarkan dalları ile çok estetik görünürler. Yapraklar küçük balık puluna benzer. Çiçekler küçük beyaz, pembe eflatun olmak üzere silindir şeklinde başak oluşturur, ilkbahar ve yazın pembe, açık eflatun çiçekleriyle tanınan bu taksonun yazın çiçeklenen (T.hispida), yaz başlarında koyu pembe çiçekler açan (T. parviflora) ve onun daha koyu pembe renkli kültivarı (T. p. rubra), daha parlak pembe çiçekli (T. tetrandra) ve (T. pentandra) önemli türlerdir.
Kuma, tuzlu su ve rüzgâra dayanıklılığı sahil tesislerinde toprak sterilizasyonu ve perde tesisleri için uygun oluşu onları aranan bir çalı yapar. Kuraklığa dayanması, alkalen topraklarda yetişmesi onların iç rejyonlara da (Güneydoğu Anadolu gibi) intikalini sağlar.
Hızlı büyür, dikimlerini küçük kaplı fidanlar kullanılarak yapılmalıdır. Büyükçe kap ve fidanlarda kök deformasyonu gözlenir. Çiçeklenme zamanları dikkate alınarak yapılan budamalar çiçek verimini artırır. Çiçeklenmeden sonra budanır. Üretimi çelik ya da tohumla yapılır. Sert çelikler kışın kesilir yarı odunlaşmış çelikler geç bahar yada sonbaharda kesilir.
TAMARIX HISPIDA (YAZ ILGINI) (TAMARICACEAE)
Yetişme Yeri: Ülkemiz de doğal olarak yetişir.
Boy ve Çap: 3.5m ye kadar boylanır.
Genel Özellikleri: Sürgünleri önce purpur kırmızısı sonraları esmer kırmızı olur sarkık ve plastik görünümlüdür. Mızrağımsı ve pul pul yapraklar yaz yeşili ve mavimsi yeşildir. Haziran -Eylül arası açan çiçekler terminal durumlu ve sık başak biçimindedir.Gruplar halinde veya tek tek kullanılabilirler.
iklim ve Toprk istekleri: Bol güneşli yerlere iyi drenajlı topraklara dikilmelidir.
Budama Durumu: Çiçeklenmeden sonra budanır. Bitkinin formunu düzeltmek için kış budaması yapılmalıdır.
Üretim tekniği: Üretimi çelik ya da tohumla yapılır. Sert çelikler kışın kesilir yarı odunlaşmış çelikler geç bahar yada sonbaharda kesilir.
Kültivarları:
T.h. ev. 'Rubra':Çiçekler koyu kırmızıdır.
TAMARIX TETRANDRA (PEMBE ÇİÇEKLİ ILGIN)(TAMARICACEAE)
Yetişme Yeri:
Boy ve Çap: 3 m ye kadar boylanır.
Genel Özellikleri: Yay şeklinde morumsu kahverengi gövdesi vardır.Yapraklar iğ şeklindedir. Tüy gibi ince yaprakları ve koyu pembe çiçekleri göz kamaştırır.
İklim ve Toprak İstekleri: Deniz kenarlarına dikilebilir;tuzlu rüzgarlara karşı dayanıklıdır.Her türlü topraklara ve güneşli bakılara dikilebilir.
Budama Durumu: Çiçeklenmeden sonra budanır. Bitkinin formunu düzeltmek için kış budaması yapılmalıdır.
Üretim tekniği: Üretimi çelik ya da tohumla yapılır. Sert çelikler kışın kesilir yarı odunlaşmış çelikler geç bahar yada sonbaharda kesilir.
Kültivarları:
T.t. ev. 'Purpurea':Çiçekler koyu pembe ve kısa saplıdır.
