GENEL TARİH
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/akdeniz-bolgesi/1732-guller-diyari-isparta-post1974.html
GİRİŞ : Isparta, Anadolu'nun batı yakasında, Torosları yararak kuzeyini, güneyine ileten önemli bir kavşak yeridir. Bu önemli kavşak yeri üzerinde kurulmuş oluşu, Isparta tarihinin, Anadolu Tarihi ile birlikte incelenmesi gerektiği gerçeğini ortaya koymaktadır. Şimdiye kadar yapılmış olan arkeolojik kazı ve incelemeler, Anadolu’nun geçirdiği bütün tarihi olayların Isparta'da yapılmış olduğunu, bu dönemlere ait kültür izlerine rastlanıldığını göstermektedir. Bu durum, Türklerin Anadolu'ya girişlerini izleyen günlerden sonraki dönemlerde daha da göze batmaktadır.
Isparta ili ile ilgili tarih öncesi ve tarih çağlarına ait bilgiler ve incelemeler, bugün tam anlamıyla yapılarak, açıklığa kavuşturulmuş değildir. Yakın tarihlerde, bu konuda olumlu çalışmalar yapılmıştır. Prof. H. Louis'in Gümüşgün ve çevresinde, bir İngiliz bilim heyetinin 1911 yıllarında Bayat ve çevresinde, Prof. W. M. Ramsey'in 1924-1925 yıllarında Yalvaç ve çevresinde, Türk Tarih Kurumunun 1944 yılında kurduğu bir bilim heyeti tarafından Gümüşgün, Gönen ve Kuleönü çevrelerinde yaptıkları incelemeler, bu olumlu çalışmaların örnekleridir.
çevresinde, Türk Tarih Kurumunun 1944 yılında kurduğu bir bilim heyeti tarafından Gümüşgün, Gönen ve Kuleönü çevrelerinde yaptıkları incelemeler, bu olumlu çalışmaların örnekleridir.
Osmanlı devrine ait kaynaklar ise; Katip Çelebi, Evliya Çelebi notları ile, İbni Batuta ve bazı batılı seyyahların eserleri ve Osmanlı Devleti'nin resmi belgeleridir. Son yıllarda monografik özellikler taşıyan incelemelere rastlanmıştır. Ancak bunların büyük bölümün bugünkü yazıya çevrilmemiş oluşu yararlanma imkanlarını kısıtlamaktadır.
Isparta'nın tarih öncesi ve tarih çağlarının ilk dönemlerinde önemli yerleşme bölgelerinden olan Hacılar(Burdur), Sagalassus(Ağlasun) ve Antiocheia (Yalvaç) çemberi içinde oluşu, tarihinin daha açıklığa kavuşması için çevrede arkeolojik kazı incelemelerinin devamını gerektirmektedir. Bu incelemeler yoğunlaştığı an, Isparta ve çevresinin gerçek tarihi ortaya çıkacaktır.
İLİN İKLİMİ
Isparta ilinin Akdeniz iklimi ile Orta Anadolu iklimi arasındaki geçiş bölgesinde yer almaktadır. Bu sebeple il sınırları içinde her iki iklimin özellikleri de görülür. İlde ne Akdeniz’in yağışlı, ne de Orta Anadolu’nun kurak iklimi tam olarak gözükmez. İlin yaylalık kesimleri ovalık alanlara göre daha soğuktur. Meteorolojik araştırmalara göre, Isparta’nın iklim yapısı, soğuk-yarı kara iklim tipi olarak belirlenmiştir. İlin Akdeniz’e yakın olan güney bölgesinde Akdeniz ikliminin özelliği gözlenir. Yazları sıcak ve kurak, kışlar ilin kuzey bölümlerine göre ılık ve yağışlı geçer. Kuzeydoğuya gidildikçe karasal iklim özellikleri kendini gösterir. Kuzey bölgelerde kışlar daha soğuk geçer ve daha az yağış alır. İlin yıllık ortalama sıcaklığı (12.1 C) DİE. Yıllık ortalama donlu günler sayısı 69,5 gündür. Yıllık ortalama yağış 600,4 mm. Yağışlı günler sayısı ortalama 104, nispî nem %62, ortalama günlük güneşlenme müddeti 6,6 saattir. İlde açık günler sayısı ortalama 146,4 (bulutluluk ortalaması 2/10 dan az olan günler)dir.
İLİN FLORASI VE FAUNASI
Isparta ili, iklim, yükseklik ve toprak yapısı bakımından çok değişik bir durum arz eder. Bu nedenle il topraklarını örten bitki örtüsünde çok farklılık göstermektedir. Yılın her mevsiminde doğa farklı farklı bitki örtüsü ile değişik bir peyzaj sergilemektedir. Yörede görülen ağaç türleri, karaçam, kızılçam, katıran, ardıç, sedir ve meşedir. Ayrıca belli yüksekliklerde yabani zeytinlikler vardır. Her türlü hububat (buğday, arpa, çavdar, yulaf, mısır) sanayi bitkileri (şeker pancarı, anason, tütün, keten, kenevir, ayçiçeği, susam) hayvan yemleri (yonca, korunga, fiğ, burçak) sert ve yumuşak çekirdekli meyve ağaçları (elma, armut, kayısı, şeftali, erik, zerdali, kiraz, vişne, badem, ceviz,nar, zeytin, muşmula, üzüm) yaz ve kış aylarında yetiştirilen sebzeler (domates, biber,patlıcan, kabak, bamya, hıyar, börülce, taze fasulye, lahana, havuç, turp, pırasa, bakla, nohut, mercimek, kavun, karpuz, soğan, sarımsak, patates) geniş üzüm bağları, gül bahçeleri ile örtülüdür. İl dahilinde yaylalar Mart ayında başlayarak yaz ayları boyunca renk renk çiçeklerle, farklı görünüm ve kokudaki yabani otlarla kaplıdır. Isparta ilinde iklim, topografya ve bitki örtüsünün çeşitliliği ve elverişliliği yörede bir çok evcil ve yabani hayvan türlerinin yaşamasına ve yetiştirilmesine olanak vermektedir. Bu nedenle ilin florası kadar faunası da oldukça zengindir. Yaban domuzu, sansar, porsuk, tilki, tavşan sincap, kurt, karaca,, alageyik, dağ keçisi, pars, ayı, kuşlardan yaban ördeği, keklik, angut, çulluk, karakarga, saksağan, sülün ve kaz ilin yaban hayatını teşkil eder. Evcil hayvanlardan sığır, koyun, keçi, kümes hayvanlarının her türlüsü vardır. Ayrıca ildeki tatlı sularda levrek, sazan, kara yengeci gibi su ürünleri bulunmaktadır.
İLİN NÜFUS YAPISI
Isparta ilinin 1990 nüfus sayımına göre 434.771 nüfusa sahip olduğu tespit edilmiştir. Aynı yılda il merkezinin 112.117 nüfusu vardır. Bir önceki sayıma göre nüfus artışı binde 25.44 tür. İl genelinde Km2 ye 49 kişi düşerken Merkez ilçede bu rakam 227 kişiyi bulmaktadır. Toplam nüfusun %69 u kent merkezlerinde %31 i ise köylerde oturmaktadır. Halkın %55 i tarım, %45 i diğer sektörlerde istihdam edilmektedir. Devlet İstatistik Enstitüsü ve Devlet Planlama Teşkilatınca il nüfus artış oranı göz önünde tutularak yapılan tahminlere göre 2000 yılı tahmini nüfusu 550 bin olarak belirlenmiştir.
ULAŞIM
Isparta il arazisinin genelde olmasına rağmen ulaşım olanakları çok iyidir. İlde ulaşım birinci derecede karayolu ile yapılmaktadır. İlde demiryolu ulaşımından da yararlanma olanakları varsa da bu karayolu ile kıyaslandığında oldukça düşüktür. Isparta Hava Alanı da işletmeye yeniden açıldığında ile hava yolu ile de ulaşım mümkün olacaktır. Deniz yolu ulaşımından yararlanmak ancak komşu il Antalya üzerinden mümkün olmaktadır. Isparta İç Anadolu’yu Akdeniz Bölgesine bağlayan bir yerleşim merkezi konumundadır. İlin diğer illerle karayolu bağlantıları Afyonkarahisar, Konya, Antalya üzerinden olmaktadır. 1995 yılında Isparta-Antalya arasındaki Dereboğazı yolunun açılması iki il arasındaki mesafeyi 126 Km.ye indirmiştir. Böylece Antalya ilini diğer bir ifadeyle Akdeniz’i İç Anadolu’ya yakınlaştıran bu yol ulaşımı oldukça kolaylaştırmıştır. Demiryolu; İzmir-Aydın Demiryolunun bir uzantısı olan Isparta Demiryolunda tarifeye bağlı olarak Pamukkale Ekspresi, Göller Ekspresi, Posta Treni, Mototren çalışmaktadır. Yurdun her tarafına demiryolu ile ulaşım mümkündür.