Kitap Özetleri

[Beyza]

"Küçük Ağa"

ROMANIN TAHLİLİ

Küçük Ağa, Tarık Buğra’nın en önemli romanıdır. İlk baskısını 1963 yılında yapan roman o tarihten sonra pek çok basılmıştır. Roman Türk romanında önemli bir yere sahip olan milli mücadele romanları sınıfına girer. Fakat romanı benzerlikten ayıran özelliği Fethi Naci’nin de belirttiği gibi yazarın milli mücadeleyi anlatırken roman yazdığını unutmaması ve roman sanatının gereklerini yerine getirmesidir. Roman yazdığı önsözdeki şu ifadelerden yazarın kendisinde bu tehlikenin farkında olduğunu anlıyoruz. “Fakat hayır ben destan yazmak niyetinde değildim. Bunun tam aksine bir roman, romanlardan bir roman yazmaya çalışacaktım. Yazar bu niyetine sadık kalarak vermek istediği mesajdan çok roman sanatının yerine getirmiş, olayların ve kişilerin karikatürize etmeden anlatmasını bilmiştir.

ÖZET
Küçük Ağa Milli Mücadele’nin yaşandığı yıllarda başta Akşehir olmak üzere Orta Anadolu’da Milli Mücadelenin örgütlenmesini konu alır. Roman birinci Kitap ve ikinci kitap olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Birinci kitap ilk 453 sayfayı teşkil eder. Bu bölümde milli mücadelenin Akşehir’deki örgütlenme sürecini anlatır. Hemen hemen ilk 150 sayfanın baş kişisi Çolak Salihtir. Salih birinci dünya savaşında Arabistan cephesinde savaşmış ve sağ kolunu kaybetmiş ve yüzünde önemli yara izi kalmış olan bir savaş mağdurudur. Bu ilk bölümler Salih’in mağduriyetinin ikinci planı sorgulama ve bilinçlenme süreci olarak anlatılır. Ardından Salih ikinci plana düşer ve Osmanlı yanlısı olan İstanbullu hoca ile Kuvay-ı milliyeci Hoca ve kuvay-ı Milliye’nin arasında bir mücadele başlar aynı zaman kuvay-ı Milliye’nin örgütlenmesi ve güçlenmesi de devam etmektedir. Bir taraftan bu çekişme anlatılırken diğer yandan da Kuvay-ı Milliye’nin örgütlenmesi anlatılır. İstanbullu hoca gerek dini kimliği sağları ahlakıyla halk üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Kuvay-ı milliye aleyhine yaptığı teklimler direnişin gücünü kırmaktadır. Kuvay-ı milliyecileri uzlaşma arayışlarını da ısrarla reddetmesi sonucunda hocayı öldürme kararı alırlar. İstanbullu hoca bunun haberini alır aynı zamanda birde çocuğu doğmak üzeredir. Başlangıçta öyle bir niyeti yoktur ama ailesini de düşünerek kaçmak zorunda kalır. Fakat niyeti yoktur ama ailesi de düşünülerek kaçmak zorunda kalır. Fakat ilginç bir şekilde bu kaçış onun Kuvay-ı milliyeye katılmasını da sağlayacaktır. Kaçtıktan sonra tanınmamak için sakalını keser ve adını gizler Küçük Ağa olarak anılacaktır. Küçük ağa olduktan sonra İstanbullu hoca için yeni bir hayat başlamıştır o artık bir Kuvay-i milliye neferidir. Bir bakıma realiteyle yüzleşmesi onu bu hale getirmiştir. Bu aşamadan sonra Küçük Ağa Salih’in zorlamasıyla Kuvay-ı Milliye için çalışmak zorunda olduğunu hisseder. O mücadelesini ilk önce aklıyla yapar ve aklınca davrandığı için başarılı olur. Bir baskınla Kuvay-ı milliye için ayrıcalıklı bir grup bertaraf edilir. İkinci kitap gene bir bahar günü Akşehir’in tasviriyle başlar. Bu başlangıçta da baş kişi salihtir. Aradan 1 yıl geçmiş TBMM açılmıştır. Salih’in Akşehir’e dönüş nedeni Küçük Ağa’nın, karısı ve çocuğundan haber almak ve bunu ona iletmektir. Akşehir halkı ise İstanbullu Hoca’nın Küçük Ağa olduğundan haber yoktur. Salih dayanamayarak bunu Reis Bey Ali Emmi ve Küçük Hacı’ya açıklar. Herkes bundan mutlu olur. Fakat İstanbullu Hoca’nın öldüğüne kanaat getirilerek karısı emine çıkrıkçı Hasan adlı biriyle evlenmiştir. Fakat bu bir mecburiyetin sonucu olmuştur. Bu da trajik bir durumun başlangıcı olur. Diğer taraftan Diğer taraftan Küçük Ağa Tevfik ve tem kardeşlerin ayrılıkçı hareketlerine karşı planlar yapmaktadır. Etem Bey’in kontrol ettiği güçleri Kuvay-ı Milliye izlediği akıllıca taktik sayesinde Etem Bey’in hazırladığı isyan hareketini onlar ve bunu Ankara’ya ihbar eder. Hem bu sayede hem de Etem Bey’in emrimdekilerin Kütahya halkına eziyet etmek istemesi nedeniyle bu isyan kolayca bertaraf edilir. Ardından Küçük Ağa Ankara’ya gelir. Mehmet Akif’in bir konuşmasını dinler. TBMM’deki ihtilafa tanık olur. Ankara’da geçirdiği günlerde fazla olay yoktur. Küçük Ağa’nın ihtilafa yönelik düşünceleri bu bölümde önemli yer tutar. Daha sonra görev için tekrar Akşehir’e döner. Karısının başkasıyla evlendiğini öğrenir. Bunu metanetle karşılar. Oğlunu görür. Fakat karısı da birkaç gün içinde ölür. Bundan sonra Küçük Ağa kendisini davasına adayacaktır şahsi mutluluk denen şeyi görmeyecektir.

OLAY ÖRGÜSÜ
Küçük Ağa’nın olay örgüsü kronolojiktir. Yer yer iç analizler esnasında kişilerin geriye dönüşleri olsa da bunlar olay örgüsüne etki etmez. Sözün gelişi Salih’in Arabistan cephesinde yaşadıklarını hatırlaması sadece iç analize gidişini değiştirmez. Olay örgüsünde bazı geleneksel unsurları da görüyoruz. Romanın yağmurlu bir bahar gününde başlaması iyi gelişmelerin habercisidir. Bahar ve yağmur edebiyatta iyi günleri müjdeleyen bir simge olarak hep kullanıla gelmiştir. Aynı şekilde diğer mevsimlerde sembolik değerleriyle romanda kullanılmıştır.

ANLATICI VE BAKIŞ AÇISI
Anlatıcı 3. sahıştır ve Tanrısal bakış açısıyla anlatılmıştır. Yazar distans ilkesine devamlı bağlı kalmıştır. Fakat dile getirmek istediği bir düşünce olunca onu karakterlerin iç analizi aracılığıyla dile getirir. Tabii bu karakterler romandaki Küçük Ağa Doktor Haydar, Reis Bey gibi olumlu ve nispeten bilgili karakterlerdir. Tabii karakterlerinin düşünceleri olduğu söylemek doğru olmayabilir. Fakat Tarık Buğra’nın dünya görüşünü bildiğimiz için buraların onun düşüncesi olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin İstanbullu Hoca’nın Kuvay-ı Milliye hakkındaki düşünceleri :
“Ancak iyi iddia iyi niyet bir kuvay-ı Milliye de değildi. Daha birçok cemiyetin kurulmuş, ele başıları çıkmıştır. Bunların hepside vatanı milleti bahis ediyorlardı. Hatta yalnız bundan bahsediyorlardı da, bir türlü bir araya gelemiyorlardı.”
Bu satırlarda yazar kitabın temalarından olan ihtilaf birlik teması Hoca’nın bakış açısından yorumlar getirir. Fakat bunlar Hoca’nın geçtiği için düşten ilkesi ihlal edilmiş olmaz.

KİŞİLER VE KİŞİLEŞTİRME
Romanda en fazla öne çıkan karakterler Küçük Ağa ve Salihtir. Bu iki karakter roman boyunca bir gelişme ve değişme süreci yaşar bu nedenle yuvarlak karakterlerdir. Diğer karakterlerin ise düz karakterlerin olduğu söylenebilir. Kişilerin önemli özelliklerinden biri hemen hepsinin bir toplumsal kesimin yada görüşün temsilcisi olmalıdır. Salih sunuş mağduru sırasında Türk İnsanının, (başlangıçta) İstanbullu Hoca Payı tahtın ve Osmanlılığın, Doktor Haydar Kuvay-ı Milliye’nin temsilcidir.

KÜÇÜK AĞA
Romanda 70. sayfada girer. İstanbullu Hoca olarak 22 yaşında olduğu romanın sonlarına doğru öğreniriz. Pay tahtın ve Osmanlı’nın temsilcisidir. Padişaha ve Osmanlı değerlerine gönülden bağlıdır. Dindar, bilgili, akıllı, ahlaken mükemmel bir insandır. Başlangıçta hoca sıfatıyla yaptığı telkinlerle haklın Kuvay-i Milliye’ye karşı şartlandırır. Fakat bunun nedeni 600 yıllık Osmanlı mirasına olan bağlılığı ve inancıdır. Kuvay-i Milliye ile olan mücadelesi Doktor Haydarla girdiği diyaloglarla somutlaşır. Başlangıçta Kuvay-i Milliye’nin güçlenmesi ve onlara iyi niyetini faik etmesi onu Kuvay-i Milliye’ye yakınlaştırır. Akşehir’e gelince evlenir ve karısı hamile kalır. Kuvayi Milliye’nin kendisini tehdit etmesiyle ailesi ve görevi arasında ikileme düşmüş bundan sonra ismini ve görünüşünü de değiştirmiştir. Küçük Ağa ismini almasında Türk destanlarında ki ad verme motifini görürüz. İsmiyle birlikte hayatı da değişmiştir. Bundan böyle Kuvayi Milliyenin ve Ankara’nın bir neferi olacaktır. Küçük Ağa’nın önceki hayatı Veli tipini ikinci hayatı Gazi tipini çağrıştırır. Bu Salih’nde bilincine yansır.
“Salihçik Küçük Ağa’da hem kahramanını, hem de şeyhini bulmuş gibiydi.” S. 484
Bu Türk geleneklerindeki alperen tipine uygun düşmektedir.
Küçük Ağa’nın idealize edilmiş bir karakter olduğunu belirtmek gerekir. Fakat buna rağmen cansız sabit, düz bir karakter değildir. Beşir Ayvazoğlu roman hakkında resmi tarih tezine aykırı bir şekilde Milli mücadeleye yaklaştığını belirtir. Osmanlının 600 yıllık değerlerini benimserken Küçük Ağa olduktan sonra da bu değerleri reddetmeden bir yeniden doğuşu aramaktadır. Çünkü riyet’ten sonraki tarih tezlerinde Osmanlı’nın reddedildiğini biliyoruz.
Küçük Ağa için din, din devlet ve vatan kavramları her türlü şahsi menfaatlerin üzerindedir. Kişisel ihtiraslar uğruna milletin birliğini, bozulmasına şiddetle karşıdır. İstanbullu Hoca olarak bilindiği dönemde Kuvay-i milliye’ye karşı duruşunun öenmli bir nedeni de bu hareketin ülkenin birliğini bozduğuna inanmasıydı. Yoksa kuvayi milliyecilerin iyi niyetli olduklarına oda inanmıyor.
Birlik ve düzen onun için çok önemlidir. Bu birliğin sağlanması için Akşehir’de Osmanlı adına İstanbullu Hoca olarak Kuvay-i Milliye’ye karşı mücadele etti. Kuvay-i Milliye’ye onu bir bakıma şartların sürüklediği bir durumdu. Fakat daha sonra kendiside Kuvay-i Milliye’ye inanmaya başlamıştır. Kütahya’da Kuvay-i Milliye adına birliğin sağlanması için Çerkes Etem ve Tevfik Beylere karşı mücadele eder. Kuvay-i Milliye’ye ilişkin kanaatlerin değiştiğini şu ifadelerden anlayabiliriz :
“Küçük Ağa Akşehir’den ayrıldıktan sonra çok şey işitmiş, görmüş ve öğrenmişti. Artık o büyük yenilikten önceki bilgi ve inanışlarına göre düşünmüyordu. Uyanık kafası yeni şartların getirdiği ölçüleri hiç değilse sezebiliyor ve her zaman olduğu gibi, hatta daha da kuvvetle, “önce düzen” diyordu. S. 574 – 575
Düzenin gerekliliğine inanışı Küçük Ağa’yı Kuvay-i Milliye’ye yaklaştırdı. Çünkü Kuvay-i Milliye’den alternatif yoktu.
Küçük Ağa ülkeye gönül vermiş iyi nitelikli kişilerin iktidar ya da gurur adına birliği birliği feda etmemeli en büyük üzüntü kaynağıdır. Romanın sonlarında Ankara’ya gelir. TBMM’de yaşanan ihtilafı görür. Mehmet Akif’in ağzından bu ihtilafı dile getiren sözleri işitir. Bir gece yatağından hiç uyumadan düşünür. Şu ifadelerden onun duyduğu üzüntüyü anlarız :
“Vatanın bahtı adına onlar Mustafa Kemal’e Mustafa Kemal’de onlara muhtaçtır. Ama Küçük Ağa bunca düşündükten sonra artık iyice biliyordu, kopacaklardı birbirlerinden üstelik. Can yoldaşı iken can düşmanı olarak!...
İdealize edilmiş bir karakter olması ve yazarın düşüncelerini dile getirmesi için bir araç olarak kullanılması nedeniyle Küçük Ağa’nın psikolojik yönünün fazla işlendiği söylenemez. Sadece ailesi için yaşadığı endişe ve korkuyla psikolojisini görürüz. Yazar düşüncelerini bu karakter aracılığıyla dile getirmeyi başarmıştır. Ama bu da karakteri yalınkatlaştırmıştır.

ÇOLAK SALİH
Romanda Küçük Ağa’dan sonraki en önemli karakteridir. Salih’in iki yönden önemli olduğunu belirtmek gerek.

1. Savaş mağduru sıradan Türk insanı bir numunesi
2. Küçük Ağa ve Kuvay-i Milliye arasında bir nevi arabulucu olması

Bizce Salih romanın en önemli olmasa da en iyi işlenmiş karakteridir. 22 yaşındadır. 1919 baharında Arabistan cephesinden dönmüştür. Sağ kolunu kaybetmiş yüzü tanınmaz hale gelmiştir. Başlangıçta büyük bir insan içindedir. Niçin savaştığını neden bu duruma düştüğünü kendisi de bilmemektedir. Onun bu sözleri bu durumunu açıklar niteliktedir.

- “Ne bileyim ben?.. –“omuzlarını silkmişti” seferberlik dediler. Sancak-ı Şerif açıldı dediler, hadi askere dediler, bizde gittik. Padişahım çok yaşa diye bağırdık”.. s.48
-
Yazara göre Salih’in isyanının nedeni mağduriyetinin nedeni bilmemesinden kızgınlığını yöneltecek doğru hedefi bulmamasındandır. Salih bilinçlenme süresi bir bakıma öfkesini yönelteceğini doğru hedefi bulmasıyla gerçekleşecektir.
“Niko aşağı indi. Salih’in gözlerinden bir iki damla pıt pıt diye iki damla yaş düştü. Bunlar delirmiş bir kızgınlığın ama kelepçelenmiş deli bir kızgınlığın yaşları idi. Ne var ki, Salih bu kızgınlığın neye veya kime karşı olduğunu bilemiyordu. Bilemediği müddetçe de ipsizin, haytanın, kopuğun biri olacaktı. İşte bunu pek iyi biliyordu” s.43
- Salih Akşehir’e dönünce çocukluk arkadaşı olan rum niko ile yakınlık kurar. Niko da ona yakın davranır. Aynı zamanda mağduriyetinin verdiği isyanlar kendisini bir hayata sürükler. Bu nedenlerden Akşehir’in Müslüman Türk ahalisi tarafından dışlanır. Fakat Salih’in de kendine göre haklı nedenleri vardır. Kolunu kaybetmesi, yüzünün tanınmaz hale gelmesi, cephede çektiği sıkıntılar, hayallerini , ideallerini artık tamamen ertelemek zorunda kalması onun için taşınması çok ağır yüklerdir fakat çevresi bunu anlamamaktadır. Özellikle bölgenin önce gelenlerinden yetmiş yaşındaki Ali Emmi’nin şu sözlerinde Toplumun Salih’e tepkisi somutlanır.
- Utan len hafızın oğlu utan. Koca Memalik-i Osmaniye senden beter oldu, bin beter oldu. Kıçı kırık İtalyan askeri gelmiş ta Akşehir’e dayanmış da Hafız’ın oğlu kolundan budundan konuşur. Haram olsun o gaza sana diyecem emme dilim varmaz utan, utan.

Salih’in bilinçlenme süresinde Ali emmi ve arkadaşlık ettiği Rumların davranışları katalizör rolü oynar. Salih Rumlarla yakınlık kursa da üçten içe onların tavırlarının değiştiğini farkındadır ve bunu dile getirmese de yadırgar :
“… Herkeste (Rumlarda R.Ç) bir efe hal vardır. Pervasız neşeli bakışlar… Geniş ve rahat, yumuşak jestler… kesilmeyeceğinden emin sesler.
Salih bütün bunları unutup çoktan gitmişti ve bir an için böyle sahnenin olmaması gerektiğini düşünür gibi oldu Fakat bu bir esintiden ibarettir.” S. 60
Böyle bir esintiyi yaşamış olması bile Salih’in yaşayacağı değişime ilişkin bir ipucu, verir.
Niko’nun Salih’e yakın davranmasının nedeni ona ait bir bahçeyi satın almak istemesidir. Ama Salih bunu da anlamıştır. Bahçeyi ona satar ve kendine bir kahve açar kimse rağbet etmez. Bu da çok dışlanmasına neden olur. Dışlandıkça Salih kendini daha çok içkiye verir. Tabii sorumluluktan kaçmasının verdiği suçluluk duygusunu Salih hisseder içkiye yönelmesinin nedenlerinden biride bu suçluluk duygusunu bastırma arzusudur.
Salih Niko’nun kahvesine getirdiği bir gece vakti Niko ve diğer Rumların planlarını müzakere etmekte olduklarını görür ve şaşkınlık içinde kalır. Fakat Rumlar içinde Kirye Vasili adından biri onlara karşı çıkar ve oradan kovulur. Çıkarken Salih’i görür.
“Pis…” dedikten sonra bahçeye çıkıp hızla yürüdü Salih hareketin bu kadar canlı ifadesini Ali emmide filan görmemiştik. Gönlü perişan oldu. Kafasının işlemesine zaten imkan yoktu. S.109
Bilmeden de olsa Rumların planlarına alet olmasının bir Rum tarafından kendisinin bu şekilde hatırlanması Salih’in bilinçlenme süresinde en önemli aşamadır.
Daha sonra Salih İstanbullu Hoca’nın vereceği vaazı dinlemek için Cuma namazına gider. Namaz sonrasında Hoca ve Doktor Haydar arasında geçen diyaloga tanık olur. Salih’in Kuvay-i Milliye’ye yaklaşmasının nedeni onların da kendi gibi dışlanmış kişiler olması olabilir. Doktor Haydar Beyle yaptığı konuşmalar onun Kuvay-i Milliye’ye girmesini sağlar ve sol koluyla gizli gizli atış talimleri yapmaya başlar. Salih Rumlarla yakın olduğu zamanlarda içkici ve sorumsuzdur. Onlardan ayrılıp kendi toplumuna yaklaştığı zaman içkiyi bırakır ve ülkesi için sorumluluk üstlenir.
Kuvay-i Milliye tarafından İstanbullu Hoca’yı bulmak için gönderildiğinde Salih onu fazla tanımaz. Küçük Ağa olarak bulup tanıyınca onu korumak ister. Fakat onun sorumluluk üstlenmesinde telkinleriyle vesile olur :
“Öyle işte : Ya onu, ya öteki seçmeliydi. Sırf canını korumak için yaşayarak dünyayı bu vahşi endişeden ibaret sayacak adam mıydı? İstanbullu Hoca?”. S.400
İstanbullu Hoca Aktif bir mücadele adamı olmazsa Salih ondan kendisini öldürmesini istemiştir.
Bizce Salih karakterinin sorumlu tarafı bilinçlenmesi için kızgınlığının yönelmesi gereken hedefi bilmesi gerekmesidir. Oysa gerçek bir bilinç bir karşıta tepkiden çok kendine ait söylenecek sözlerin bulunmasıyla oluşmasıdır.

DOKTOR HAYDAR
Akşehir de Kuvay-i Milliye’yi örgütleyen kişilerdendir. Tahsilli aydın bir kişidir. İstanbullu Hoca ile mücadeleye girmek zorunda kalır. Padişah’a değil ama İstanbul Hükümetine girmek zorunda kalır. Padişah’a değil ama İstanbul hükümetine karşıdır. Kuvay-i Milliyenin alternatifi olmadığına inanır. Şartların gerektirdiği şekilde hareket edilmesi gerektiğini bilen bir kişidir. İstanbullu Hoca ile mücadele etse de onun iyi niyetini ve değerini teslim eder. Kuvay-i Milliye’nin onu öldürmesi kararı alması onun içinde çok trajik bir durum olmuştur. Daha sonra Ankara’da İstanbullu hoca ile Küçük Ağa olarak karşılaşır ve onu tanır. Duyduğu hayranlığı da dile getirir. Daha çok eylemci kimliğiyle önce çıkar.

ALİ EMMİ
Aşkehir’in önce gelen ihtiyarlarındandır. İki oğlunu da savaşta kaybetmiştir. Kuvay-i Milliye’nin başından beri destekler. Salih’e yönelik tepkim temsilcisidir, onun bilinçlenmesinde önemli rol oynar. Liderlik vasıflarına sahip karizmatik bir kişidir. Nüktedandır. Akşehir haklı üzerinde büyük tesiri vardır.

REİS BEY
Akşehir de hakimlik yapan bilge bir kişidir. Kuvay-i Milliye’nin Akşehir de önde gelenlerindendir. Daha çok bilgeliği ile ön plana çıkar. Düz bir karakterdir. Herhangi bir değişim yaşamaz. Ermenilere ve Rumlara karşı öfkelidir. Onların büyük devletlerin oyununa geldiğini düşünür. Fakat onlar içinde iyi insanların bulunması onu tereddüte sürükler.

ÇAKIRSARAYLI
Milli mücadele yıllarında savaştan istifade ederek halkın malını mülkünü yağmalayan hatta namusuna saldıran eşkıyalardan biridir. Hiçbir ahlaki endişe taşımaz. Fakat emrindeki adamlardan bir kısmı Reis Bey’in tel kimleriyle Kuvay-i Milliye’ye katılmışlardır.

NİKO
Salih’in çocukluk arkadaşıdır, terzidir. Akşehir’e döndüğünden ona yakınlık gösterir. Salih’e gösterdiği yakınlığın nedeni onun bahçesini satın almak istemesidir. Fakat yıllarca birlikte yaşadığı Türk halkına ihanet ederek Pantus Rum devleti kurma çalışmalarına katılır. Sinsi, içten pazarlıklı bir kişi olarak görülür. İlk bölümlerden sonra neredeyse hiç görünmez.

ÇERKES ETEM BEY
Romanın sonralarına doğru görülür. Bildiğimiz gibi gerçek bir kişidir. Başlangıçta milli mücadele için savaşmış ve büyük yararlar sağlamıştır. Fakat daha sonra kişisel iktidar hırsı yüzünden Ankara ile bağlarını kopararak isyan etmiştir. Etem Bey hizmetlerini takdir edilmediği düşüncesindedir. Kişisel ihtiras uğruna insanları ve ideallerini harcamaktan çekinmeyen bir kişidir.
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/turkce-dersi/7507-kitap-ozetleri-post11538.html

ZAMAN
Romanda geçen zaman Milli Mücadele yıllarıdır.
1919 yılının baharında başlar. Bildiğimiz gibi 19 Mayıs’ta Mustafa Kemal Samsun’a giderek Milli mücadeleyi başlatacaktır. Birinci kitap bu tarihten sonraki bir yıllık süreyi kapsar. İkinci kitap ise bundan bir yıl sonrasıyla gene Salih’in Akşehir’e gelişiyle başlar. Bu da TBMM açılışına denk gelir.
Romanda zaman iki şekilde tezahür eder.

• • Bütün ülkede yaşamakta olan zaman seyrek de olsa hatırlanır.
  • Buna paralel olarak Akşehir’de yaşanmakta olan zaman

Romanda zaman karakterle üzerinde de etkilidir. Gündüzler hareketli ve diyaloglarla geçerken geceleri kişiler içe kapanır. Ve iç analiz’e yer verir.
Zaman kronolojik biz zamandır. Geriye dönüş yok denecek kadar azdır.

MEKAN
Roman Akşehir, Kütahya ve Ankara’da geçer. Yazar mekanı atmosfer yaratmak amacıyla ustaca kullanır. Örneğin, Salih evine döndüğü zaman evin tasviri :
“Taşlık hatırladığında daha serin çok daha loştu. Karşıdaki bahçe kapısı aralıktı ve bu aralıkta tavuk kümesi görünüyordu. Çil horoz, paçalı horoz, Raziye adını taktığı kar beyaz, tombul ve takkeli tavuk , sonra başkaları onlar, elbette çoktan gitmişlerdi, ama torunları da yoktu : Kümesi bomboştu, bırakılmış evleri andırıyordu.” S.20
En önemli mekanlardan biri Kahvehanedir. Burası halkın toplanıp olaylar hakkında kendilerine görüş alış-verişlerinde bulundukları yerdir.
Mekan doğrudan ilgisi olamasa da Tarık Buğra’nın ateşi de atmosfer yaratmak ya da karakterleri ruh haline yansıtmak amacıyla kullanıldığını söyleyebiliriz. Örnek olarak;
“Mırıldana mırıldana içiyordu. Büyücek kahvecinin masaya diktiği mumun oynak ve canlı hale getirdiği loşluğunda tam bir mağara adamı gibiydi. Ruhuyla da bedeni ile de öyle. S. 101
Lüks lambası ya da şöminesi ateşi gibi nesneler bu şekilde çok defa kullanılmıştır. Ateş bir leitmotivdir.

TEMALAR
Küçük Ağa Milli Mücadele’yi konu alan bir romandır. Fakat milli mücadelenin sadece Türk tarafını konu alır. Ermeniler ve Rumlar zaman zaman geçse de asıl konu Türk halkıdır ve onun düşmana karşı verdiği mücadeleden çok kendi içindeki meseleleri sorun eder.

BİRLİK & AYRILIK
Romanın sonuna kadar en önemli tema hiç kuşkusuz birliktir. Küçük Ağa gerek İstanbullu Hoca iken gerekse Küçük Ağa olduğunda devamlı birliğin sözcüsü olmuştur. Romanda birlik birey düzeyinde Salih’te tecessüm eder. Sıradan bir vatandaş olan Salih’in kişisel hikayesi onun kendisinin milletin bir ferdi ve hizmetçisi olmasıyla sonuçlanır. Salih birde durak ülkesinin birliğine katkıda bulunan insanı temsil eder.
Daha sonra birlik teması İstanbullu Hoca ve Kuvay-i Milliye’ye arasındaki mücadele tezahür eder. İstanbullu Hoca’nın Kuvay-i Milliye’ye karşı oluşunun en önemli nedeni Kuvay-i Milliye’yi kötü niyetli görmesi değil onların iktidar peşinde koşan ve bu nedense ülkenin birliğine zarar veren kişiler olarak görmesindedir. Daha sonra Çerkeş Etem ve Ankara hükümeti arasındaki mücadele gene kişisel iktidar hırsı yüzünden birliğin bozulduğunu görürüz. Romanın sonlarında Küçük Ağa bu defa TBMM’deki bölümlerine tanık olur. Gene insanlar halkı ya da haksız nedenlerle birliğe zarar verirler.
Birliğin sağlanmasının önündeki en önemli engel insanların kişisel ihtiraslarına yenik düşmeleridir. Çerkes Etem romanda bunun en önemli örneğidir.
ŞAHSİ MUTLULUK & MİLLİ SORUMLULUK
Şahsi Mutluluk ve Milli Sorumluluk arasındaki çatışma romanın başında sonuna kadar gözlemlenebilir. Küçük Ağa ülkesine uğruna ailesinden ve rahat hayatından vazgeçmek zorunda kalır. Sulih zaten bütün ideallerin unutmak zorunda kalmıştır. Romanda idealize edilen de vatan, millet uğruna, fedakarlık yapmaktadır. Küçük Ağa bunun en üst noktasını temsil eder.Reis Bey de Kuvayı Milliye’nin katıldığı için işini kaybeder. Ama kişisel mutluluklar da herkesin hayalidir. Şu diyalog buna örnektir.
- Daldın Reis Bey?...
- Küçük Hacı bir baba yakınlığı ile soruyordu.
- Ne düşünün?..
- Gülümsedi
- Şu iş hayırlısı ile bir bitse de cübbemi yeniden giysem diye düşünüyorum Hacı Bey.

İşin başında bile sayılmayacaklarını pek iyi biliyordu. Gözlerinin önünde bir an için “Doktor Haydar” tabelası beliren doktor da çocuk gibi güldü. S.296

DİN
Din romanda çok önemli bir temadır. Bu nedenle Küçük Ağa’nın bazı kesimler tarafından eleştirilmesine neden olmuştur. Tarık Buğra bu konuda kendini savunurken o dönemde din, devlet vatan gibi kavramlar birlikte düşünüyordu demiştir. Bu gerçekten de yerinde bir tespittir. Çünkü o dönemde milliyetçilik ancak aydınlar arasında tartışılmaya başlanmıştı. Dolayısıyla haklı mücadeleye sevk eden en önemli Saiklerden biri din olacaktır. İslam kaynaklı cihat ve gaza ideolojisinin Türk toplumunda ne kadar yaygın olduğu da bilinen bir şey.
Romanda din konusu da Küçük Ağa’nın şahsında tez ahir eder. O en başta bir din adamıdır. Bunu yalnızca görev olarak yapmaz, dininin değerlerine samimiyetiyle benimsemiştir.
Romandaki diğer karakterler de Milli Mücadeleye dini kavramlarla yaklaşırlar. Halkı motive etmek için dini terimleri referans olarak kullanırlar.

OSMANLI
Küçük Ağa’da Osmanlı reddedilemez tam aksine 600 yıllık bir miras olarak benimsenir. İstanbullu Hoca Osmanlı ya ve onun değerlerine yürekten bağlıdır. Kuvayi Milliyecilerde Osmanlı kimliğini reddedemezler. Roman 1920 yılında bittiği için Osmanlıya ilişkin nihai bir yorum yapılmamıştır. Küçük Ağa’nın bazı kesimler tarafından hedef bir kişi olmasıdır. Yazarın önsözdeki şu ifadeleri bu konuda fikir verir.
“Kurtuluş ümidi, 6 asırlık yaşama geleneğinin karşısında idi. Hiçbir milletin tarihi bu kadar trajik bir gelişme göstermemiştir. Bu çelişme de doğru yolu seçmek bir fazilet işi olmaktan çıkıyor, herkesten beklenmeyecek bir görüş üstünlüğü gerekiyordu. Buna karşılık yanılanları suçlandırmaksızın, zira menekşe, rengi mor olduğu için ne kadar suçlu ise, bu insanlarda yanılmaları yüzünden ancak o kadar suçlu idiler”.
Buradan yazarın Osmanlı’ya Milli mücadele yıllarının bakışıyla yaklaştığını ve romanda o şekilde istediğini çıkarabiliriz.
Yarın Osmanlı ve cumhuriyet dönemlerini uzlaştırma arzusu taşıdığını da söyleyebiliriz.

SAVAŞ
Yazarın savaşa yaklaşımını bize göre oldukça yüzeysel. Savaşı iyinin kötünün mücadelesine indirgiyor. Ermenileri ve Rumları büyük devletler tarafından kandırılmış ve Osmanlıya ihanet etmiş kişiler olarak görüyor. Bundan haklılık payı olsa bile mesafeyi tek başına açıklamaya yetmez. O dönemde milliyetçiliğin her yerde olduğu gibi Türkiye’deki azınlıklar üzerindeki etkiliği olduğu anları ulus – devlet idealine sürüklediği bilinen bir şey ama yazar bu konuya hiç değinmiyor.

ERMENİLER VE RUMLAR
Romanın Ermeniler ve Rumlara yaklaşımı Türkiye’deki tipik yaklaşım Ermeniler ve Rumlar kandırılmış ve ihanet etmişlerdir. Fakat gene de yazarın onları yekpure bir bütün olarak görmediğin onlar içinde de iyilerin bulunabileceğine inandığını söyleyebiliriz. Rumlar içindeki Kirye Vasili, Ermeni Doktor Minas iyilere örnektir.
Fakat genelde bunlara yaklaşımını olumsuz olduğunu belirtmek gerekir. Reis Bey’in düşünceleri olan şu satırlar dikkat çekici :

- Reis Bey içinden geçirdi
- Biz öyle sanırmışız

Bu aldanışta zehirden acı bir tad vardır. Tanelerdeki sarsıntısı birlikte akrep akrepliğin – Agoplar Agopluklarını, Yorgolar Yorgoluklarını bulmuştu”. S.498
Yani Rumlar ve Ermeniler potansiyel olarak ihanet duygusunu taşıyorlardı demek istiyor. Devanım da
“Hiç olmazsa aralarında Doktor Minas’lar Manifaturacı Eftimler çıkmasaydı!
Reis Bey :
- Öylesi çok daha kolay olurdu diye düşündü. Çünkü öylesi çok daha kolay olacaktı. Çünkü o zaman içinden çıkmak “Rum” deyip, “Ermeni” deyip çıkıvermek mümkündü ve bu imkan bir hak” olurdu.” S.498

Bu ifadelerden Rumlara ve Ermenilere duyulan öfkeyi çıkarabiliriz.

EKONOMİK SIKINTILAR
Savaş sebebiyle ülkede yokluk hüküm sürmektedir. Örneğin; kahvehanede kahve yoktur. Ihlamur’dan başka bir şey içilmez Ancak zenginlerin evlerinde kahve vb. şeyler bulunabilir.

ANLATIM TEKNİKLERİ

Diyalog
Romanda en fazla yer bulan, anlatım tekniği diyalogdur. Özellikle ilk kitapta diyalog yoğun olarak yer alırken ikinci kitap da iç analiz tekniği ön plana geçer. İlk kitap olay ağırlıklı iken ikinci kitapta duygu ve düşünce yoğundur.


İç Analiz
Çok yoğun olarak kullanılan bir tekniktir. Özellikle karakterler yalnız kaldıklarında bir konu üzerinde düşündüklerinde kullanılır. İç analiz yoluyla yazarın düşüncelerini ve ideolojisini de öğreniriz. Çünkü yazar distans ilkesinin reddetmemek için pek çok düşüncesini karakterleri aracılığıyla dile getirir.

Leitmotiv
Ateş Ihlamur, tütün en çok kullanılan leitmotivlerdir. Ateş atmosfer yaratma amacıyla kullanılır. Sigara ya da tütün kişilerin ruh durumlarına ilişkin imaj oluşturmak için kullanılır. Ihlamur ise kahve olmadığı için ikram edilir sürekli olarak yokluğu hatırlatır.

DİL VE ÜSLUP
Eserin dili anlatıcı ya da okumuş karakterle konuştuğu zaman standart Türkçedir. İstanbullu Hoca, Reis Bey, Doktor Haydar gibi karakterler standart Türkçe ile konuşulur. Akşehir’in yerli halkı konuştuğu zaman bölgenin şive özellikleri ile konuşur. Örneğin;
- …… Bir daha den mi ? s. 434
- Dert o değil doktor bey seneyi bilin… s. 90

Genelde kısa cümleler kullanılmıştır. Bu da romanın okunmasını kolaylaştırır. Buğra’nın sevdiği bir şey de bazı önemli yerleri tekrar ederek pekiştirme yapması.
- Öylesi çok daha kolay olurdu diye düşündü. Çünkü öylesi çok daha kolay olacaktı. S.498
- Bunun gibi pek çok cümleye rastlamak mümkün

TRAJEDİ
Küçük Ağa romanının yapısını oluşturan en temel öye bizce trajedidir. Bildiğimiz gibi trajedi iki durum arasında seçim yapma zorunluluğunu gerektirir. Trajedi öyesini Küçük Ağa’da çok yerde görürüz. En başta Küçük Ağa’da çok yerde görürüz. En başta Küçük Ağa ölüm ve kaçma arasında seçim yapmak zorunda kalmış ve kaçmayı seçmiştir. Küçük Ağa içinde öldürme kararını Kuvayi Milliyeci olan Doktor Haydar, Yüz başı Nazım, Yüzbaşı Hamdi için trajedidir. Çünkü onlarda vatan davasının zarar görmesi ve çok değerli bir hayatın kaybolması arasında seçim yapmak zorunda kalmışlardır. Halk da trajik bir durumla karşı karşıyadır. Osmanlı ya da Kuvayi Milliye arasıdan seçim yapmak zorunda kalmışlardır. Aynı şekilde hemen her karakter kişisel ikbal ve milli menfaat arasında seçim yapmak zorunda kalır. Küçük Ağa Reis Bey, Doktor Haydar gibiler Milli menfaatten yana tavır alırken çakır saraylı ve Çerkes Etem şahsi menfaatlerinin yanında yer almışlardır.

SONUÇ
Yazarın Peyami Safa’nın dediği gibi epope olmaya çok elverişli bir konuda iyi bir roman çıkarmayı başardığını söyleyebiliriz. Bu onu Milli Mücadele romanları içinde ayrıcalıklı kılar. Fakat romanın olumsuz yanları olmadığı da söylenemez.
En başta Küçük Ağa’nın idealize edilmiş bir karakter olması onu bir destan karakteri haline getiriyor. Bu yazarın düşüncesinden kaynaklanır. Kendini dizginlemeyerek zaman zaman düşüncesinin esiri olmuştur. Küçük Ağa’nın neredeyse hiçbir insani zaafını göremeyişimiz bunu yeterince kanıtlar. Romanın bir başka zaafı da romanın bazı yerlerinde bazı karakterlerin ön planda olup diğerlerinin neredeyse hiç görünmeyişi. Örneğin Küçük Ağa romanda ancak 70. sayfada girer. O bölüme kadar hatta daha sonrasında romanın baş kişisi Salih’tir. Daha sonra Salih birden geri plana düşer ve sayfalarca hiç görünmediği olur. Göründüğü zamanda önemsiz bir şekilde görünür. Bu durum romanın organik bütünlüğüne zarar vermiştir.
Romanın bir tezli roman olduğunu da söylemek gerekir. Zaten kusurlarının da en önemli nedeni budur. Resmi Tezden farklı bir şekilde Milli Mücadeleye yaklaşmış olması romanın bir başka özelliğidir.

[Beyza]

'Bir salı sabahı uyandım. Bütün gazeteler hayatta en çok sevdiğim kadının bir cinayet işlediğini yazıyordu. Bunu hiç beklemiyordum. Beynimden vurulmuşa döndüm. İç dengelerim şiddetle sarsıldı. Oysa gerçeği biliyordum ama bana kimse tek bir şey sormamıştı. Onu mahkûm etmişlerdi! Kapı çalındı. İki asker beni almaya gelmişti. İç savaş çıkmış, seferberlik ilan edilmişti. Bunu bekliyordum. Hiç şaşırmadım. Bunu uzun zamandır korku ve kuşkuyla hep bekliyordum. Hazırlandım ve o salı sabahı evden çıktım.'

Genç bir öğretmen bir sabah Kuzguncuk'taki evinden apar topar alınıp, askere götürülür. O, bunun bir kâbus olduğuna, arkadaşlarıysa onun iç savaşa katıldığına inanmaktadır. Oysa annesi oğlunun bir ambulansla evden götürüldüğünü anlatmaktadır.

Kumral Ada - Mavi Tuna, iç savaşın içimizde ve dışımızda, bireysel ve toplumsal olarak yarattığı yangınları umutsuz bir aşk üçgeni ekseninde anlatan sarsıcı bir roman.

Dört dile çevrilen Kumral Ada - Mavi Tuna birçok toplumsal yaramızı irdelerken unutulmaz bir aşk hikâyesi anlatıyor.

KUMRAL ADA-MAVİ TUNA adlı romanın Avrupa'da okutulduğu okullarda kullanılmak üzere Buket Uzuner tarafından hazırlanan 9 düşünce durağı
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/turkce-dersi/7507-kitap-ozetleri-post11539.html

1- Kumral Ada ~ Mavi Tuna, yanılsama ile gerçekliğin kolaylıkla yer değiştirebildiğini, bize bir iç yolculukla, bir iç savaş fonunda anlatan bir romandır. Bu yolculuğa paralel kurguyla eşlik eden geri dönüşler (flash back) bize karakterler hakkında gereken ipuçlarını sunmaktadır. Bu romanın, 'Gerçek bazan o kadar inanılmazdır ki, kişi onu bilmekten kaçar' dediğini düşünmek yeterli olur mu? Romanın iklimi yalnızca bu mevsim üzerine kurulu demek olası mıdır?

2- Bu roman için otoanalitik olduğu söylendi. Doğrudur. Romanı otoanalitik açıdan nasıl incelersiniz?

3- Romanda kuru milliyetçilik (nationalism) ve kuru cinsiyetcilik (sexism) gibi içi boş, dışı renkli ırkçılık kavramların insan sevgisi ve şefkat(insancıllık) gibi duygu ve düşüncelerle yenilenerek modern milliyetçiliğe dönüşümü işleniyor. Bu konuyu romanda taşıyan karakter kimdir ve dönüşümüne etkili olan(lar) nedir?

4- Dostoyevski'nin polifonik bir yazar olduğu bilinir. Onun kahramanları birbirlerinden tamamen farklı kişilik sesleriyle hayat kazanmışlardır. Kumral Ada ~ Mavi Tuna romanının kahramanları için de aynı özelliğin geçerli olduğunu kitabın İtalyanca ve Ingilizce çevirmenleri birbirlerinden habersiz olarak söylemektedir. Bu romanın polifonik olduğu fikrine katılıyor musunuz? Neden?

5- Bireysel geçmişimiz, yaşadığımız toplumun, dünyanın geçmişiyle ve yaşanan çağın koşullarıyla bir bütündür. Tuna bunu bize farklı metaforlarla sık sık hatırlatıyor. Örneğin askeri darbelerin yapılıp, demokrasinin askıya alındığı tarihler doğum günlerine denk düşmüştür. Romandaki benzer metaforlari bulabilir misiniz?

6- Tuna, kuru akil ve mantikla başarılı ve güçlü olmak formülü diretilen erkek-insan modeline karşı çıkmaktadır. Asıl cesaretin yüreğin sesini boğmayan bir akıl ile sağduyuyu boğmayan bir mantık olduğuna inanır. Duygunun ve insanlığın cinsiyeti olmadığına inanan bu yeni yüzyıl erkek modelini romanda destekleyen kadın karakter kimdir?

7- Bir problemi çözmek için işe önce iç işlerden başlamak gereğini vurgulayan bu iç yolculuk ve iç savaş romanı 'Türkiye Aydını'nın gözlerini kendi toplumuna çevirmesi gereğini de anlatmaktadır. Bu konunun hangi karakterlerle hangi bölümlerde yoğunlaştığını tartışınız

8- Demokrasi, en önce kendi evimizde, ailemizde ve aşklarımızda gerçekten yer etmeden toplumumuzda varolamaz. Şiddet içimizde ve ailemizde varsa toplumumuzda da olacaktır. Romanda bu söylemleri destekleyen ve tartışan bölümleri bulup, yorumlayınız.

9- Eğer bu romanana ek bir SON bölüm yazma sansiniz olsaydi, Tuna, Ada, Meriç ve Sair Dayi için neler düslerdiniz?


Nur Bilginoğlu
KUMRAL ADA-MAVİ TUNA

"Ve dostluğun insanın içine düştüğünü hissetmek için bir dakika bile uzundur bazen"Buket Uzuner herkese okumayı sevdirebilecek bir yazar... Benim için Türk yazarları (hatta tüm yazarlar) içerisinde bambaşka bir yeri olan, içinden taşan sevgisini kitaplarına da başarıyla yansıtabilmiş bir yazar Buket Uzuner. Onun yazılarını okuduğunuzda hemencecik teslim oluveriyorsunuz tüm düşlere, içmeden sarhoş olmanız işten bile değil, yazıları sizi gecenin sürüklediği aşırı dozda mutluluğa doğru götürüyor çoğu zaman. Kumral Ada & Mavi Tuna'yı okuduğum zaman Viyana'daydım ve Tuna nehrine baktıkça Uzuner'in sorduğu "Gıpgri olan bu nehre neden mavi denmiş acaba?" sorusunu kendime sormadan edemiyordum! Her şeye rağmen güzel, çok güzeldi Tuna, tıpkı bahsetmekte olduğum kitap gibi. Bu kitabı okumaya başlar başlamaz "zamansız" sandığınız şeyler için asla zamanının geldiğini kabul edemediğinizi anlar ve kendi iç savaşınızı da anlamaya çalışırken bulursunuz kendinizi; anlamaya ve tabii çözümlemeye. Kendi çelişkilerinizi bilemem; ama kitaptaki içsavaşın sonucunu öğrenmeniz çok zaman almaz çünkü başladınız mı elinizden bırakamayacağınız ve bitince de gerçekten üzüleceğiniz bir yapıt bu. Sadece roman dersek yanılmış oluruz, bu kitapta aynı zamanda psikolojik tahliller, felsefi yorumlar ve günlük hayattan alıntılar bizleri bekliyor Uzuner'in diliyle Hayatımızı saran ve tüm hareketlerimizi etkileyen, tüm doğrularımızı değiştiren, bizleri sürüklemesine engel olamadığımız büyük dalgalar gibi olan tutkularımız (Yunancada "dalgas" kelimesinin tutku anlamına gelmesi sadece tesadüf olabilir mi?) ve karşı koyamadıklarımız, belki ulaşılmaz gibi göründüğü belki de idealize ettiğimiz için erişmek için çok çaba harcadığımız hedeflerimiz ve aşklarımız, bile isteye yaptığımız hatalarımız ve tüm çılgınlıklarımızla yüzleştiriyor bizleri yazar. Sadece çelişkilerimizi kendimize itiraf etme cesaretini gösterebilmemiz ve onları halının altına süpürmeye kalkışmayışımız konusunda bize destek vermesi için bile bu kitabı okumaya değer!



Tanıtım – Review

Çoğu eleştirmenin yazdığı gibi, Kumral Ada Mavi Tuna bir savaş romanı değildir. Daha açık bir anlatımla, toplumumuzun kanayan yaralarından iç savaşı irdeleyen bir roman değildir bu kitap. Buket Uzuner'in kitabında bütün karakterler iç savaşın kadrosunda yer almazlar. İç savaşın asıl karakteri olan Tuna, bir kâbusta yaşadıklarıyla çocukluğu arasında gidip, gelir. Romanda örülen olaylar, coğrafik bir mekâna yıllar sonra yapılan ziyaretlerle ve kişileri konuşturarak sunulur okuyucuya. Mavi gözlü Tuna'nın gördüğü karabasan (iç savaş), aslında bir üçgeni oluşturan üç karakterin birebir ilişkilerinde yaşadıkları ruhsal bir savaşın uzantısıdır. Tuna'nın Kuzguncuk mahallesinde başlayan sonsuz aşkı, sözde iç savaş kitabının her temasında bizimledir. Sonsuz aşkın ve üçgenin ikinci karakteri kumral Ada'dır. Ada'nın yazgısı romanın giriş ve sonuç bölümlerini belirler. Anlatının yalın ve akıcı bir dille işlenmesi, her sayfaya kolay okunur bir nitelik yüklüyor. Satırlar yer yer toplumsal sorunlarımızı işleyen cümleleri de içeriyor ve okuyucuyu düşündürüyor. Böylece aydın tartışmalarına okuyucunun katılımı sağlanıyor. Çoğumuzun çarpıcı ve acı veren dokusunu bütün duyularımızla algıladığımız aşk olgusu ise, bir kitapta ancak bu kadar güzel anlatılabilir. Okuyucu romanın içinde soluk alıp verirken, bir taraftan da yazarın romana konuk yaşamları bu kadar ustaca kurgulamasını hayretle karşılayabilir. Sona eriştiğinizde, kurgu hem o kadar yaşanası, hem de yaşandığında o kadar ürkütücü gelir insana. İşte bir Buket Uzuner kitabı okuduktan sonra da böyle paylaşası geliyor insanın, diğer dostlarla...

[Beyza]

'Benzer insanların', yüzeysel bilgilerin geçerli olduğu çağımızda, '3000 yıllık geçmişinin hesabını yapamayan insan günübirlik yaşayan insandır' diyen Goethe'nin günübirlik insanlarından olmama yolunda ciddi bir adım.

15. yaşgününü kutlamaya hazırlanan Sofi, bir gün posta kutusunda 'Kimsin' yazılı bir not bulur. Bu sorudan hareketle, bütün bir felsefe tarihinde sorulmuş soruları ve cevapları, sürükleyici bir roman kurgusu içinde anlatan Jostein Gaarder, Umberto Eco'nun 'Gülün Adı'nda Ortaçağ teolojisini romanlaştırma gücünü bu kitabında felsefede gösteriyor.

Gaarder (1952) özellikle gençliğe yönelik kitaplarıyla tanınan Norveçli bir felsefe öğretmeni.

'Sofi'nin Dünyası' yayınlandığı 1991 yılından bu yana aralarında Korece, Rusça, Japonca, Arapça gibi diller de olmak üzere kırka yakın dile çevrilmiş ve yayınlandığı her ülkede en çok satan kitap olma başarısını elde etmiştir.

TUTUNAMAYANLAR

Tutunamayanlar, alışılmışın dışında bir romandır. Belirli bir olayı sergilemekten çok; izlenimler, çağrışımlar, taşlamalar, ayrıntılar ve ruhsal çözümlemelerle oluşur. Bu bakımdan, özetlenmesi güçtür. Ancak, romanın konusu, kısaca şöyle açıklanabilir:
Genç Mühendis Turgut Özben yakın arkadaşı Selim Işık’ın kendini bir tabancayla vurduğunu gazetelerden öğrenir. Olayın çok etkisinde kalır. İntiharın sebeplerini merak eder. Bu amaçla araştırmalara girişir. İlkin Selim’in arkadaşlarından Metin ve Esat’la görüşür. Metin kendisine şunları anlatır: Metin’in Zeliha adlı bir kızla ilişkisi vardır. Selim, kızın ona uygun düşmediğini söyler. Fakat Metin kızı bırakınca, bu kez Selim ona tutulur. Metin bunun üzerine yeniden kıza yanaşır. Kız ise bir süre sonra onlardan ayrılır, başkasıyla evlenir.

Esat da Selim için şunları söyler: Selim’i lise öğrencisi iken tanır. İlginç, zeki, oyuncu bir çocuktur. Çok kitap okur. Wilde’a hayrandır. Fakat Gorki’yi okuyunca onu sevmez olur. Esat’la oyunlar düzenlerler, birlikte eğlenirler.
Turgut Özben, Selim’in arkadaşlarından Kargı’yı bulur. Süleyman ona Selim’in yazdığı 600 dizelik bir şiir verir. Şiire göre, “Selim Işık tek ve Türk. Ve duygulu amansız/sabırsız ve olumsuz, yaşantısında cansız” sanılan bir kişidir.

Turgut Özben Selim’le ilişkisi olan Günseli adlı bir kızla tanışır. Günseli, Selim’e bir toplu gezintide rastlamıştır. Sıkıntılı ve asık suratlıdır. Onu avutmaya çalışır. Fakat Selim’in soru yağmuruna tutulur. O gün anlaşamazlar. Aradan bir ay geçer. Selim onu telefonla arar, buluşurlar. İlişkileri gitgide ilerler. Ne var ki, Selim evlenmeye yanaşmaz. Çok kuşkuludur, geleceğe güveni yoktur, inançsızdır, aile düzeninden de hoşlanmaz. Bağsızdır. Bir ara kendini içkiye verir. Çevreyle uyuşamaz. Sanki bir kafese kapatılmıştır. Hastalanır. “Kötü yaşarım korkusuyla hiç yaşamadığını düşünür. Günseli’ye bir mektup gönderir ve ardından intihar eder.

Selim, son günlerinde “Tutunamayanlar” üstüne bir ansiklopedi hazırlamaya girişir. Orada kendisine de bir madde ayırır. Bu maddede belirttiğine göre, Selim bir kasabada doğmuştur. Babası bir memurdur. Küçükken ağır bir hastalık geçirir. Altı yaşında ailesiyle büyük bir şehre göçer. Sabri adlı bir çocukla arkadaş olur. Okula gider. Uzun boylu olduğundan arka sıraya oturtulur. Sınıfta çok konuşur. Ortaokuldayken Pitigrilli’yi okur. Sonra kızlarla dolaşmaya başlar. O sırada Dünya Savaşı patlar. Askerliğini yaparken Kargı ile tanışır. Askerlik bitince açıkta kalır. Kimse ona sahip çıkmaz. Kendi kabuğuna çekilir.

Turgut Özben araştırmaları sırasında yavaş yavaş kendi benliğini tanır: O da tutunamayanlar biridir. Kendini o zamana değin birtakım törelerin, alışkanlıkların yönettiğini sezer. Gitgide bağsızlığa doğru kayar. Evinden ayrılır. Bir trene binip gider. Gözden kaybolur…

[Beyza]

AYAŞLI VE KİRACILARI

Ayaşlı İbrahim Efendi eşkıyalık, zaptiye çavuşluğu, arzuhalcilik, otelcilik gibi türlü işlere girmiş bir adamdır. Bir ara hapse de düşmüştür. Şimdi ucuza aldığı dokuz odalı dairesini ayrı ayrı ailelere kiraya vererek geçinmektedir. Otelcilikten deneyimi olduğundan kiracıları iyi yönetir. Katın mutfak, banyo ve tuvaleti ortak kullanılır. Kiracılar, ister istemez, içli dışlı olurlar.

Haki Bey ile Turan Hanım sık sık kavga ederler. Turan Hanım, bütün kiracıları kumara alıştırarak paralarını sızdırmaya çalışır.

İskender Bey fabrikatör olduğunu söyler; ama uyuşturucu maddeler satar, bundan ötürü sık sık başı polisle derde girer.

Hasan Bey, eskiden büyük bir çiftliğin sahibidir. Şimdi her şeyini yitirmiştir. Yaşlanmıştır. Geçmişini unutmak için sık sık içer, umutsuzluk onu günden güne tüketir.

Şefik Bey, eskiden konsolos olduğunu söyler. Görevli bulunduğu günlerde adı bazı kötü işlere karışır. Erken emekliye çıkarılır. Ama memuriyeti sırasında epeyce vurgun yapmıştır.

Pisliğinden, cimriliğinden dolayı başta Hizmetçi Halide olmak üzere bütün kiracılar ondan iğrenirler.

Odun ve kömür satıcısı Abdulkerim Bey, Buharalı’dır. Evlidir ve bir çocuğu vardır. Çocuklarının dengesiz ve şımarık davranışlarından ötürü aile, öteki kiracılarla kavgalıdır.

Ev sahibi İbrahim Efendi ise, üvey kızı Faika, damadı Şoför Fuat, Fuat2ın felçli annesi ile bir arada oturmaktadır.
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/turkce-dersi/7507-kitap-ozetleri-post11541.html

Ayaşlı’nın kiracılarının değişik kişilikleri vardır. Aralarında bir de banka memuru bulunur. Evin içinde geçen olayları, dedikoduları anı biçiminde bize yansıtan odur.
Birbirleriyle iyi kötü geçinip giden bu insanlar, bir süre sonra yavaş yavaş dağılmaya başlarlar.

Önce, öteden beri çevresini beğenmeyen, gözü yüksek sosyetede olan Turan Hanım, durumunu düzeltince başka bir eve taşınır. Şefik Bey bilinmeyen nedenlerle öldürülür. Hasan Bey felç olur. İskender Bey tutuklanır. Böylece kiracılar evden teker teker ayrılırlar. Evde mal sahibi ile yakınları kalır. Fakat Ayaşlı İbrahim Efendi de bir gün hastalanarak ölür. Geriye kalan kız da başka yere taşınır

[Beyza]

Yazdığı “Açlık” romanıyla 1920 Nobel Ödülü almış Norveçli bir yazar. Bu roman daha sonraki birçok esere öncülük etmiştir.

Konu: Romanda kalemiyle geçinen bir yazarın karşılaştığı zorluklar, çektiği sıkıntılar ve bu olumsuzluklar karşısında onurundan ve ahlaki değerlerinden taviz vermediği anlatılmıştır.

Anafikir: İnsanların karşılaştığı zorluklarla mücadele etmesi gerektiği, yaşam savaşı vermesi ve hiçbir zaman ahlak dışı davranışlara başvurmaması anlatılmıştır.


Özet
Yazar gazetelere belli bir ücret karşılığı makale yazıyor. Ama belirli bir yerde sabit bir işi yok. Bazı zamanlarda yazıları geri çevriliyor veya cevap alamıyor ve işleri hep ters gidiyor. Günlerce beklemek zorunda kalıyor. Başka hiçbir geliri olmadığı için hayatı yazarlığa bağlı. Günlerce aç kaldığı zamanlar oluyor. Bazı geceler açlıktan uyuyamıyor ama hiçbir zaman ahlaki değerlerinden taviz vermiyor. Sonunda kirada oturduğu evden de parası olmadığı için çıkmak zorunda kalıyor ve sokaklarda yaşamaya başlıyor. Öyle aç kaldığı günler oluyor ki haftalarca bir şey yemiyor. Artık üzerindeki eşyaları satmaya başlıyor. Bu çilekeş hayatı aylarca devam ediyor. En sonunda bir gemiyle kendisine ne iş verirlerse yapacağını söyleyip şehirden ayrılıyor.

ÖZET

George ve Lennie çiftliklerde dolaşarak işçilik eden iki arkadaştır. George ufak tefek, canlı, yanık tenli, keskin bakışlı bir adamdır. Lennie ise iri bir insandır. Ölgün gözler düşük ama geniş mi geniş omuzlara sahiptir. George ve Lennie iki zıt kutup oldukları halde aralarında büyük bir dostluk vardır. Bu büyük dostlukta, birlikte hep çalışarak çiftlik ararlarken kat ettikleri yollar boyunca kendini göstermiştir. Birbirlerine çok bağlanmışlardır.

Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/turkce-dersi/7507-kitap-ozetleri-post11542.html
George akıllıdır, işini bilir. Tabiatı sever. Lennie ise dev kuvvetine sahiptir. Fakat ruhen çocuktur. Halleri davranışları çocukçadır,aptalcadır. Lennie’nin yumuşak bulduğu her şeyi okşama alışkanlığı vardır. Bu ikisi Soledad kasabasının çiftliğinden bir iş haberi alırlar ve hemen yola koyulurlar. Oraya vardıklarında bu çiftliğin patronu bunları pekte iyi karşılamaz. Patronla kalmayıp birde patronun oğlu çıkar başlarına dert. Kendisi ufak tefek olduğundan Lennie gibi iri vücutlu insanlara gıcık kapar ve bu tip insanları hiç sevmez. Adamın adı Curley’dir. Ama bu Curley’nin başında da bir dert vardır. Yeni evlendiği karısı. Çiftlikte fingirdemediği adam kalmadı derler onun için ve gözünü yeni gelen George Ve Lennie’ye dikmiştir. Çiftlikteki en iyi arkadaşları Slim’dir (özellikle George’un) Çiftliğin bunağı ise Candy denilen bir eli bileğinden kesilmiş olan bazıları için işe yaramayan yaşlı bir adamdır. George ve Lennie’nin planları bu çiftlikte bir ay çalışıp kendilerine bir çiftlik satın almaktır. Tabii Candy’i ve Candy’nin biriktirdiği parasını yanların alarak…

Üç kişinin haydi kendi topraklarını işlemek, kimsenin emri altına girmemektir. Lennie’nin tek isteği ise evlerindeki tavşanlara kendisi bakmak istemesidir.Çiftlikte birde seyis vardır. Ama zenci olduğu için diğer çalışanlar tarafından dışlanıyordur. Çiftlikte akşamüstü iş bittikten sonra nal oyunu oynanır. Milletin tek eğlencesi bu oyundur. O sırada Lennie samanlıkta Slim’in ona verdiği köpekle oynuyordur. Ama daha önce fareyi severken öldürdüğü gibi bu köpek yavrusunuda oracıkta aşırı sevmekten öldürmüştür. Daha sonra Lennie’nin yanına Curley’nin fingirdek karısı gelir. Lennie kadınla biraz konuştuktan sonra kadın aynen “benim saçımda yumuşaktır gel benimkini de okşa” demiştir. Lennie tuttuğu saçı bırakmadığı için kadın korkuya kapılmıştır ve çığlıklar atarak samanlığı ayağa kaldırır. Lennie’de buna sinirlenerek kadının ağzını kapatır ve onu nefessizlikten öldürür. Oradan hızlıca kaçar. Bunun üzerine çiftlikteki herkes başta Curley olmak üzere Lennie’yi aramaya çıkarlar. Lennie ise daha önceden başlarına bir olay gelirse George ile anlaştıkları çalılıkların arkasına kaçmıştır. George’u buldukları yerde öldüreceklerini bilmektedir. Lennie çocuk ruhlu olduğu için kendini savunması çok zordur. George kahrolurken Lennie’nin saklandığı yere gelmiştir bile. Lennie elindeki küçük ölü köpek yavrusuyla onu beklemektedir. George Lennie’nin arkasına ona hüzünlü hüzünlü bakar. Lennie sahip olacakları evi ve bakacağı tavşanları hayal ederken bir el silah sesi duyulur. Curley ve çalışanlar yanlarına geldikleri zaman Lennie’yi yerde ölü olarak yattığını görürler ve George’a aptal aptal bakarlar. George olayın etkisinden kurtulamaz ve teselli için Slim’le birlikte olay yerinden uzaklaşırlar

[Beyza]

NIETZSCHE AĞLADIĞINDA

KAHRAMANLARI:

NİETZSCHE: Henüz iki kitabı yayımlanmış, kimsenin tanımadığı bir filozof.Yalnızlığı seçmiş.Acılarıyla barışmış.İhanete uğramış.Tek sahip olduğu şey,valizi ve kafasında tasarladığı kitaplar.Evli değil.Tanrıyı öldürmüş.'Ümit kötülüklerin en kötüsüdür,çünkü işkenceyi uzatır' diyerek bir ümitsizlik çukurunda olduğunu belirtiyor.

BREUER: Efsanevi bir teşhis dehası. Ümitsizlerin kapısını çaldığı doktor. Psikanalizin ilk kurucularından. Kırkında,bütün Avrupalı sanatçı ve düşünürlerin doktoru olmayı başarmış.Güzel bir karısı ve beş çocuğu var.Zengin.Saygın.

FREUD: Breuer'in arkadaşı. Henüz genç. Geleceği parlak.Şimdi yoksul.

SALOME: Erkeklerin başını döndüren kadın. Çekici.Özgür.Evliliğe inanmıyor.Bazen aynı anda birçok erkekle beraber oluyor.Sanatçı ve düşünürleri tercih ediyor.

KİTABIN ÖZETİ:
Bir gün erkeklerin başını döndüren kadın, Salome,Nietzsche'den habersiz Breuer'e gelir.Ümitsizlik içinde olan Nietzsche'ye yardım etmesini ister.Doktor da kadının çekiciliğine kapılıp bu isteği kabul eder.Çünkü doktor da o sırada yasak bir ilişkiden yeni çıkmıştır.Hastasına tedavi sırasında aşık olmuş ve kendini ona iyice bağlamıştır.O da bunun farkındadır fakat hislerinin önüne geçemez.Bu ilişki hastasının ondan hamile olduğu yalanını uydurmasıyla son bulur.Breuer onu başka bir doktora nakleder.İşte bu ilişkiyi tam unutmuşken karşısına Salome çıkar.Salome Nietzsche'yi ikna edip Breuer'e gönderir.Fakat Nietzsche çok gururlu,hiç kimseyle konuşmayan,derdini kimseyle paylaşmayan birisidir.Ruhsal sorunu olduğunu da kabul etmez.Bunun yüzünden de Dr. Breuer onun fizikselhastalıklarını tedavi ediyormuş gibi görünerek psikolojisini anlamaya çalışır.(fiziksel hastalık olarak da stresten kaynaklanan migreni vardır.)Dr.Breuer tedavileri sırasında onun özel yaşamı hakkında bilgi almaya çalıştıysa da Nietzsche tek bir kelime bile etmez.Doktor en sonunda ondan hiç bir ücret talep etmeden onu bir sanatoryuma yatırmayı,migreni için üzerinde ilaçlar denemek istediğini ve bu gözlemler için de gözünün önünde olmasını uygun gördüğünü söyler.FakatNietzsche bunu kabul etmez ve doktordan tedaviyi bitirmesini ister.Doktor bu duruma çok üzülür.Hem arkadaşı hem de öğrencisi olan Freud'la hep onun hakkında konuşur, uyguladığı tedaviyi arkadaşına anlatıp onun da fikrini alır.bu konuşma gününün gecesinde Dr.Breuer uyuyacakken kapı çalınır ve kendisini Herr Schlegel olarak tanıtan bir adam evinde kalmakta olan bir hastadan söz eder vedoktora bir kart uzatır.Kartın üstünde Prof. Friedrich Nietzsche Filoloji Profesörü yazıyordur.Doktor bunu okuyunca hemen Herr Schlegel'le birlikte Nietzsche'nin kaldığı yere doğru yola koyulur.Yolda Nietzsche hakkında bazı bilgiler edinmeye çalışır.Nietzsche'nin kaldığı yere geldiklerinde Dr. Breuer çok şaşırır.Nietzsche odanın bir köşesinde duran ufak bir yatakta koma halinde uyuyordur.Morarmış bir yüz,çökmüş gözler,her yanı buz kesilmiş solgun bir vücut.Dr.Breuer Nietzsche'nin başına masaj uygulamaya başlar.30-35dk.sonra Nietzsche kendine gelmeye başlar ve doktordan yardım etmesini ister.Doktor bunu duyduğunda çok şaşırır.Çünkü Nietzsche'yi kimseye muhtaç olmayan biri olarak tanımıştır.Breuer sabaha doğru Nietzsche'yi yalnız bırakarak diğer hastalarını kontrol etmeye gider.Geri döndüğünde Nietzsche kendine gelmiştir.Dr.Breuer'e minnetlerini sunduktan sonra borcunu nasıl ödeyeceğini sorar.Doktorda bunun üzerine daha uzun bir süre tedavi altında tutulması gerektiğini ve bir ilaç tedavisi uygulayacağını söyleyerek klniğe yatmak zorunda olduğunu yineler.Fakat Nietzsche o gün oradan ayrılmak zorundadır.Breuer'de bunu engellemek için bir öneri hazırlar ve bu öneriyi ertesi gün muayenehanede Nietzsche'ye sunar.Önerisi ise kendisinin Nietzsche'nin fiziksel semptomlarını tedavi eden beden doktoru olacağını,Nietzsche'nin de bunun karşılığında Breuer'in ruh ve zihin doktoru olmasıdır.Nietzsche ilk başta bunu kabul etmediyse de doktora borçlu olduğu için bunu borcunu ödeme şekli olarak kabul eder.Artık sanatoryuma yatar ve doktorla birbirlerine tedavi uygulamaya başlarlar.Bu tedaviler sırasında doktor kendi sorunlarını biraz abartarak anlatır ki Nietzsche itiraf sürecine girmekte çabuk davransın.Fakat Nietzsche direnmekte kararlıdır.Dr.Breuer'de onun direncini kırmayarak ona yardım etme çabalarını biraz yavaşlatmaya başlar.Bu arada tedaviler sırasında gittikçe iyi arkadaş olurlar ve birbirlerine isimleriyle hitap etmeye başlarlar.Tedavi sonucunda Nietzsche'nin migreni iyice kaybolmuştur fakat ruh durumu olduğu gibi duruyordur.Tedavi sona erdiğinde ise Nietzsche o ülkeden ayrılmaya karar verir.Doktor da onu engellemek için çok çaba gösterir.Çünkü seanslar sayesinde çok iyi iki dost olmuşlardır.Breuer Nietzsche'ye kendi evinde kalmasını teklif etse de o bunu kabul etmez ve ülkeden ayrılarak ılık güneş ve yağmursuz bir havası olan İtalya’ya gider.

KİTABIN İSMİ:
Bir gün kadınlar hakkında konuşurlarken Nietzsche sandalyeye oturup birdenbire ağlamaya başlıyor. Breuer ağlamasının sebebini sorunca da duygularını biriyle paylaşmış olmasının onu duygulandırdığını söylüyor.Kitabın adı da bu sebepten dolayı 'NIETZSCHE AĞLADIĞINDA' konuluyor.Çünkü Nietzsche kitapta nerdeyse hiç ağlamayan,gülmeyen,katı biri olarak tasvir ediliyor.Fakat insanın duygularını bir yere kadar saklayabildiğinden en nihayetinde gözyaşlarını tutamıyor.

[Beyza]

ÖZET
Dört aydır evin kirasını verememişti. Evin sahibi onu mahkemeye verecekti. Uzun süreden beri hasta olmasına rağmen yaşlı Teteri kadının evine gidebilirdi. Daha önceki yüksüğe 1.5 Ruble veren kadın yeni getirdiği saate baktı ve “1.5 Ruble” dedi. Raskonikov kabul etmek zorundaydı çünkü kata çıkana kadar kimseyle karşılaşmamıştı. Yaşlı kadın, kız kardeşi ile beraber kalıyordu evde. Çok zengin olmasına rağmen, kız kardeşi hiç miras bırakmayacaktı. Kız kardeşini çoğu zaman döver, onun her işini takip etmesi gerektiğini düşünürdü.

Raskolnikov 1.5 Rubleyi aldı ve dışarı çıkıp bir meyhaneye gitti. Marmeladov yan masada oturuyor olmasına rağmen taşınıp sohbet etmekten kendini alamamıştı. Marmeladov eşini çok seviyordu ve üç çocuğunu da; ama çok içiyordu. O kadar ki ailenin geçimi için Sonya fahişelik yapmak zorunda kalmıştı. “Ne kadar fedakar bir kız bu Sonya” diye düşünmekten kendini almamıştı. Raskolnikov Marmeladov ‘un evine gittiklerinde eşi haykırışla onları yumruklamaya başladı. Hep içiyordu ve evdeki 20 Rubleyi götürüp içkiye vermişti. Marmeladov Raskolnikov cebindeki 50 Kapik’i oraya bırakarak uzaklaştı. Eve geldi, yorgundu. Nastasya bir mektup getirdi. Raskolnikov heyecanla okumaya başladı mektubu. Annesinden gelmişti mektup. Annesi kız kardeşi Dunya’dan bahsediyordu. Dunya, Luzhin adında çift memurluğu olan 45 yaşındaki biriyle evlenecekti. Hem Luzhin onların eşyalarıyla beraber Petersbur’ga gelmesi için yardım edecek, gelmelerini sağlayacaktı. Annesi, 60 mil ötedeki tren yoluna gitmek için bir araba ayarladığını, trende ise 3 ncü sınıfta güzel bir yolculuk yaptıktan sonra Petersburg’a gideceklerini ve onu çok özlediğini yazıyordu.

Raskolnikov “Bu evlilik olmayacak” diye düşündü. Dışarı çıktı ve birkaç saat dolaştıktan sonra yorgun düşüp bir yerde uyukladı. Kötü bir rüya gördükten sonra uyandı. Eve gitti. Saat 7’ye yaklaşıyordu. Saat uygundu. Aşağıdaki baltayı alacak kimseye gözükmeden yaşlı tefeci kadının evine gitti. İçeri girerken onu kimse görmemişti. 2 nci katta boya yapan adamlarda onu yukarı çıkarken görmemişlerdi.

Tefeci kadının evine girdi ve ona bir kül tablası uzattı. Kadın kül tablasına bakarken baltayı kafasına indirmişti. Kadının ölü bedeni yerde yatıyordu. İçeri daldı ve dolaptan sadece rehin verilmiş, birkaç parça altını cebine aldı. Yaşlı kadının kız kardeşiyle içeride karşılaştı. Kızın şaşkın bakışları altında baltayla onu da öldürdü. Doğrusu bir kişinin toplumdaki binlerce kişinin refahı ve mutluluğu için ölmesinin bir zararı yoktu. Üstelik bu tefeci kadın çok kötü biriydi. Kapıda birkaç kişi kapıyı vuruyorlardı. Hiç evden çıkmayan tefeci kadının, çıkacağı tutmuştu. Raskolnikov titriyor, dışarı çıkıp her şeyi itiraf etmek istiyordu ama yapmadı. Dışarıdakilerden biri kapının içeriden sürgülü olduğunu fark etti. Yaşlı kadına bir şey olduğunun farkına vardılar. İki kişi Kapıcıyı çağırmak için aşağı indi. Bu kaçmak için tam fırsattı, Raskolnikov kapıyı açtı, hızla merdivenlerden inmeye başladı, aşağıdan gürültü gelmeye başlayınca Raskolnikov boyacıların dairesinin kapısının arkasına saklandı ve kapıcı ile üç adam yukarı çıkınca o da dışarı çıkıp değişik bir yoldan eve gitti. Baltayı aldığı yere bıraktı. Çok korkmuştu ve titriyordu. Aldığı mücevherleri ve kıymetli takıları dışarıda bir yerde saklamayı ihmal etmedi.

“2 gün geçti hala uyanmadı” diye düşünüyordu Üniversite arkadaşı Razumikin. Doktor Zozimov hastalığı atıp kendisine geleceğini söylüyordu. Ama Raskolnikov uyanınca arkadaşını ve doktoru isteksiz bir vaziyette evden kovdu ve dışarı gidip bir bara oturdu. Eski gazeteleri okurken yanına gelen bir polis memuru melenkolik ve deli bir ruh haliyle cinayetten bahsedip, üstü kapalı her şeyi anlattı. Korktuğunu, endişelendiğini hiç hissettirmedi.

Ertesi gün eve geldiğinde annesi ve kız kardeşi Dünya’ nın kendisini beklediklerini gördü. Çocuğun halini gören anne şaşkınlıkla titriyordu. Onu ertesi gün bay Luzbinin geleceği görüşmeye çağırırken korkmuştu. Ertesi gün bay Luzbin onları ziyaret etttiğinde, Raskolnikov haklı çıkmanın gururu ile gülüyordu. Bay Luzbin kız kardeşi çok aşağılamış, onların fakir bir aile olduğunu değerlendirerek fazla istekte bulununca evden kovulmuştu. Hemen ardından Raskolnikov “elveda” diyerek evden ayrıldı.

İnanamıyordum. Annesi oğlunun bu tavırla doğrusu ağlamaktan başka yapacak bir şeyleri yoktu. Raskolnikov melenkolik halde evi terkederken her nasılsa arkadaşı Ramuskin’e onları emanet etmeyi de ihmal etmemişti.
Bay Marmeledov’un cenazesi için evine gittiğinde Sonya’da oradaydı Sonya’ya karşı inanılmaz bir his içindeydi. Ailesi için Sonya’nın yaptığı fedekarlık onun gözlerini büyülemişti. Birkaç gün boyunca Sonya’yı düşündü ve fırsat buldukça onunla konuşmaya çalışarak geçirdi vaktini.
Polis memuru porifiri Raskolnikov’un (Mihailovis adında genç biri cinayeti işlediğini itiraf etmiş olmasına rağmen) cinayet işlediğini biliyor ve onun psikolojik durumunu bildiği için, itiraf etmesi için onu sıkıştırıyor ama tutuklamayacağını söylüyordu. Cinayeti işlediğini Sonya’ya itiraf etmişti. Sonya’da Raskolnikov’a “gidip teslim olmasını, yere kapanıp Allah’tan ve insanlardan özür dilemesini” istiyordu.

Sonuç olarak Raskolnikov vicdanının verdiği acıya dayanamayıp suçunu polise itiraf etti. 1.5 yıldır Sibirya’daydı Raskolnikov. Petersburg’ a, Razumukin ve kardeşi Dunya evlenmişlerdi. Mahkeme Raskolnikov’un iyi hali, parayı kullanmadığı, daha önceki yaşamında verimli bir üniversite öğrenimi yaptığı, fedakar kişiliği ve kendi kendine teslim olmasından dolayı, çok az bir cezayla 8 yıl kürek mahkumiyetine çarptırıldı. Raskolnikov’u Sonya her gün ziyaret ediyordu. Sibirya da ailesi ile sürekli mektuplaşan Sonya, Ramuzkin ve Dunya’nın tek haber kaynağıydı. Raskolnikov,Sonya’nın sevgisi ile hayata bağlandı ve geleceğin planlarını beraber hayal etmeye başladılar.