-
Zihin haritası tekniği
Zihin haritalama,dahilerin not alma yöntemlerinden esinlenen Tony buzan tarafından ortaya konmuş, fikir üreten ve düzenleyen beyni bir bütün olarak çalıştıran not tutma metodudur. Zihin haritalama bilginin beynimiz ile uyum içinde öğrenilmesini sağlayan bir metotdur. Zihin haritaları konsepti bakımından isveç çakısına benzer nasıl ki isveç çakısının içinde seyahatte ihtiyacımız olan her şey varsa zihin haritalarının içinde de bilgiyi öğrenmek ve hatırlamak adına her şey mevcuttur.
Zihin haritaları tekniği beynin tüm zihinsel fonsiyonlarını kapsamaktadır;
1. Beynin hayal gücü fonksiyonları
2. Beynin kelimeler,sayılar,listeler,sıralamalar,mantık, analiz gibi sol lob fonksiyonları
3. Beynin renkler,görsel şekiller,boyutlar,ritim,büyük resimin görülmesi,3 boyut kavramı gibi sağ lob fonksiyonlarıdır.
4. Hafızanın ilişkisel fonksiyonları
Zihin Haritaları Hangi Amaçlar İçin Uygulanabilir?
* Not tutmak için
* Dil öğrenmek için
* Anlamak için
* Öğrenmek için
* Plan yapmak için
* Sunum tasarımı için
* Yaratıcı problem çözmek için
* Konuşma hazırlamak için
* Hedefleri belirlemek için
* Zaman yönetiminde ............................vb
Örnek: Sayfalarca süren mondros müterakesini bir sayfalık zihin haritasında özetleyebilirsiniz.
Mind Mapping: Düşünceler Arasında Kaybolmayın, Harita Çizin
1960´lı yıllarda İngiliz psikolog Tony Buzan, üniversitede aktarı> ders materyalini geleneksel yöntemlerle çalışmanın bir hayli karmaşık ve yeterince verimli olmayan bir iş olduğunu düşündü. Buzan´a göre öğrenciler anahtar sözcüklerden, resimlerden ve grafiklerden faydalanarak; beynin her iki yarısının yeteneklerini aynı anda kullanarak aynı malzemeyi çok daha kolayca öğrenebilir, akıllarında tutabilir ve arkadaşlarına, hocalarına anlatabilirlerdi.
Karmaşık ve detaylı bilgi yığınlarını sınırlı bir alanda ve akılda kolayca kalacak şekilde göstermek üzere çalışmalarına başlayan Buzan, 1960´lı yılların sonuna doğru "Mind Map" yani "Zihin Haritası" denen bir bilgi temsil yöntemi geliştirdi. Yazdığı kitaplarla "Mind Mapping" (Zihin Haritalama) yöntemini dünyaya tanıtan Buzan pek çok kişinin işini kolaylaştıracak temel bir sistem oturttu. Temelde yaptığı şey geleneksel yöntemleri yaratıcı zihne dayatmaktan vazgeçip insan zihninin işleyişini ortama yansıtmaktı.
Bu gelişmeden bir süre sonra, 1975 yılında, bilişsel psikoloji dalında ve insan zihninde kavramların ne şekilde bağlantılı olduğu konusunda çalışan iki bilimadamı, A.M. Collins ve E.F. Loftus "A Spreading Activation Theory of Semantic Processing" başlıklı önemli makalelerinde bir tür semantik model önerdiler. Bu modele göre insan "kırmızı" gibi bir kavramı düşünür düşünmez zihninde bu kavramla en yakın ilişkili kavramlar canlanıyor ve sonra bu ikincil kavramlar "kırmızı" ile daha uzaktan ilişkili kavramların tetiklenmesine yol açıyordu. Bu modele göre insan zihni çok kısa sürede bir kavramdan yola çıkarak yüzlercesine ulaşabiliyor ve yaratıcılık sergileyebiliyordu.
Bunca laf kalabalığından sonra haklı bir soru. "Zihin Haritalama" nedir? Kısaca:
* Bilgiyi organize etmek için bir grafik yöntemdir.
* Beyin fırtınasını depolamak için bir araçtır.
* Problem çözümünde yaratıcılık imkanı sağlayan bir düşünme şeklidir.
Geleneksel Yöntemlerin Dezavantajları
Zihin haritalama tekniği neyi çözüyor, neyin çaresi? Geleneksel yöntemlerle ilgili problemler neydi ki farklı bir yöntem önerildi?
Geleneksel not tutma ve bilgiyi doğrusal olarak hatırlama/sunma yöntemlerinin dezavantajlarına göz atalım:
İnsan zihni doğrusal bir süreç değildir, listeler, klasik sunumlar, vb. insanı doğrusal hareket etmeye zorlayarak kısıtlar.
İnsan zihni özellikle bir konuda düşünürken çağrışımsal çalışır, bir kavramdan diğerine atlar.
Geleneksel yöntemlerle not alırken fikirler unutulabilir.
Geleneksel listeler ve sunumları okumak daha çok vakit alır. 2 boyutta değil tek boyutta hareket edersiniz.
Bu yöntemle bir şeyleri akılda tutmak daha zordur.
Zihin Haritalarının Avantajları
Yarıtıcı düşünme ve bilgiyi organize etme bağlamında insan zihni ile daha uyumlu olan zihin haritalama yönteminin avantajları ise ağağıdaki gibi sıralanabilir.
İnsan zihni doğrusal değil çağrışımsal çalışır, zihin haritaları bunu modeller.
Zihin haritaları ile hem tek tek ağaçları hem de ormanı aynı anda görebilirsiniz.
Grafikleri ve bağlantıları kullanarak dikkatleri/dikkatinizi bir noktaya kolayca odaklayabilirsiniz.
Mantıksal düzen ile görsel düzen sentezlenmiştir, hatırlamak daha kolaydır.
İnsan beyni grafikleri, resimleri ve bunlarla ilişkilendirilmiş anahtar sözcükleri çok daha kolay hatırlar.
Zihin Haritaları: Uygulama Alanları
Bu yöntemi nerelerde kullanabilirsiniz? Beyninizin karmaşık ve/veya yaratıcı süreçlerle iş güç yapmak zorunda kaldığı, karmaşık bilgiyi kolayca erişilebilir kılmanın elzem olduğu hemen her yerde zihin haritalarından faydalanmak mümkündür.
Somut olarak birkaç örnek vermek gerekirse:
Bilgi Tabanı Oluşturmak: Herhangi bir konuda ana temayı belirleyip bunun alt konularını ve bunlarla ilgili detayları not etmek.
Proje Haritası: Bir proje ile ilgili alt projelerin haritası. Bir bakışta projenin ana hatlarını görebilmek. Detaylar içinde boğulmamak ama gerektiğinde bunlara kolayca erişebilmek.
Makale Planlama: Bu yazıyı yazmadan önce FreeMind zihin haritalama yazılımı ile kabataslak bir zihin haritası oluşturdum. Web bağlantılarını, aklıma gelen fikirleri, konu ile ilgili kaynaklardan derlediğim kısa kısa notları harita üzerinde gruplandırıp detaylandırdım. Haritalama işi bittiğinde yazının da %99´u bitmiş, plan kafamda gayet güçlü ve görsel şekilde canlanmıştı bile.
Sunum Planlama/Gerçekleştirme: Bu yazının başını hatırlayın. Eran Sezgin sıradışı bir sunum gerçekleştirmişti ve insanlar uzunca bir süre sonra dahi bunu hatırlıyorlardı.
Yazılım Belgeleme: Bir yazılım projesinin kavramsal haritası, işlevleri bir zihin haritası olarak gerçekleştirilebilir. Ortaya çıkan görüntü ana işlevleri gösterir, bunlarla ilgili detaylar yavaş yavaş belirir. Hatırlayalım: Hem ormanı, hem ağaçları aynı anda görme, detaylarda boğulmama ve istendiğinde detaylarla ilgili verilere ulaşabilme.
Zihin Haritası: mini-NASIL
Zihin haritalarından faydalanmak için pek çok yazılımdan faydalanabilirsiniz ve zaten biraz sonra bu yazılımlardan bir tanesine dair detaylı olarak bilgi edineceksiniz ama unutmayın, önemli olan yöntemin gücünü fark edebilmek, kullanı> yazılımlar sadece birer araç.
Dosya kağıdı olarak tabir ettğimiz A4 büyüklüğünde bir kağıt genellikle pek çok şeyi barındırabilecek bir zihin haritası için yeterlidir (bir boy büyük kağıda yani A3 ölçüsünde kağıda ihtiyacınız varsa iki kere düşünün, problemi daha basite indirgemek mümkün olabilir mi?). Renkli kalemlerinizi hazırlayın. Kağıdın tam ortasına, merkeze, üzerinde düşündüğünüz kavramı, konuyu ya da problemi özetleyen ve en fazla bir iki sözcükle ifade edilebilen bir şey yazın. Bunu bir çember ya da elips içine alın. Sonra bu konu ile ilgili aklınıza ilk gelen kavramları yine benzer şekilde anahtar sözcüklerle merkezden uzaklaşarak yazın, bunların da etrafını çizin ve kalın çizgilerle merkeze bağlayın. Anahtar sözcükler, resimler ve grafikler kullanmaktan çekinmeyin. Daha sonra aklınıza gelen detayları biraz daha uzağa yazın ve farklı renkler kullanarak, çizgi kalınlığınızı incelterek bunları da daha önce oluşturmuş olduğunuz yan kavramlara bağlayın. Fikirleriniz geliştikçe ya da aklınıza yepyeni şeyler geldikçe zihin haritanızı değiştirmekten ve gerekirse yeni baştan çizmekten çekinmeyin. Birbirinden uzak iki grup arasında bir ilişki olduğunu düşündüğünde yine renkli bir kalemle bunlar arasında birer çizgi çizerek bağlantıyı vurgulayın.
Yukarıdaki prensipleri takip ederek oluşturacağınız bir zihin haritasının küçük bir alanda geleneksel yöntemlere kıyasla çok daha fazla bilgi barındırdığını ve kolayca aklınızda kaldığını fark edeceksiniz.
Bir sözcük ya da fikri düşündüğünüzde , beyniniz, bu merkezi kavramdan fışkıran ilişkili sözcük ve düşüncelere ulaşır. Ve tabii , bu düşüncelerle de bağlantılandırılabilecek binlerce başka düşünce vardır. Süreç, ilk fikirden başlayıp dışarıya yayılarak sonsuza dek devam eder.
Bugün bilgi çağında Zihin haritaları , size pek çok yönden yardımcı olabilir. Geleneksel not alma tekniği beynin sözcük, liste çizgi kullanma gibi az sayıda becerisinden ve belli oranda yararlanır. Bu teknikte çoğunlukla tek renk ( genellikle mavi, siyah ya da gri ) kullanılır. Diğer bir deyimle bu tekniğin iki önemli dezavantajı vardır. Yeteneklerimizin sadece yarısından yararlanır. Öğrenmenin, yaratıcılığını temel araçlarından biri olan rengi kullanmaz. Tek renkli notlar monoton ve sıkıcıdır.
Zihin haritaları bir not alma ve yaratıcı düşünme tekniğidir. Notlarınızı daha yaratıcı biçimlerde almanızı, daha kolay hatırlamanızı ve üzerinde çalıştığınız konuyu net bir şekilde anlamanıza yardımcı olur.
Bu teknik beynin bilgiyi algılama ve saklama biçimine en uygun yöntemdir. Zihin haritaları size beyninizde saklanan bilgilerin bir görsel resmini yaratır. Bu yöntemle beyniniz bilgileri daha kolay hafızada tutmanın yanında kolay bir şekilde kağıda aktarmanıza yardımcı olur. Bu teknik diğer çalışma tekniklerinden tamamen farklı, yaratıcı düşünceyi ortaya çıkartan ve kişiye zaman kazandıran bir yöntemdir. Zihin haritaları çok yeni bir teknik değildir. Yazılım geliştirme ve sistem analizi yapan kişilerin kullandığı karar ağacı bu tekniğin türlerinde birisidir. Bu tekniğin günümüzde kullanıldığı hale gelmesini, diğer bir deyimle yeniden keşfi Tony Buzan tarafından yapılmıştır. Bir çok kişi bu tekniği öğrendikten sonra ders çalışma, ders planlama, problem çözme, özet çıkartma, konuşma hazırlama gibi bir çok konuda çok daha başarılıolduklarını belirtmişlerdir.
Bu teknikle çok rahat bir şekilde dilediğiniz gibi renkler, şekilller, çizimler, semboller kullanabilirsiniz.
İş haritasının ana konusu sayfanın tam ortasında yer alır. Sizinde bildiğiniz gibi Leonardo da Vinci gibi bir çok kişi not alırken renkler, şekiller, ok işaretleri gibi çizimler kullanırlardı.
Zihin haritaları , sözcüklerin yanı sıra renk , boyut ve görsel imge içerirler. Beyaz kağıtlara ve bir düzine kadar renkli kalemle , farklı renklerde işaretleme kalemleri kullanılarak çizilmeleri uygun olur. Zihin haritaları ‘nın , geleneksel çizgisel not alma yöntemine göre pek çok avantajları vardır.
- Zaman kazandırır – sadece ana sözcüklerle imgeleri not alır ve okursunuz.
- Önemli konular üzerinde yoğunlaşmanızı sağlar.
- Beyninizi ve şaşırtıcıyaratıcılık güçlerinizi uyandırır.
- Hatırlama gücünüzü arttırır.
Zihin haritaları statik ya da kısıtlayıcı değildir, sonradan ek veya düzeltme yapılabilir. En önemli nokta iş haritası yapmaya başlamadan önce önyargılarınızı bir kenara atmanızdır.
Zihin haritaları nasıl oluşturulu ?
Öncelikle kağıdınızı yatay bir şekilde kullanmanız gerekmektedir. Bu şekilde ihtiyacınız olan boş alanı daha verimli olarak kullanabilirsiniz.
Konunun ana başlığını kağıdın ortasına yazın veya konuyu zihninize çağrıştıracak bir simge kullanın. Unutmayın ki hazırladığınız iş haritasındaki şekillerin bir standardı yoktur. Çizdiğiniz simge ve sizin için çağrıştırdığı anlamı önemlidir.
Ana konunuzdan saat 1 yönüne doğru ilk çizginizi çizin ve anahtar kelimenizi / şeklinizi yazın. Yazmak istediğiniz anahtar kelimeleri saat yönünde devam ederek ilave edin. Gerekiyorsa her anahtar kelimenin altına bir veya birden çok alt başlık açabilirsiniz.
Bu teknikde diğer öğrendiğiniz teknikler gibi kullandıkça alışkanlık haline gelecektir. Kullandıkça ne kadar kolay olduğunu göreceksiniz. Bu yöntem aynı zamanda yaratıcı düşüncenizi ve hafızanızı geliştirmenize ve olaylara genel bir bakış açısı kazanmanıza yardımcı olacaktır.
Zihin haritaları Nasıl Okunur?
Bir iş haritası, hazırlanan sayfa çevrilmeden okunabilmelidir. Haritayı karşınıza aldığınızda saat 1 noktasından baş>ır ve saat yönünde devam ederek okunur.
alıntıdır
