altı şapka ve altı ayakkabı uygulama örnekleri

ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Düşünme Becerileri:
Daha çok yaratıcı düşünme becerileri olarak da tanımlanır. Çalışanların sorunlara ve çözümlere nasıl yaklaştıklarını ve nasıl yeni "bağlantılar" oluşturabileceği kapasitesi ve becerilerini gösterir. Çalışanların değişik ilgi alanları, farklı alanlardaki bilgilerin birleştirilmesi ve farklılaştırma yaratıcılığı artırır. Düşünme becerilerinin üzerinde durulması gerekilen en önemli konu "sabır becerisidir". Düşünme becerileri ile sorun çözmede izlenebilecek yöntemlerin başında "Altı Şapkalı Düşünme Tekniği" ile çözüm gelmektedir.
Altı Şapkalı Düşünme Tekniği:
Tartışmak; sizin de bildiğiniz gibi bu kültürü bilen toplumlarda, birisi bir konuyu savunduğunda başkasının da ona karşı çıkmasıdır. Böylece X kişi Y kişiye, Y'de X kişiye karşı davranış sergiler. Gözden kaçırılmaması gereken bir konu da her iki taraf da tartışmayı kazanmanın, konuyu açıklığa kavuşturmaktan daha önemli olduğunu düşünebilir.
Peki, şapka nedir? Tartışmakla nasıl bir alakası olabilir ki?
Şapka; giyim kuşamı tamamlayan, kolayca giyilip çıkarılabilen bir aksesuardır. Birçok toplumda şapka, kişinin o andaki göreviyle yakından ilişkilendirilir. İnsanların karşısına kimi zaman "iş adamı" kimi zaman da "baba" şapkamızı giyerek çıkarız. Şapka ile düşünce arasında ilişki kurulur.: "Şapkanı önüne koy da düşün" diye de boşuna demeyiz herhalde…
Bir şeyi düşünürken genellikle yaptığımız şey her şeyi aynı anda yapmaya çalışmamızdır. İşin zorluklarını, tehlikelerini görmeye, olumsuz sonuçlar verebilme olasılıklarını anlamaya çalışırız. Yeni görüşler geliştirmeyi, daha çok bilgi toplamayı düşünürüz. Bu sırada, araya girmeye çalışan duygularımızı ve sezgilerimizi de göz ardı edemeyiz. Bütün bu zor düşünceleri birbirinden ayırabilir miyiz?
Bir golf oyuncusu hayal edin. Çantasında çeşitli golf sopaları bulunur. Kimi durumlarda bunlardan birini, kimi durumlarda da bir başkasını kullanır. Oyunu tek bir sopayla da oynayabilirsiniz, ama tam takım sopası olan ve bunları kullanan oyuncu sizi kolayca yener.
Neden, tüm düşüncelerimize uyacak bir tek yol olduğunu düşünürüz? Niçin, her şeyi bir anda yapmaya çalışırız?
Altı şapkalı düşünme yöntemi, dünyanın her yanında en küçük işletmeden dev holdinglere kadar iş yerlerinde, ailelerde ve okullarda hemen her yerde kullanılıyor. Çünkü bu sistem kolay ve yalın. Bir konu görüşülürken katılan herkes şapkalardan birini önüne koyar ve düşüncelerini onun belirttiği yönde açıklar.
Değişik renklerdeki altı şapka, düşüncenin bütün temel yönlerini temsil eder. Bu konuda dünyanın en yaratıcı düşünürü olarak kabul edilen ve altı şapkalı düşünme tekniği ile tanınan Edward De Bono; Bilginin tek başına, bir düşünme süreciyle desteklenmediği zaman herhangi bir değeri olmayacağını belirtmiş, zekâ katsayısı yüksek insanların aynı zamanda iyi birer düşünür oldukları yönündeki savın geçerli olmadığına dikkati çekmiştir.
“Bilgi Çağı” olarak da adlandırılan günümüzde yeni teknolojileri kullanabilmek bilgi birikimini gerektiriyor. Ne var ki, bir fark yaratabilmenin, “kazanan” bireyler ve kurumlar olabilmenin yolu da bilgiyi nasıl kullanacağımızdan geçiyor. Altı Şapkalı Düşünme Tekniği sayesinde, bu varlıkları fark yaratabilmek için kullanabiliriz."
Hadi gelin, bu sunumdan sonraki yaşamımızda altı değişik şapka takarak daha iyi bir diyalog kuralım aramızda. Hangi renk şapkayı takıyorsak onun ruhuna uygun konuşalım. Böylece kendimizi daha açık anlatırız şimdi kendi kendinize “ Ne demek altı renkli şapka takmak ? ” diye soruyor musunuz ?
Edward de Bono'nun Altı Şapkalı Düşünme Tekniği'nin temelinde, düşüncelerimizi altı farklı bakışı simgeleyen farklı renklerdeki şapkaları takarak ortaya koymak ve yaratıcılığımızı geliştirmek yatıyor.
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Amaçları :
Altı şapkalı düşünme kavramının iki ana amacı vardır.
1. Düşünürün her seferinde sadece bir şeyle uğraşmasını sağlayarak düşünme faaliyetini sadeleştirmektir. Altı şapkalı düşünme tekniği ile düşünür duyguların, mantığın, bilginin, umut ve yaratıcılığın hepsine aynı anda dikkat etmek yerine onlarla ayrı ayrı ilgilenebilme olanağı sağlar.
2. Gerekli düşünme biçimlerine istenildiği anda geçiş yapmayı sağlamaktır. Düşünme şapkalarının bir tür kısaltılmış talimatlar olduğu söylenebilir. Altı şapka kavramından en fazla yararın sağlanabilmesi için herkesin oyunun kuralları hakkında bilgi sahibi olması gerektiği açıkça ortadadır. Altı şapkalı kavram, ancak insanlar arasında bir tür ortak dil haline geldiğinde verimli olacaktır.
Beyaz Şapka
Beyaz tarafsız ve objektiftir. Bu şapka objektif olgular ve rakamlarla ilgilidir. Erişebildiğimiz bilgileri değerlendirmeyi, gereksinim duyduğumuz bilgileri ortaya koymayı ve konuyla ilgili sorularımızı yöneltmeyi bu bakış açısı sayesinde gerçekleştirebiliriz.
Beyaz şapkayı giyince şunlara benzer sorular sorarız:
Elimizde ne gibi bilgiler var?
Daha hangi bilgiler gerekiyor?
Eksik bilgiler nelerdir?
Gerekli bilgileri nasıl elde ederiz?
Ne tür sorular sormalıyız?
Beyaz şapka, dikkatimizi elde olan bilgiler ve eksik bilgiler üzerinde toplamak için kullanılır. Beyaz şapkaca düşünmesinin amacı pratik olmaktır. Bu yüzden her türlü bilgiyi ortaya koymalıyız. Önemli olan bilgilerin kesinlik derecesini doğru bir biçimde belirtmektir.
Kırmızı Şapka
Kırmızı öfke, tutku ve duyguyu çağrıştırır. Duygusal bir bakış açısı verir. Kırmızı, ateşi ve sıcaklığı çağrıştırır. Bir şeyden niçin hoşlandığınızı ya da hoşlanmadığınızı bilemeyebilirsiniz. Oysa kırmızı şapkayı kullandığınızda, hiçbir açıklama yapmaksızın duygularınızı ve sezgilerinizi söyleme fırsatını elde edersiniz. Doğal olarak sizin de duygularınız var ve kırmızı şapka tüm duygularınızı açıklamanıza olanak verir.
Genel olarak zihnimizin arka planında korku, öfke, nefret, şüphe, kıskançlık ya da sevgi gibi güçlü duygular yer alabilir. Bu duygusal arka plan algılama biçimimizi sınırlar ve yönlendirir. Kırmızı şapka düşünmesinin amacı, bu arka planı görünür kılmak ve sonradan ortaya çıkan etkisinin gözlemlemesini sağlamaktır.
Kırmızı şapka takmak düşünüre ”Konu hakkında duygularım bunlardır”deme olanağı sağlar. Duyguları düşünmenin önemli bir parçası olarak meşrulaştırır. Duyguları görünür kılar, böylece duygular düşünme haritasının veya harita üzerinde rotayı çizen değer sisteminin de bir parçası olurlar.
Siyah Şapka
Siyah karamsar ve olumsuzdur, kötümserdir. Bir şeyin niçin yapılmayacağını görür. Bir bakıma, şapkaların en yararlı olanıdır. En sık kullanılan şapka, kesinlikle siyah şapkadır. Siyah renk bize yargıcın cüppesini anımsatır. Siyah şapka tehlikelere dikkat çeker. Bu şapka zararlı şeyler yapmamıza engel olur. Riskleri ve bir şeyin neden işe yaramayabileceğini gösterir. Siyah şapka olmazsa, başımız sürekli derde girer. Bununla birlikte, siyah şapkanın gereğinden fazla kullanılması da tehlikeli olabilir.
Bu şapka eleştirme şapkasıdır. Ancak bir tartışmada taraf tutmak anlamına gelmediğini özellikle belirtmek gerekir. Olumsuz durumların ortaya çıkmaması için yapılan objektif bir girişimdir.
Sarı Şapka
Sarı; güneş gibi aydınlık ve olumludur. İyimser umutlu ve olumlu düşünme ile ilgilidir. Sarı şapkayı önümüze koyup düşünmekle, yapılan bir önerinin değerini ve yararını saptamak için hemen çaba göstermeye başlamış oluruz.
Bunun iyi yönü ne?" deriz.
Ortaya atılan görüşü beğenmesek bile sarı şapka bizden, bu önerinin iyi yönlerini de bulmamızı ister.
Bunun ne gibi yararları var?
Bundan kim yararlanacak?
Bu yararlar nasıl ortaya çıkabilir?
Sarı şapka düşünmesi değerli ve yararlı olan şeyleri arar ve araştırır. Daha sonra bu değerli ve yararlı şeyler için mantıklı destekler sağlamaya çalışır. Sağlam temellere dayanan bir iyimserliği ortaya koymaya çalışır. Bu düşünme, yapıcı ve üreticidir. Somut teklifler ve öneriler çıkar.
Yeşil Şapka
Yeşil, bereket ve verimli büyüme demektir. Yaratıcılık ve yeni fikirlerle ilgilidir. Yeşil renk, büyümenin, enerjinin ve yaşamın simgesi olan bitkileri çağrıştırır. Yeşil şapka enerji şapkasıdır. Yeşil şapkayla düşündüğünüz zaman, öneriler ileri sürer, yeni görüş ve seçenekler ortaya koyabilirsiniz. Yine bu şapkayla, ortaya atılan bir görüşe ilişkin değişiklikler önerebilirsiniz.
Yeşil şapka size çeşitli olabilirlikler yakalama fırsatı verir. Yeşil şapkayı kullanan herkes yaratıcı olmaya çaba gösterir. Yeşil şapka takmak insanları otomatik olarak daha yaratıcı hale getirmez. Ancak bu şapka düşünürlere daha yaratıcı olmaları için gerekli zamanı ve dikkati sağlayabilir.
Yaratıcı duraksamayla düşünür. Bir an için duraksayarak bulunduğu noktada alternatif fikirlerin olup olmayacağını araştırır. Düşünür bu fikirden ileri doğru hareket ederek yeni bir fikre ulaşır. Kışkırtma yeşil şapka düşünmesinin önemli bir unsurudur. Kışkırtma olağan düşünme kalıplarının dışına çıkmamız için kullanılır.
Mavi Şapka
Mavi serinkanlılığı temsil eder ve her şeyin üstündeki göğün rengidir. Düşünme sürecinin düzenlenmesi ve kontrolü ile uğraşır. Mavi şapka doğrudan doğruya düşünce sürecinin kendisine bakmak içindir :
Bundan sonra ne yapmalıyız?
Şu ana değin neler başardık?"
Mavi şapkayı ne düşüneceğimizi açıklamak ve bu düşüncenin sonunda neyi elde etmek istediğimize karar vermek için tartışmaya başlarken kullanırız.
Mavi şapka, kullanacağımız şapkaları sıraya koymak ve sonuçta elde ettiklerimizi özetlemekte de kullanılabilir.
Mavi şapka düşünme sürecini gözler ve oyunun kurallarına dikkat edilmesini sağlar. Tartışmayı durdurur ve disiplini sağlar.
BEYAZ ŞAPKA : Tarafsız ,objektif
KIRMIZI ŞAPKA : Duygusal
SİYAH ŞAPKA : Karamsar
SARI ŞAPKA : İyimser
YEŞİL ŞAPKA : Yaratıcılık,yeni fikir ve öneriler
MAVİ ŞAPKA : Serinkanlılık, genel değerlendirme
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Avantajları:
Bir konu üzerinde daldan dala atlanarak belirtilen görüşler bir sisteme konulmuş olur.
Zaman kaybı önlenir.
Bir karara varma ve sonuçların ortaya çıkması kolaylaşır.

Sonuç Olarak ;
Düşünmenin en büyük düşmanı karmaşıklıktır, zira karmaşıklık karışıklığa yol açar. Berrak ve sade olduğunda düşünme daha zevkli ve daha etkili bir hale gelir.
Bu teknikle düşünen takımların, düşünce sistemlerini altı değişik renkteki şapka altında toplayarak, takım düşünmesini sağlamış oluruz.



ALTI AYAKKABILI UYGULAMA TEKNİĞİ

Altı Şapkalı Düşünme Yönteminin oluşturucusu olan Edward De BONO bu tekniğin düşünme sürecinde işe yaradığını uygulama da işe yaramadığını fark etmiştir. Bunun için Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniğini oluşturmuştur. Bu tekniğin işleyişi de Altı Şapkalı Düşünme Tekniğine benzemektedir. Yani Altı Şapkalı Düşünme Yöntemi düşünmede; Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği uygulamada işe yaramaktadır.
Geleneksel tartışmalarda kişiler kendi görüşlerini ön plana çıkarmaya çalıştıkları için genelde fikirsel bir başarı sağlanmazdı. Ama bu yöntemde işbirliği ön plana çıktığı için yapıcı ve yararlı bir tartışma yapılmış olur. Ancak düşünme işin yalnızca bir yönüdür. Bu işin bir de uygulama yönü vardır. Edward De BONO, uygulama için Atlı Ayakkabılı Uygulama Tekniğini geliştirmiştir.
ALTI AYAKKABILI UYGULAMA TEKNİĞİ:
Ayakkabılar uygulamayı çağrıştırdığı için bu isim verilmiştir. Değişik durumlar için değişik uygulama biçimleri gerekebilir. Örneğin, bir yumurtanın kabuğunu boyamak için gereken hassas bir uygulamayla, bir boks maçı sırasında yapılması gereken uygulama birbirlerinden çok farklıdır.
Altı ayakkabılı uygulama tekniği olarak adlandırılan bu teknik kimi zaman karşımıza ;
“Altı çift uygulama ayakkabısı”
“Altı ayakkabılı uygulama kalıbı”
“Altı uygulama tarzı”
olarak da çıkmaktadır.

Şimdi Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniğinde kullanılan ayakkabıları kısaca tanıyalım:

Lacivert resmi ayakkabı: Rutin işler ve resmi prosedürler izlenir.
Gri spor ayakkabısı: Delil toplanıp toplanan bilgi kullanılır.
Kahverengi yürüyüş ayakkabısı: Uygulamada inisiyatiflerden, esneklikten faydalanılarak sonuca ulaşılmaya çalışılır.
Turuncu lastik çizmeler: Acil müdahale gerektirir ve güvenliğin sağlanması en önemli iştir.
Pembe ev terliği: İnsanların duygu ve düşüncelerine karşı hassas olmayı gerektirir.
Mor binici çizmesi: Uygulamada bir yetkinin sağladığı üstünlüğü kullanma ile ilgilidir.

LACİVERT RESMİ AYAKKABI:
Bu ayakkabı rutin işleri, resmi prosedürü temsil eder. Yani kurallar bütününü tanımlar dersek yanlış olmaz.
Örneğin, savaş gemilerinde topları kullanırken belirlenmiş bir prosedür vardır. Eğer bu prosedüre uyulmazsa toplar zamanından önce ateşlenir veya toplar ateşlenmeden infilak edebilir.
Rutinler, insanları sıkar aynı zamanda yaratıcığı ve esnekliği azaltır. Ama yine de rutinler insanların hata yapma olasılığı azaltır.

Uygulama 1 :
Bir aile tatile çıkmaya karar veriyorlar. Eşyalarını toplayarak yola koyuluyorlar. Belirli bir yol gittikten sonra anne elektrikli fırının açık kaldığını hatırlıyor. Ve fırını kapatmak için geri dönüyorlar. Eğer buradaki rutin uygulansaydı, aile gidilen yolu geri dönmek zorunda kalmayacaktı.
Nedir buradaki rutin? Evden çıkmadan önce su, gaz ve elektrikle ilgili bütün malzemenin kontrol edilmesi. Bu bize sıkıcı gelebilir;ama hata yapmamızı da engellemiş olurdu.



Uygulama 2 :
Bu uygulama tekniğini eğitimde uygularsak, öğretmenin uyması gereken bazı rutinler vardır. Öğrencilerle ilgili dosyalar, dersle ilgili defterler, vb. gibi. Bunlar yapılmazsa öğretmen idareci ve denetçilerle problem yaşar. En önemlisi de öğrencileri değerlendirirken hata yapma olasılığı artar.
Rutin işler kişilere özgürlükler sağlar. Yani önceden belirlenmiş kurallar kişilere karşılaşılan zorluklarla başa çıkmanın yolunu öğrettiği için kişi karşılaştığı durumla başa çıkabilir.
Uygulama 3 :
Türkçe dersinde uyulması gereken bazı rutinler vardır. Öğrencilerin anlama-anlatma becerilerini değerlendirmek için metinler okutulur. Ve sorular sorularak cevaplar alınır. Öğrenciler bu rutini ilköğretim birinci sınıftan itibaren öğrenirler. Bu tür uygulamalarda nasıl davranacaklarını bilirler. Eğer öğrenmemiş olsalardı, birçok problemle karşılaşırlardı. Yani ya zayıf not alırlardı ya da arkadaşlarının gerisinde kalırlardır. Öğretmen de bu durumda zorlanabilirdi.
Rutin ve prosedürler de insanlar gibi gelişirler . zamanla değişiklikler gösterebilirler. Birçok durumda olduğu gibi çoğalırlar. Eski ile yeni arasında farklılıklar gözlemlenebilir. Rutinler, değişirken eski rutin tamamen terk edilir.
Uygulama 4 :
Eğitim sistemimiz değişen rutinlere örnek gösterilebilir. Eski sistem ezberci bir yapıya sahipken yeni sistem öğrenciyi merkeze almıştır. Sistem, zamanın gereklerine göre değişmiştir. Ve bundan sonra da değişmeye devam edecektir.
Rutinler nasıl olmalıdır?
Birçok durumu kapsamalıdır.
Ne zaman, nerde nasıl kullanılacağı kolay ve anlaşılır olmalıdır.
Uygulaması kolay olmalıdır.
Kolay öğrenilebilir ve hatırlanabilir olmalıdır.
ÖZET
Bazen insanlar nerde nasıl davranmasını bilmediği için hata yapabilirler. Bu tür durumlarda lacivert resmi ayakkabı tekniği kullanılırsa hata yapma olasılığı ortadan kalkar. Çünkü rutinler bellidir ve denenmişlerdir. Sıkıcı olsa da rutinler çoğu zaman hatayı azaltır.
Kişi rutini uygularken bir sonraki adımın ne olacağını bilir. Karşılaşılan duruma uygun rutin kullanılarak istenilen sonuca ulaşılır.
Kurallar, insan hayatını düzenlediği için lacivert resmi ayakkabı tekniğini kullanmak faydalı sonuçlar doğurur.

GRİ SPOR AYAKKABISI
Bu uygulama tekniğinde araştırma, bilgi toplama amaç edinmiştir. Bir konu ile ilgili verilere ulaşmak için düşünme tekniklerinden ( altı şapkalı düşünme tekniği, beyin fırtınası, tartışma, vb. gibi.) yararlanır. Gri spor ayakkabısı tekniğini kullanan kişi sonu belli olmayan bir yola girmiş gibidir. Konu ile bilgiler topladıkça bu sis dağılır.
Örnekler :
Okula devamsızlık eden öğrencilerin devamsızlık nedenlerinin araştırılması, bu nedenlerin ortaya çıkarılmaya çalışılması gri spor ayakkabısı tekniğine girer.
Cinayet masasında çalışan dedektiflerin cinayeti aydınlatmak için uğraşmaları da bu uygulamaya girer.
Ya da bir ülkenin ekonomik verilerinin tablolar halinde gösterilmesi de bu uygulamanın içerisine dahil edilebilir.
Uygulama :
Okullarda öğrencilere verilen proje ve performans görevlerinde öğrenciler gri spor ayakkabısı uygulama tekniğini kullanır. Öğrenciler bu görevlerini yerine getirirken araştırma, bilgi toplama tekniklerini kullanırlar.

Tarihin seyrini değiştiren birçok olayda gri spor ayakkabısı tekniği kullanılmıştır. İstanbul’un Fethi, Coğrafi Keşifler, vb. gibi. Buradaki değişiklikler bir bilgi birikimi ve araştırma sonucu oluşmuştur.

Bilgiye ulaşamaya çalışırken sabırlı olunmalı ve acele edilmemelidir. Eğer acele edilirse sonucu ulaşmadan varsayımlar oluşturulur. Ve bu da bu uygulama tekniğine aykırıdır. Sonucu ulaşmadan ortaya atılan varsayımlar insanları hataya sürükler. Tıpkı evrim teorisinde olduğu gibi.
ÖZET

Bilgi toplanmaya öncelik verilir. Bu sessiz, objektif ve dikkat çekmeyecek tarzda yapılır. Önce teorilere temel oluşturacak bilgiler toplanır. Daha sonra da bu teorileri sınamak için ayrı bir bilgi toplanır. Böylece teoriler objektif bir zemine oturtturulur.
Bu teknikteki amaç bilgi toplamak ve bu bilgiyi kullanmaktır. Bilgi toplanırken bilgi toplama esasları göz ardı edilmez. Böylece tarafsızlık ortadan kalkmamış olur.

KAHVERENGİ YÜRÜYÜŞ AYAKKABISI

Bu teknik uygulama, pratiklik, faydacılığı ve sezgi gücünü vurgular. Karşılaşılan duruma göre şekillenir. Esneklik bu tekniğin özünü oluşturur. Durum değiştikçe davranışlar da değişir. Katı kuralları yoktur. Elden ne gelirse o yapılır.
Bu uygulamayı gerçekleştirmek için sezgi gücü, sağ duyu ve akıl gereklidir. Böylece bu uygulama uzaktan yönlendirmeyi kabul etmez. Uygulamacı her an işin içindedir.
Örnek:
Öğrenci davranışlarına bakacak olursak; öğrenciler derslerine giren öğretmenlere göre farklı davranış kalıpları geliştirmişlerdir. Eğer öğretmen sert bir yapıya sahipse öğrenci davranışı sakinlik üzerine kurulmuştur; öğretmen yumuşak başlı ise öğrenci davranış kalıbını değiştirerek yaramazlık yapmayı seçer. Burada öğrenci kahverengi ayakkabıyı kullanmıştır.
Sabah okula gelen öğrencilere derse girmek için öğrenci andı okurlar daha sonra da içeri girmeye başlarlar. Eğer burada öğrencilerden bazıları açık gözlülük yaparak diğerlerini beklemeden içeri girmeye çalışıyorsa; büyük bir olasılıkla öğrenciler kahverengi yürüyüş ayakkabısını kullanmıştır.
Pazarlık yapmak bir beceridir. Çünkü sabit bir fiyat yoktur. Pazara gittiğiniz de bir şey almaya çalışırken ister istemez pazarlık yaparız. Çünkü satıcı fiyatı sabit tutmaz, pazarlık payı bırakır. Bunu bilen müşteri de pazarlık yapar. Burada da kahverengi yürüyüş ayakkabısı tekniği kullanılmıştır. Çünkü müşteri duruma göre davranmıştır.
Bu uygulama tekniğinde etkililik önemli bir yer teşkil eder. Çünkü varılmak istenen hedefe giden bütün yollar kullanılır. Tekniği kullanan uygulamacı bunun farkındadır. Eğer böyle olmazsa hedefe varamaz.
Örneğin Japonlar arabalarını üretirken her türlü konforu düşünürler.Etkili olmak için arabalara yenilikler koymak gerektiğini bilirler. Bu da onları araba piyasasında ön plana çıkartır.

Bu tekniğin diğer bir önemli temeli de iyi değerler, akla yakınlık ve iyi ilkelerdir. Eğer bunlar görmezden gelinirse o zaman bu teknik bir işe yaramaz.

İyi değerler, insana saygı iyi bir değerdir. İstenilen sonuca varmak için insana saygı gözetilmelidir. Bu görmezden gelinirse kullanılan yöntem faydadan çok zarara sebep olur.
Akla yakınlık, geriye dönüp baktığımız da iyi sonuç veren her uygulamadır. Bu değerlendirme süreç bittikten sonra yapılmaz. Süreç işlerken yapılmalıdır. Süreç işlerken içinde bulunduğumuz durum ve diğer insanlar değerlendirilir. Sonra da karar verilir.
İyi ilkeler,karşılaşılan sorunu aşmak için kullanılması en doğru yolu seçmektir. Genel ahlak ilkeleri, insana değer verme, gerçeği bulma kaygısı, iyi ilkelere örnek olarak verilebilir.
Lacivert resmi ayakkabı da olduğu gibi kahverengi yürüyüş ayakkabısında uyulması gereken rutinler yoktur. Burada uygulayıcı inisiyatif kullanmak zorundadır. Bu yönüyle bu uygulama kişiye özgülük gösterir.
Uygulama :
Sınava hazırlanan bir öğrenci sınav zamanı gelip sınava girdiği zaman bir başınadır. Burada yapacağı bütün davranışlar kendine aittir. Rehber öğretmeni sınavda şunu yap bunu yap demiştir; ama öğrenci sınav esnasında ne yapması gerektiğine kendisi karar verir. Hangi sorudan başlayacağına, bir soruya ne kadar zaman ayıracağına, vs. Burada bütün
sorumluluk öğrenciye aittir. Yani inisiyatif kullanmak zorunda kalmıştır. Seçtiği yolun doğru veya yanlışlığına kendisi karar vermiştir.
ÖZET
Bu yöntem, pratik ve abartısızdır. Önceden hazırlanmış bir planı yoktur. Durum, değerlendirilir ona göre davranış geliştirilir. Bütün sorumluluk inisiyatif kullanan kişidedir. Uygulama aşamasında insana saygı, iyi değerler ve iyi ilkeler göz ardı edilmez. Bunlar göz önüne alınarak, duruma uygun davranışlar belirlenir. Fayda veren ve esnek olan davranışlar seçilir.
TURUNCU LASTİK ÇİZME

Turuncu renk, tehlikeyi, patlamayı, dikkat çekmeyi ve uyarıyı çağrıştırır. Lastik çizmeler ise itfaiye ve kurtarma görevlilerini hatırlatır. Bu uygulama tarzı tehlike ve acillik demektir.
Örnek:
Bir ülkede terör ve güvenlikle ilgili meseleler varsa bu uygulamanın alanına girer. Orman yangını, trafik kazası,sel felaketleri bu uygulamaya örnektir.
ACİL DURUMUN ÖZELLİKLERİ
İnsan hayatına karşı bir tehdit vardır.
Olaylar çabuk gelişir.
Durum önceden tahmin edilemez.
Durum değişkenlik gösterir.
Tehlikeyi ortadan kaldırmak için uygulama gereklidir.
Yoğun duygular söz konusudur.
Çoğunlukla bir kişi acil durumdan dolayı suçlanır.
Acil durum geçtikten sonra, duruma başka türlü müdahale olunması gerektiği iddia edilir. (Araba devrilince yol gösteren çok olur.)
Standart bir tepki kalıbı yoktur.
Çoğunlukla yetersizlik söz konusudur.
Acil durumlar doğaları gereği çeşitli renklerle adlandırılır. Bu renkler durumun aciliyetini belirtmek için kullanılır. Turuncu renk ise durumun adı değil uygulama tarzını temsil eder. Bir durumun turuncu renk çizme alanına girdiği tespit edildikten sonra durumun özellikleri ve öncelikleri belirlenir. Temel öncelik tehlikenin ortadan kaldırılmadı veya en aza indirgenmesidir.
Uygulama :
Sınıfta öğrenciler arasında gruplaşmalar olmuş ve okul çıkışı öğrenciler birbirine zarar verecektir. Derse giren öğretmen bu durumu fark etmiş. Öğretmen, turuncu tarzda da uygulama etkinliğine göre durumun değerlendirmesini yaparak, önceliklerini belirler. Öncelik öğrencilerin kavga etmelerini önlemek, bir birlerine verecekleri zararı en aza indirmektir. Öğretmen, durumun önemine binaen öğrencilerle konuşabilir ya da okul idaresine bu durumla ilgili vererek kavgayı engelleyebilir.
BU UYGULAMA TARZI İÇİN GENEL İLKELER
Mevcut durum doğru değerlendirilir.
Tüm olasılıklar göz önüne alınır.
Olayla doğrudan ilişkili olan-olmayan her şeyle ilgili değerlendirme yapılır.
Uygulamaya katılacakları, sorumlular ve katılacak gruplar arasındaki iletişim biçimi belirlenir.
Bir strateji seçili. Uygulama esnasında bir işe yaramazsa ya strateji değiştirilir ya da üzerinde değişiklik yapılır.
Olayları kötüye götürecek uygulamalardan kaçınılır. (Yangına benzin dökmek gibi.)
Birbirine paralel iki strateji seçilir. Biri tehlikeyi en aza indirir, diğeri de ortadan kaldırır.
Bir dizi uygulama seçeneği geliştirilir. Bunlar gözden geçirilir.
Karşılaşılan durum periyodik olarak yeniden değerlendirilir.
Paniğe yer verilmez.
Medyaya ve halka bilgi vermek için strateji belirlenir.

Bu uygulamada cesaretin her türlüsüne ihtiyaç vardır. Çünkü karşılaşılan durum bunu gerektirebilir.
Örneğin, banka soyguna müdahale eden polisin göstereceği cesaretle iflasın eşiğine gelmiş şirket yöneticisinin göstereceği cesaret ayrıdır.
Bu tekniğin diğer bir özelliği de yedekte başka bir uygulamanın olmasıdır. Karşılaşılan tehlikenin boyutuna göre ilk uygulama işe yaramazsa yedek uygulama devreye sokulur. Böylece risk azaltılır. Burada kullanılan uygulamanın tasarımı iyi yapılmalıdır. Tasarım sürecine mümkün olduğunca az kişi katılmalıdır. Çok kişi katılması demek yarardan çok zarar demektir.
Turuncu tarz uygulama, kontrol,kararlılık ve bütünlük içeren bir strateji gerektirir. Karar aşamasında neye karar verildiyse o doğrultuda işbirliği yapılır.
Örnekler:
1) Uçak inmek için hızla alçalmaya başlıyor. Ama uçağın tekerlekleri açılmıyor, içeride 200 yolcu var, aynı zamanda yakıtta bitmek üzere burada pilot ve kule arasında nasıl bir uygulama şekli olmalıdır. Neye karar verilmeli ki bu durumdan en az zararla çıkılsın.
2) Ahmet. Anadolu Lisesi son sınıf öğrencisidir. Başarılı sayılabilecek bir öğrenci olan Ahmet’in Tarih dersinin son yazılısından 70 puan alması gerekmektedir. Çok çalışmıştır sınava. Yazılı da öğretmen Ahmet’i başka bir sıraya oturtturur. Yanındaki sınavda kopya çekerken yakalanır. Ahmet’in bu olayla ilişkisi olmamasına rağmen öğretmen ona da kopya çekmişti, muamelesi yapıyor ve disipline gönderiyor. Ahmet disiplin cezası alırsa istediği üniversiteye gitmekte zorlanacaktır. Ahmet bu durumdan kurtulmak için ne yapmalıdır? Nasıl bir yol izlerse bu sorundan kurtulabilir?
ÖZET
Turuncu alarmı ve uyarıyı çağrıştıran bir renktir. Turuncu lastik çizmeli uygulama tarzı acil durumlarla, kriz ve tehlikelerle ilgili bir durumdur.
Tehlikeleri azaltmak önceliktir. Bunun için bir strateji ve gerekli olan uygulama adımlarının tasarlanması gerekmektedir. Bu süreçte iki tane uygulama tasarlanır. Olası durumlarda devre dışı kalan uygulamanın yerine diğeri geçerek sorun ortadan kaldırılmaya çalışılır.

PEMBE TERLİK
Pembe uygulama tarzı, insan duygularıyla, şefkatle, sempatiyle, insanın karşısındakine hassas ve sevecen bir ilgi göstermesiyle ilgilidir. Terlik rahatlığı çağrıştırdığı için merhamet ve şefkat duygularını pembe uygulama tarzı ile bağdaştırır.
Pembe terlik tarzı, insan duygularını ve insana ilgi göstermeyi ön plana alan tüm uygulamalarda kullanılır.
Örnek:
Savaş sırasında mağdur olmuş sivillere, felaketler sonucu zarar görmüş insanlara karşı bu uygulama tarzı ile yaklaşır.
Afrika’da açlık çeken çocuklara, atom bombası atıldıktan sonra acı çeken Japonlara, oğlu şehit olmuş anne-babalara karşı da bu uygulama tarzı ile yaklaşılır.
Okulda sessizce bir köşeye çekilmiş öğrenciye ilgiyle yaklaşan,onun derdini dinleyen öğretmen de bu uygulama tarzını kullanır.

PEMBE UYGULAMA TARZI İKİ TÜRLÜDÜR:
Başka Uygulamalara İnsani ilgi ve Şefkat Katan Pembe Terlik Tarzı:Halkına zulmeden bir krala içinde bulundukları durumun insani yanları hatırlatılabilir. Halkın içinde bulunduğu sefalet, hastalık, vb. gibi unsurlar hatırlatılır.
Temel Uygulama Biçimi Olarak Pembe Terlik Tarzı: İşinde mutsuz çalışana gösterilen ilgi, kazaya uğramış insanlara karşı bu tarz uygulanır.
İnsanlarla ilgilenirken yapılacak küçük jestler önemlidir. Bunlar bir insanın karşısındakine önem verdiğini ve ona ilgi gösterdiğini belli eder. İnsanlara isimlere hitap etmek, kim olduklarını sormak, vb. pembe terlik tarzına girer.

Uygulama :
“Yolda geçerken ağlayan bir çocuk sesi duydum. Kafamı çevirip baktığımda parkta yalnız başına bankta oturan çocuğu gördüm. Başımı çevirip gitmek istedim. Ama yapamadım. Usulca yanına yaklaştım. Önce ismini sordum. Adı Ali’ymiş. Ali, neden ağlıyorsun, neden burada oturuyorsun, eve neden gitmedin, dedim. Amca, benim anne-babam geçen ay trafik kazasında öldü,dedi. Bunu der demez yine ağlamaya başladı. Anlattıkları beni etkilemişti. Başımı çevirip gözümdeki yaşları sildim. Görmesini istememiştim galiba. Biraz daha konuştuk. Sonra elinden tutarak babaannesinin evine götürdüm. …..”
İlgi Gösterme Seviyeleri:
Niyet: İlgi gösterme isteği
Duygu: Sempati gösterme
Jest: İlgi gösterildiğini vurgulayan davranışlar
Uygulama: Yardım etme, ilgi gösterme isteğinin gerçekleştirilmesi.
Pembe terlik tarzı, diğer uygulamalarla etkileşim içindedir. Diğer uygulamaları destekler, bunlarla ters düşmez.
ÖZET
Pembe terlikli uygulama, insan duyguları, ilgi ve şefkatle ilgilidir. Duygular, ilgiyi gerektirir. İlginin ifade edilmesi de pembe terliği de geliştirir. Ortada duygu yoksa bile uygulama devam ettirilir.
Bazen de pembe terlik, uygulamanın biçimini etkileyerek daha insancıl ve ilgili bir tarzda davranılmasını sağlar.
Pembe uygulama tarzı, insanın daima önemli olduğunu hatırlatır.

MOR BİNİCİ ÇİZMESİ
Mor, görkem ve makam rengidir. Bu nedenle mor uygulama tarzı otorite rolünü temsil eder. Görevleri gereği bir otorite sahibi olanlar, görev başındayken normal yaşamlarından farklı davranırlar.
Mor binici çizmeli uygulama tarzı, resmi konularla ilgilidir. Bu davranışı belirleyen kişi değil; onun üstlendiği resmi roldür.

Örnek:
Bir hakim, iş hayatında adaletli davranmak zorundadır. Ama özel hayatında adalet beklenmeyebilir.
İki samimi arkadaş, aynı okulda müdür ve öğretmen olarak çalışmaktadır. Okuldayken arkadaşlık ortadan kalkar. Müdür, müdürlük görevini yerine getirir. Öğretmen ise öğretmenlik görevini. İş hayatına arkadaşlık ilişkisi giremez.
İnsanlar ve Roller:
Hastalıklar ilgili konularda doktorun sözü dinlenir. Çünkü uzman odur.
Hukuk işlerinde avukata danışılır.
Ekonomi konusunda ekonomisttin görüşleri değerlidir.
Yukarıdaki durumlarda,resmi rol uzmanları tarafından onaylanmıştır. Çünkü bunun eğitimini uzun bir süreçte almışlardır.
Bazı rollerde uzmanlık eğitimi bulunmaz. Bir kişini resmi bir role sahip olmasının nedeni, o role ve onu üstlenecek birine duyulan ihtiyaçtır. Hükümetler bu şekilde seçimle gelerek bu resmi rolü üstlenirler. Zamanları dolunca başkaları gelerek bu resmi rolün gereklerini yerine getirirler.
Resmi rol sahipleri rolleri ile bütünleşerek, üstlendikleri rolün gereklerini yerine getirirler. Polis memuru rolünün gereği olarak suçları engellemeye çalışır. Doktor hastaları tedavi eder. Vb.

Üstlenilen roller kişilere sorumluluk yükler. Kişiler bu sorumlulukların farkında olarak rollerini yerine getirirler. Eğer rollerin gerektiği gibi davranılmazsa kontrol mekanizmaları devreye girer.

Örnek:
Banka çalışanı rolüne uygun çalışmaz ve müşterilerin hesaplarını boşalttığı anlaşılırsa hakkında soruşturma açılarak görevinden uzaklaştırılır. Havayolu şirketi patronunun, düşen uçaktan kendini sorumlu tutarak istifa etmesi de buna örnek olabilir.

Eğer bize verilen rol kendi vicdanımız ve toplumun değer yargıları ile çatışıyorsa bu rolden ayrılmak gerekir. Çünkü verilen rol, normal bireyler için geçerli olan kural ve kanunlara uygun olmalıdır.
Örnek:
İş yeri amiri size rüşvet alın, diye baskı yapıyorsa oradan ayrılmak en doğru seçimdir.
ÖZET
Mor binici çizmeli uygulama tarzı, bir kişinin resmi rol kapsamında hareket ettiğini belirtir. Buradaki davranışlar kişinin kendi davranışları değildir. Kişinin kendi davranışlarıdır. Bu role uygun davranışlar sergilenir. Adından da belli olacağı gibi bu davranışları bilinçli olarak sergiler.
Bu uygulama tarzı medenidir. Rolü üstlenen kişi ne zaman resmi rolü icra ettiğini belirtir. Günün belli saatlerinde rolünü oynar. Daha sonra da özel hayatına döner.
Oynanan resmi rol, kural ve kanunlara uygundur. Bunun dışında hareket edilmesi isteniyorsa kişi rolden ayrılabilir.

ALTI UYGULAMA AYAKKABISINA ÖRNEKLER:
Meyve sularının tek kişilik pipet yapışık paketlerde satılması hangi tür bir ayakkabı uygulamasıdır?
Öğretmenlere karşı ne zaman bir arkadaş ne zaman bir müfettiş gibi davranmasını bilemezseniz ne tür bir çift ayakkabıya ihtiyacınız vardır?
Öğretmenlerin öğretim programlarını uygulayamama nedenlerini öğrenme çabanızda ayağınıza ne giyersiniz, pembe ev terliğinizi mi, yoksa gri spor ayakkabılarınızı mı neden?
Çalışan hanımlar ev hanımlarına göre daha fazla kahverengi yürüyüş ayakkabısı uygulaması yaparlar. Neden?
alıntıdır