öğretim materyali geliştirme ve üretme

İYİ BİR MATERYALDE BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER

Hedeflere uygunluğu
Bilginin kesinliği
Bilginin güvenirliği ve doğruluğu
İlgi çekme düzeyi
Teknik kalitesi
Kullanıma teşvik ediciliği
Etkililiği
Öğrenci düzeyine uygunluğu
Bilişsel, duyuşsal ya da psiko-motor davranışlara uygunluğu
Kullanılabilirliği
Grubu yönlendirmeye uygunluğu
GÖRSEL NİTELİKLİ MATERYALLERİN SEÇİM KRİTERLERİ

Beklenen hedef davranışın kazanılması için uygun mu?
Kendi içinde anlamlı bir sıra izliyor mu?
Hangi sınıf düzeyi ve hangi özellikte öğrenciler için hazırlanıp denendiği biliniyor mu?
Etkililiğini destekleyen veriler var mı ?
Grup içi iletişimi ve insan ilişkilerini geliştirmede katkısı olabilir mi?
Daha etkili kullanılabilmesi için yazılı bir rehberi var mı?
Materyalin kullanılması öğretime gerçek bir katkı sağlayacak mı?
Öğrencileri sorgulayıcı ve düşünmeye yönlendirici özelliklere sahip mi?
Fiziksel ve estetik açıdan yeterli mi?
Materyalin sunumunda kullanılan araçlar kolay ulaşılıp taşınabilir mi?
Harcanan zaman, para ve emek açısından kullanılmaya değer mi?
ÖĞRETİM MATERYALLERİ TASARIM İLKELERİ

TASARIM
Anlamlı sıralama için bilinçli şekilde harcanan çabadır.
Herhangi bir öğretim materyalinde kullanılan her türlü yazı, resim, grafik, hareket ve renk öğrenme üzerinde etkilidir.
Materyallerin Özellikleri:
Tasarım ilkeleri kurallar dizini değildir.
Bir şey DOĞRU tasarlanmazsa sadece yenilik olarak ilgi çeker, zaman içinde etkisi ve çekiciliği azalır.
Zaman ve emek kaybına neden olur.

Öğretim süreci
Öğrencilerin geçmiş bilgi ve deneyimlerinin belirlenmesiyle başlar.
Yeni bilgilerle bağlantı kurularak sürer.
Soyut kavramlardan somut davranış değişikliğine dönüşerek sona erer.
Doğru tasarlanmış öğretim materyali
Öğrenmeye yön verici, kolaylaştırıcı, araştırmaya yönlendirici, öğrenme süresini kısaltıcı olmalıdır.
Öğrencilerde estetik duygusunu geliştirmelidir.
Materyalde kullanılan her türlü unsur ne çok büyük, ne de çok küçük olmamalıdır.
Bir bütünlük içinde olmalı, ne bir şey eklenebilmeli, ne de çıkartılabilmelidir.
Objelerin yerleşiminden renklere kadar en küçük detay dikkate alınarak hazırlanmalıdır.
TASARIM İLKELERİ

1. YAPISAL / BİÇİMSEL elemanların kullanım ilkeleri
· BOŞLUK, ÇİZGİ, ŞEKİL/FORM, DOKU, RENK
2. YERLEŞİM elemanlarının kullanım ilkeleri
ORAN-ÖLÇEK, DENGE, BÜTÜNLÜK, RİTİM, VURGU, AHENK
Yapısal/Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri:
Boşluk
Sağ alt köşeye yerleştirmeliyiz.
İlk olarak görülen boşluk ve dokulardır.
Belirlenmiş bir çerçeve içinde kullanım alanı dışında kalan yerlerdir.
Araştırmalar sabit bir resim üzerinde gözün en fazla algıladığı bölümün %41 ile sol köşe,
(Vurgulamak istediğimiz yazı , resim gibi unsurları sol üst köşeye,)
En az algıladığı bölümün %14 ile sağ alt köşe (Ayrıntıları, detayları da sağ alt köşeye yerleştirmeliyiz.) olduğunu göstermiştir.
Çizgi
Doğru ,dairesel veya bunların karışımı şeklindedir.
Algılama üzerinde etkilidir.
Hareketi ve yönü belirleyici etki yaratırlar.
Yatay çizgiler objelerin genişliğini,
Dikey çizgiler objelerin yüksekliğini ,
Eğik çizgiler ise dengesizlik etkisi yaratırlar.
Arka planda yatay çizgilerin kullanıldığı bir çizimin ön planına dikey çizgiler yerleştirilirse dikkat çeker.
Fotoğraf, grafik. şekil vb. Unsurların yerleşiminde bu özelliklerden yararlanmak gerekir.
Kontrast/ Zıtlık
Çevresindekilerle zıtlık oluşturan bir tasarım elemanı da dikkat çeker.
Konunun can alıcı bölümünü zıtlık yaratarak vermeliyiz.
Zıtlık Form
Şekil- form
Şekil: Bir yüzey üzerinde yaratılan iki boyutlu biçimlerdir.
Form:Bu biçimlerin birbirine göre yerleşimidir.
Öğretim materyallerinin etkili olabilmesi için gözün bir şekilden diğerine rahatlıkla kayabildiği formda hazırlanması gerekir. Arasında büyük boşluk bırakılırsa göz zorluk çekeceğinden görsel etki azalır.
Doku:
Malzemelerin özelliğine bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Düz, pürüzlü, mat, parlak, saydam ve renkli malzemeler olabilir.
ÖRN: Asetat , renkli karton ve kağıtları verebiliriz.
Renk
Materyalde anahtar rol oynar.
Doğal renkler görüntünün gerçekliğini arttırır.
Benzerlik ve farklılıkların ortaya konmasını sağlar.
Önemli noktalar ve bilgiler üzerine dikkati toplar.
Coşku, durgunluk,tek düzelik ve canlılık gibi duyguların algılanmasını sağlar.
Psikoloji üzerinde etkilidir.
MATERYAL ÜZERİNDE RENKLERİN KULLANIMI

En kısa dalga boyu mor,
En uzun dalga boyu kırmızı renktir.
Diğer renklerin dalga boyu bu iki renk arasında değişkenlik gösterir.
Göz en fazla kırmızı, en az mor rengi algılar.
Dikkat çekilecek noktalar:
KIRMIZI, TURUNCU gibi SICAK renklerle gösterilmelidir.
GÖKYÜZÜ ve DENİZ renkleri soğuktur. Renk
Dikkat çekmeseler de RAHATLATIP DİNLENDİREN etki yaratırlar.
Derinlik etkisi için arka plan rengi olarak kullanılmalıdır .
Cinsiyetlerde farklılık gösterir.
Erkekler üzerinde mavi, yeşil, bordo ve canlı tonları,
Bayanlar üzerinde pembe, sarı, mavi ve pastel tonları kullanılması etkili olur.
Etnik özellikler
Mesela Bozkır bölgesinde yaşayanlarda yeşil ve mavi gibi renkler, ormanlık bölgelerde yaşayanlarda sıcak renkler etkilidir.
Futbol takımlarının renkleri istenilmeyen etki yaratacağından bir arada kullanılmamalıdır.
Renklerle objeler olduğundan daha büyük veya daha küçük görülebilir. Dikkat çekici renk daha büyük, kontrast yaratıldığında ise daha küçük görülür.
Ön plandaki renklerin arka plan ile kontrast oluşturması gerekir.
Aynı materyal üzerinde üçten fazla renk kullanılmamalıdır.
Gözün renk seçimini zorlaştırır.
Algılamayı etkiler.
Monotonluktan kaçınılmalıdır.
Bir ünitede farklı konulara geçişte veya bölümlerin anlaşılmasında renk değişikliği algılamaya yardımcı olur.
MATERYAL TASARIMINDA HARFLER

Dekoratif amaçlı süslü yazı yerine düz yazı biçimleri daha kolay algılanır.
Küçük harflerle yazılan yazılar kolay okunur .ÜÇ KELİMEYİ GEÇMEYEN kısa başlık yazılarında BÜYÜK HARF kullanılabilir.
Harflerin rengi arka plan ile kontrast oluşturmalı hatta altı çizilerek vurgulanabilmelidir.
Büyüklüğü de okunabilirliği için önemlidir.
Büyüklüğü de okunabilirliği için önemlidir.
Genel kural
Her bir 3,5 m’ lik görüş mesafesi için harflerin yüksekliği görüntüde 3,7 cm artmalıdır.
Harflerin arası, göz kararı ile, sıkışık görülmeyecek şekilde kullanılmalı,
Düz harflerin aralığı daha fazla,
Yuvarlak harflerinki daha az olmalıdır.
Satırlarda aynı şekilde ayarlanmalı.
Çok yakın satırlar bulanıklık,
Çok uzak satırlar kopukluk yaratır.
Satır araları küçük harf yüksekliğinin yarısı kadar alınabilir.
YERLEŞİM ELEMANLARININ KULLANIM İLKELERİ

Oran-Ölçek
Objelerin büyüklüğünün doğru algılaması için tanıdık bir başka obje ile ölçeklendirilmesi gerekir.
Özellikle slayt çekimlerindeki dağ, göl, vadi gibi şekillerin büyüklüğü bilinen ağaç, araba, insan gibi objelerle birlikte materyale yerleştirilmesi gerekir.
Denge
Objenin göz tarafından algılanan ağırlığıdır.
Materyal üzerinde denge, yatay ve dikey eksenin her iki tarafına objeler eşit dağıtılarak oluşturulur.
Bütünlük
Her görsel unsur bir mesaj iletmek için yerleştirilmelidir.
Yararı olmayan hiçbir yazı, şekil, resim vb. unsur bulunmamalıdır.
Şekillerin çok kalabalık olması istenen etkiyi engeller.
Algılamayı zorlaştırır.
RİTİM
Gözün bir objeden diğerine rahatlıkla kayabilmesidir.
Birb irinden kop uk ye
rleştirilmiş ta sarım elaman ları a rasında bağl antı zor kur ulur.
Algılama istenen şekilde olmaz.
VURGU
Öğretim materyalinin can alıcı noktasıdır.
Dikkat çekilecek nokta en ilgi çekici nokta olarak tasarlanıp en önemli unsurlar oraya yerleştirilebilir.
AHENK
Kompozisyonun bütünüyle bağlantılıdır.
Parçalar bir araya gelince ortaya çıkan bütünlük duygusudur.
Bütünü oluşturan parçaların birbirine olan ilişkisiyle ortaya çıkan uyumdur.
Öğretim materyalleri iyi tasarlandığı ve istenen şekilde kullanıldığında öğrenmeyi yönlendirici , kolaylaştırıcı etki yaratırlar.
Yeşil Zeminde siyah
Mavi zeminde sarı
Beyaz zeminde mavi
Beyaz zeminde Sarı
Beyaz zeminde kırmızı
Siyah zeminde Sarı