İşitme kaybına DİKKAT!

Kulak vücudumuzda hem işitmede hem de dengeyi sağlamada görevli bir organ. İşitme kayıpları; kalıtımsal nedenler, annenin hamileliğinde kullandığı ilaçlar ve anne karnında alınan radyasyona bağlı olarak bebekte iç kulak hasarıyla ortaya çıkabiliyor.
Acıbadem Kadıköy Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Haluk Özkarakaş, işitme kayıplarının nedenleri ve tedavisi hakkında merak edilen soruları şöyle yanıtladı:

- Kaç tür işitme kaybı var?
Temel olarak İletim tipi ve sinir tipi olmak üzere iki tür işitme kaybı var. Bir de bu iki tipin değişen derecelerde aynı hastada görüldüğü miks tipi kayıplar var.
İletim tipi kayıplar: Dış kulak yolu, kulak zarı veya orta kulağın hastalıklarında ortaya çıkıyor. Kulağınızda kir olması durumunda işitme kaybı olabilir. Parmakla kulak yolunu tıkadığınızda işitme kaybı buna örnektir.
Sinir tipi kayıplar: İç kulağın alıcı hücrelerinin ve işitme siniri yapısını ilgilendiren kayıplara sinir tipi işitme kayıpları deniyor. Sesin varlığının anlaşılması için kohlea ya da salyangoz denilen iç kulağın görevini tam yapması lazım. Kelimelerin tanımlanması için işitme sinirinin fonksiyonunun tam olması gerekiyor. Aksi takdirde 30 dB gibi hafif işitme kaybınız olsa bile sesin varlığını anlayabilir ama kelimeleri tanımlayamaz karıştırırsınız. Sekizinci sinirin içinde bulunan sinir liflerinin işlev görenlerinin adedi ne kadar fazlaysa kelimelerin anlaşılması ve tanımlanması o kadar yüksek olacaktır.

- İşitme kayıpları ileti tipinde olunca ne yapılmalı?
• Dış kulak yolunda yabancı cisim veya kulak kiri varsa çıkarılması gerekiyor.
(Dikkat! Alışkanlık yapar görüşü kesinlikle yanlıştır...)
• Kulak zarı delinmişse ameliyatla onarılması önemli.
• Orta kulak iltihabı varsa ve kemikçikler zarar görmüşse ameliyat gereklidir.
• Ameliyatla düzelme olasılığı düşük, kulak operasyonuna bağlı riskleri yüksek olan hastalarda ses dalgalarını doğrudan doğruya kafa kemiği molekülleri yolu ile iç kulak sistemine aktaran BAHA ismi verilen (kemiğe sabit işitme cihazı) çok etkin biçimde kullanılabilir. Klasik işitme cihazlarından farklı olarak kafa kemiklerine basit bir operasyonla yerleştirilen bir vidaya monte edilen çok etkili bir cihaz türüdür. Saf iletim tipi işitme kayıplarında önemli yarar sağlayabilmektedir.

- İşitme kayıpları sinir tipinde olunca ne yapılmalı?

• İç kulak tipinde işitme kaybı varsa yaşına ve sosyal aktivite düzeyine göre tek veya çift taraflı klasik işitme cihazı vermek önem taşıyor.
• Yaşlılardaki işitme kayıplarında genellikle klasik işitme cihazları işe yarayabilirken, erişkinde ani gelişimli çift taraflı sinir tipi işitme kaybı ve yeni doğmuş işitme kayıplı bebeklerde iç kulak tipi işitme kaybı tedavisinde daha farklı yöntemleri benimsemek gerekiyor. Bu da biyonik kulak ( Koklear İmplant) uygulamasıdır. Çünkü karşımızda daha önce duyarken duymaz olan bir erişkin veya ağır işitme kaybı nedeni ile eğitime ve sosyal yaşama normale yakın koşullarda eriştirilmesi gereken önünde bir yaşam olan bireylerle karşı karşıyayız demektir.

- Bionik kulak nedir? Nasıl kullanılıyor?
Bionik kulak, işitme potansiyelinin dış kulak yolu ve orta kulak ileti mekanizması atlanarak ses dalgalarının iç kulağa ulaştırılması prensibine dayanıyor. Koklear implantta bir mikrofon ve kulak arkasında gelen sinyalleri dijital sinyallere çeviren bir işlemciden oluşuyor. İşlemci bu dijital sinyalleri bir kablo ve mıknatıs yardımıyla kafa derisi altına kemiğe açılan yuva içine yerleştirilen bilgisayar çipine ulaştırıyor. Bilgasayar çipinin içinde yapılan işlemden sonra dalgalar artık elektriksel dijital sinyaller haline getirilmiştir. Doğrudan doğruya iç kulağa yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla işitme sinirine aktarılır. İşitme siniri doğrudan doğruyu ayarılır. Bionik kulağın yerleştirildiği durumda işitme sinirinin sağlam ve gelişmiş olması öngörülüyor. Bionik kulak uygulaması özel hastanelerde yapıldığında yaklaşık 9 bin YTL’ye mal oluyor. Bu fiyatın 2 bin 615 YTL’sini ve malzeme fiyatını SGK ödüyor.

- İşitme sinirinin gelişmediği, koptuğu ve tümör nedeniyle kesildiğı hastalarda uygulanacak tedavi var mı?
Beyin sapı implantı takılıyor. İşitme sinirinin beyne bağlandığı noktadaki sinirin köküne ya da çekirdek denilen yere ameliyatla yerleştiriliyor.

- Bionik kulağın takılmasıyla tedavi tamamlanıyor mu?
Burada KBB uzmanı ameliyatı yapıyor. Ameliyatla bionik kulağın yerleştirilmesinden önce ve sonra odyoloji uzmanlarına ihtiyaç oluyor. Ameliyat sırasında ve sonrasındaki koklear implantın (bionik kulak) programlanması gerekiyor. Daha sonra da hastanın konuşma gelişimi ve eğitimi için de konuşma terapisti gereksinimi vardır. O güne kadar sesleri duymayan çocuğa yeni seslerin tanıtılıp konuşmanın öğretilmesi lazımdır, bu uzun bir süreç. Ayrıca çocuğun ve ailenin psikolojik destek görmesi için, pedagog ve psikoloğa ihtiyaç vardır.