Cinsiyet Seçimi Ne Kadar Etik?
Günümüz teknolojisi doğacak bebeğin cinsiyetini önceden belirlemeyi olanaklı hale getiriyor. Bu da mal mülk idaresi ve miras konularında endişeler taşıyan ailelere erkek evlat sahibi olma fırsatı veriyor. Peki ama bu ne kadar etik?
Soyun sürdürülmesi, geride kalan mal mülkün idaresi, mirasın damatlara geçmesi kaygısı, veliahtlık gibi bir çok gerekçe farklı toplumlardan aileleri aynı sabit fikirde buluşturuyor; erkek çocuk sahibi olmak...
Hangi Yöntemler Kullanılıyor?
Maya Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi'nden Dr. Osman Denizhan Özgün'ün verdiği bilgilere göre cinsiyet belirlemede 5 ayrı yöntem kullanılıyor:
Baby Choice: Kişisel bilgileri içeren form İsviçre’ye iletiliyor. Hazırlanan kişiye özel bir yıllık takvim istediğiniz cinsiyette bebeğe hamile kalabileceğiniz ortalama 70 özel günü belirtiyor.
Microsort: Kız olmasını sağlayan x kromozomu taşıyan spermlerle, erkek bebek olmasını sağlayan y kromozomu taşıyanlar ayrıştırılıyor.
Shettles: x kromozomu taşıyan spermlerin, y kromozomu taşıyanlara göre daha yavaş yüzdüğü ve daha dayanıklı olduğu gerekçesine dayanır.
Whelan: Shettles yönteminin tam tersini savunuyor.
Preimplantation Genetic Diagnosis (PGD): Üstte sıralananların aksine, cinsiyet tayininde yüzde 100’lük güvenilirliği olan tek yöntemdir.
Embriyolar anne rahmine yerleştirilmeden önce genetik araştırma yapmak mümkündür. Bu amaçla yapılan uygulamaya “preimplantasyon döneminde genetik tanı (preimplantation genetic diagnosis-PGD) adı verilir. Bu teknik, tüp bebek tedavisi sırasında kullanılabilir. Bu yöntemle, ciddi kalıtsal hastalığı olan bireylerin, aynı hastalığa sahip bir çocuğunun olma riski azalmaktadır.
Preimplantasyon genetik tanı adı verilen embriyonun genetik yapısını ve kromozom kuruluşunu belirleyebilen tekniklerin gelişmesi ile embriyonik aşamada cinsiyet belirlemesi de mümkün hale gelmiştir. Bu tekniğin uygulanabilmesi için tüp bebek uygulamasına ve bu uygulama ile embriyo oluşturulmasına gereksinim vardır. Tüp bebek uygulamaları etkinlikleri ve güvenirlikleri oldukça uzun sürelere yayılan takipler ile kanıtlanmış uygulamalardır.
Cinsiyet seçiminin gündeme gelmesi ile tartışmalı etik konu gündeme gelmiştir. Karşı cinse ait oluşmuş embriyoların ne yapılacağı konusu üzerinde durulmaktadır. Embriyoların daha sonra kullanılmak üzere dondurulup saklanmaları diğer bir seçenektir. Ancak taze embriyo transferi sırasında istenemeyen cinsiyetteki embriyoların daha sonra da istenemeyecekleri göz önüne alındığında bu da çok mantıklı gözükmemektedir. Aile dengelenmesi amacı ile (oğlu olanların kız, kızı olanların oğlan istemesi) tüp bebek ve PGD yapılması ise bazı çevrelerce etik görülmesine rağmen karşı cinse ait embriyoların ne yapılacağı konusu ağırlıklı olarak etik önemini korumaktadır.
Bir cinse ait çok sayıda çocuğu olan çiftlerde ise (örneğin 4 erkek veya 4 kız) tüp bebek ve PGD ile cinsiyet seçimi yapılması ise başka etik tartışmalar yaratacak önemli bir konudur. Burada da karşı cinse ait embriyoların yok edilmesi problemi ortaya çıkmaktadır.
Cinsiyet seçiminde genelde popülasyondaki erkek kız oranının nasıl etkileyeceği de tartışılmaktadır. Bu uygulamaların geniş çapta kullanılması ile çeşitli kültürlerde tercih edilen cinsiyet olan erkeklerin artacağı kuşkusu olsa da uzun vadede bunun dengeleneceği ve tercih edilen cinsiyetin kız olacağı düşünülmektedir.
Tüp Bebek Yöntemi...
Cinsiyet seçimini savunanların diğer bir tezi ise istenmeyen cinsten olan çocukların daha az sevgi ile yetişeceği ve hatta karşı cinse ait çocukların cinsiyet saptandıktan sonra düşükle sonuçlandırılabileceğidir. Ancak tüm bu işlemleri laboratuar ortamında yaparsanız (tüp bebek) en azından yumurtanın, spermle döllenmesinden gelişen embriyonun cinsiyetini öğrenme şansınız olabilir. Böylece genetik test sonrası istemediğiniz bir cinsiyet oluştuğunu öğrenirseniz, yasal sınır dolmadan kürtaj hakkınızdan yararlanabilirsiniz. (Bu sınır, Türkiye’de hamileliğin 10. haftasında)
Tüp bebek yönteminde sadece erken cinsiyet tespiti yapılmıyor. Ayrıca cinsiyeti bilinen embriyodan, tercih edilen cinsiyete göre kız veya erkek olanı anne rahmine yerleştirilebiliyor. Ancak bu yöntem uzun uğraş, yüksek teknoloji ve ciddi bir maliyet gerektiriyor. Kaldı ki başta Türkiye olmak üzere neredeyse tüm dünyada yasak. Türkiye’de sadece cinsiyetle taşınan hemofili ya da bazı kas hastalıkları söz konusu olduğunda kullanılmasına izin veriliyor. Sonuç olarak cinsiyet seçimi etik mi değil mi sorusunun basit bir cevabı olmadığını ve her iki tezi savunanların da haklı oldukları noktalar olduğu görülmektedir. Gelecekte çok daha fazla tartışmaların yaşanacağı bu konuda aileler, doktorlar, hukukçular ve etikçilerin bir araya gelerek en doğru cevapları bulacağı kanısındayım.
Ayrıntılı Bilgi İçin:
Dr. Osman Denizhan Özgün
Maya Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi
Kaptanpaşa sokak, Numara: 17 Gaziosmanpaşa
Çankaya, Ankara
Tel: 0312 448 22 21 - 0312 437 28 28
Web: http://www.mayatupbebek.com
info@mayatupbebek.com
--->: Cinsiyet Seçimi Ne Kadar Etik?
