idrar yolu enfeksiyonlar ve tedavisi

idrar yolu enfeksiyonlar ve tedavisi

-----------------

İdrar yollarının böbreklerden mesaneye kadar olan bölümü normal olarak sterildir. İdrar yollarının sterilliğini koruyan mekanizmalardan bazıları idrarın asitliği ve serbest akışı, boşaltım mekanizmasının normal olması, sistemin bütünlüğü, vücut savunma sistemleridir. Bu mekanizmalardan herhangi birisindeki anormallik ve idrar tutukluğu, idrar yolu enfeksiyonu açısından başlıca hazırlayıcı faktörlerdir.

Yenidoğanların %1-2’sinde idrar yolu infeksiyonu gelişir, erkek kız oranı 5:1’dir. Erkeklerdeki infeksiyonlar genellikle bakteriyel infeksiyonlardır. Hazırlayıcı faktörlerden bazıları idrar yolunun şekil bozuklukları, prematurelik, vücuda yerleştirilen sondalar ve sünnet yapılmamasıdır. İdrar yolu infeksiyonu olan yenidoğanların %20-40’ında majör böbrek anormallikleri vardır.

Yenidoğan döneminin ardından küçük çocukların %2-5’inde ve okul çağındaki çocukların %5’inde idrar yolu infeksiyonları görülür. Kız erkek oranı yaşla birlikte yükselir ve dört yaşından sonra 10:1’den yüksektir. Kızlarda belirgin olarak daha fazla görülmesi kızlarda üretranın daha kısa olmasına bağlanmıştır. Bu yaş gurubunda diğer hazırlayıcı faktörler vücuda yerleştirilen sondalar, kabızlık, idrar yolunun anotomik anormallikleridir.

Okul Çağındaki idrar yolu enfeksiyonu olan çocukların %5-15’inde ameliyat gerektiren idrar yolu anormallikleri vardır. %30-40’ında koruyucu amaçla antibiyotik kullanılmasını gerektiren vezikoüretral reflu vardır. Reflü olasılığı ilk idrar yolu infeksiyonunun ortaya çıktığı yaşla ters orantılıdır. Açıklamak gerekirse ilk idrar yolu infeksiyonu ne kadar küçük yaşlarda görülürse, reflü olma olasılığı o kadar yüksektir.

Belirtiler :

Yenidoğanlarda belirtiler çok belirgin değildir. İyi beslenememe, ishal, gelişme geriliği, kusma, hafif sarılık, bebekte gevşeklik, ateş veya beden ısısı düşüklüğü idrar yolu infeksiyonunu düşündürebilir.

Bebekler ve Oyun Çocukları’nda farklı belirtilerle kendini gösterebilir. Bazı çocuklar tamamen belirtisiz olabilir, rutin bir tarama esnasında teşhis konabilir. Bazılarında kusma, ishal ve karın ağrısı vardır.

İki Yaşından büyük çocuklarda daha klasik sistit ya da piyelonefrit (böbrek iltihabı) tablosu ortaya çıkabilirse de, idrar yolu infeksiyonlarının neredeyse %40’ı hiçbir belirti vermeyebilir.

Sistit semptomlarından bazıları idrar yaparken ağrı, yanma, sık sık idrara çıkma, kanlı idrar, idrar tutamama, kaşıntı, kötü kokulu idrar ve gece işemeleridir.

Piyelonefrit semptomları ise sistit semptomlarına ek olarak yüksek ateş, titreme ve sırt ve kaburga bölgelerinde ağrı ve duyarlılıktır.

Tedavi :
İdrar yolu infeksiyonlarında tedaviye cevap genel olarak iyidir. Doğru tedavi edilmiş hastalarda genellikle düzeltilemeyen bir idrar yolu anormalliği yoksa böbrek yetersizliği gelişmez. İdrar Yolu İnfeksiyonlu hastaların yaklaşık %50’sinde tekrarlama görülse de ürolojik anormallikleri olanlarda daha sıktır.

Tedavinin amacı böbrek sağlığını korumak ve herhangi bir sekel kalma olasılığını en aza indirgemektir.

İdrar yolu infeksiyonu tanısı konan bütün çocuklarda, karında kütle, böbreklerde büyüme, üretrada anormallik olup olmadığına bakılması gereklidir.

Vezikoüreteral Reflü

İdrar yolu infeksiyonu tanısı konan bütün çocuklarda idrar yolu anormalliklerinin saptanması gerekir. Bu çocukların %25-50’sinde bulunan Vezikoüreteral Reflü, infekte olmuş idrarın böbreğe geri kaçmasıdır. Bu reflü sonucunda böbreğin gelişmesi engellenebilir, böbrek hasar görebilir veya böbrek yetersiliği oluşabilir.

Vezikoüreteral Reflü Evreleri :

Evre I : Yalnızca üreterlerde (böbrekle mesane arasındaki idrar yolu) reflü vardır.
Evre II : Reflü böbreğin toplayıcı kanallarına kadar ulaşır.
Evre III : Üreterler ve böbrek pelvisi genişlemiştir.
Evre IV : İdrar kanallarında genişleme artar, Böbrek içindeki fornikslerin keskin açıları kapanır.
Evre V : Üreter, pelvis (Böbreğin altında çanak şeklinde olan toplayıcı sistem) ve kaliksler çok genişler. Papillaların izleri silinir.

Vezikoüreteral Reflü tanısı konan çocuklarda, tanı konduktan sonraki ilk yıl boyunca 3-4 kez ve bundan sonraki 2 y da 3 yıl boyunca (ya da çocukta İYE semptomları geliştiği zaman) en az yılda iki kez yeniden idrar kültürü yapılmalıdır. Tekrarları azaltmak ve böbrekte hasarın önüne geçmek için evre II ya da daha ileri reflu olan çocuklarda koruyucu antibiyotik tedavisi gerekir.

Vezikoüreteral Reflü evresine göre tedavi edilmelidir. Röntgeni normal olan veya evre I reflü olan çocuklar periyodik idrar kültürü yapılarak izlenebilir. Evre II veya III reflü olan çocuklar koruyucu antibiyotik tedavisi adayıdırlar. Evre IV ya da V reflü ya da majör bir böbrek anormalliği saptanırsa ameliyat gerekebilir.