Kırım Kongo Kanamalı Ateşi tehdidi başladı

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi tehdidi başladıSağlık Bakanlığı, özellikle ilkbahar-yaz aylarında ortaya çıkan ve keneler yoluyla bulaşan Kırım Kongo Kanamalı Ateşinin (KKKA) görüldüğü yerlerde halkı bilgilendirme çalışmalarına hız verdi

Bu yıl testlerle doğrulanan 5 vaka bulunduğunu, tedavi gördüğü Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesinde hayatını kaybeden Nuriye Başaran’dan alınan kan örnekleri üzerindeki inceleme Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezindeki devam ettiği için ölüm nedeninin henüz doğrulanmadığını ifade eden Sağlık Bakanlığı yetkilileri, “Sağlık ekipleri şüpheli vakaların bulunduğu yerleri kontrol altında tutarak halkı bilgilendiriyor” şeklinde konuştular.

“TÜM HALKIMIZ DİKKATLİ OLMALI”
Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği Şefi Prof. Dr. Mehmet Taşyaran, daha çok kuzey ve orta bölgelerde rastlanmakla birlikte git gide güney bölgelerde de vakalar görüldüğünü belirterek, “Vatandaşlarımız tüm ülke genelinde dikkatli olmalı” dedi.

Tedavide ağızdan alınan “ribavirin” etken maddeli ilacın ölüm oranı üzerinde bir etkisinin olmadığını kaydeden Taşyaran, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Tedavinin özünü destek tedavisi oluşturuyor. Ölümü azaltan zamanında yapılan destek tedavisidir. Bu tedavi sırasında gerekirse kan veriliyor, böbrek yetmezliği gelişirse hemodiyaliz uygulanıyor ya da hasta solunum cihazına bağlanıyor. Bu nedenle vatandaşlarımızın sağlık kuruluşuna zamanında başvurmasının önemi büyük.”

Dünyada bu hastalıktan ölüm oranının yüzde 10, Türkiye’de ise yüzde 5 civarında olduğunu anlatan Taşyaran, hastalığın belirtilerini şöyle anlattı:
Hastaların yüzde 90’ı hafif bir klinik seyir gösterir. Hastalık ateş, halsizlik, kas ağrıları, baş ağrısı, iştahsızlık, bulantı, kusma, bazen de ishal gibi belirtilerle ortaya çıkar.
İlerleyen safhalarda ağız ve deride kanamalar görülebilir.
Ağır seyirli hastalarda bu bulgular daha şiddetli olurken, kanamalar ön plana çıkabilir.
Bu belirtiler keneyle temas olması halinde 1-3 gün, hastalıklı kan veya dokuyla temas halinde ise 3-13 gün arasında ortaya çıkar.

KİMLER RİSK ALTINDA
Virüsün insanlara genellikle virüsü taşıyan kenenin ısırmasıyla bulaştığını bildiren Taşyaran, bunun dışında viremik dönemdeki (kana karışma) hayvanın kan ve dokularıyla temas halinde de bulaşma olabileceğini söyledi.

Bu açıdan veteriner hekimler, kasaplar ve hayvanlarla uğraşanların risk altında olduklarını ifade eden Taşyaran, “Ayrıca kenelerin bulunduğu alanlarda çalışanlar, piknik yapanlar, avcılar da risk altındadırlar. Piknik mevsiminin başladığı bu günlerde vatandaşlar örtü olmadan çimenlerin üzerine oturmamalıdır. Sağlık çalışanlarına da hastanın kanı ya da enfekte dokuyla temas halinde bulaşma olabilir” diye konuştu.

KORUNMA YOLLARI
Taşyaran, KKKA’dan korunma yollarıyla ilgili de şunlara dikkati çekti:
Hastalığın hava yoluyla bulaştığına dair elimizde bir bulgu yok. Ancak, hastalarla temas halinde olanlar mutlaka gerekli önlemleri almalı.
Hayvanların kanı, dokusu veya diğer vücut sıvılarıyla temas sırasında da gerekli korunma önlemleri alınmalı.
Keneler yumurta dönemleri hariç, bütün biyolojik evrelerinde insanlardan kan emebilir. Hem mera hem de mesken keneleri gelişmelerini sürdürebilmek ve nesillerini devam ettirebilmek için konakçılarından kan emmek zorundadır. Özellikle insanların da aralarında bulunduğu konakçılar kenelerden uzak durmalı ve kan emmeleri engellenmelidir.
Kenelerin bulunduğu alanlardan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Hayvan barınakları veya kenelerin yaşayabileceği alanlarda bulunanlar vücutlarını belirli aralıklarla muayene etmeli, vücuda yapışmamış keneler dikkatle toplanıp yok edilmeli, yapışan keneler ise ezilmeden ve ağız kısmı koparılmadan alınmalıdır.
Piknik yapmak amacıyla su kenarları ve otlak yerlere gidenler döndüklerinde mutlaka üzerlerine kontrol etmeli, kene bulurlarsa usulüne uygun biçimde vücutlarından uzaklaştırmalıdır.
Çalı-çırpı ve gür ot bulunan yerlerden uzak durulmalı, bu gibi yerlere çıplak ayakla veya kısa giysilerle girilmemelidir.
Orman işçileri gibi bu gibi yerlerde çalışmak zorunda olanlar lastik çizme giymeli, pantolonlarını çoraplarının içine sokmalıdır.
Hayvan sahipleri hayvanlarını ve bunların barınaklarını kenelere karşı aşılatmalı ve korunaklı hale getirmelidir.
Gerek insanları, gerekse hayvanları kenelerden koruyan böcek kovucular kullanılabilir. Bunlar cilde sürülebildiği gibi elbiselere de emdirilebilir.

“HASTALIĞIN AŞISI YOK”
Taşyaran, KKKA’ya karşı bugün için insanlarda kullanılan bir aşının bulunmadığını bildirdi.

Risk altındaki kişilerin vücutlarını sık aralıklarla kontrol etmelerinin önemine işaret eden Taşyaran, “Kene bir cımbızla deriye yapıştığı yerden tutulup, sağa sola oynatılarak çivi söker gibi çıkarılmalıdır” dedi.

Vücut üzerindeki kenelerin öldürülmemesi ve patlatılmaması gerektiğini kaydeden Taşyaran, bunları vücuttan uzaklaştırmak için üzerlerine sigara basmak ya da kolonya ve gazyağı gibi maddeler dökmenin de çok yanlış olduğunu bildirdi.

Kenenin çıkarıldığı yerin su ve sabunla temizlenmesi gerektiğini ifade eden Taşyaran, “Kene vücuttan ne kadar kısa sürede çıkarılırsa risk de o kadar azalır” diye konuştu.

HANGİ AYLAR RİSKLİ
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Zati Vatansever de, hastalık riskinin Mayıs-Haziran gibi ortaya çıktığını, Temmuz ayında bu riskin arttığını, Eylül gibi de sona erdiğini bildirdi.

Vatansever, Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi virüsünün ana taşıyıcısının “Hyalomma margitarum margitarum” adı verilen kene türü olduğunu belirtti.

Bu kenelerin “Gömlek değiştirme” denilen, “larva”dan “nimf” evresine geçişlerinin, tavşan ve kirpi gibi küçük yabani hayvanlarla yerden beslenen karga, keklik ve sığırcık gibi kuşlar üzerinde olduğunu belirten Vatansever, kenelerin bu hayvanlardan belirli bir süre kan emdikten sonra, doymuş nimfe dönüşerek yere düştüklerini kaydetti.

Bunların çevre şartlarına bağlı olarak 4-20 gün arasında gömlek değiştirerek aç erişkin hale geldiklerini anlatan Vatansever, aç erişkin kenelerin toprakta veya bodur bitkiler altında gizlenerek etraflarından kan emebilecekleri büyük bir konak (domuz, sığır, koyun veya at) aradıklarını söyledi.

Uygun konak bulan yetişkin kenelerin 9-14 gün boyunca kan emerek çiftleştiklerini belirten Vatansever, doyan dişi kenelerin toprağa düşerek yumurta bıraktıktan sonra öldüklerini bildirdi.

Kenelerin uçmadığını, sıçramadığını, havadan düşmediğini ve tutundukları konağı bırakıp başka bir konağa gitmediklerini bildiren Vatansever, hyalomma soyundaki kenelerin konaklarına yerden veya kısa bitkilerin üzerinden geldiklerini söyledi.

Vatansever, kenelerin larva ve nimf aşamasını geçirdiği tavşan ve kirpiyle yerden beslenen kuşların dolaştığı alanlarda, potansiyel aç erişkin kenelerle karşılaşma riski bulunduğu, bu nedenle söz konusu yerlerden uzak durulması gerektiğinin altını çizdi.