Öğrenmede Dikkat ve Motivasyonun Önemi

Öğrenmeyi etkileyen faktörlerden biride dikkat
dir. Öğrencinin dikkatinin öğretim konuları üzerine çekilmesi ve devamının
sağlanmasına ilişkin problemler yatabilir.

Bilinçli ve bilinçsiz olarak bir olayı daha canlı duruma getirmek için tümü
ya da bir bir parçası üzerinde zihinsel gücün toplanması Psiko-fizik enerjinin
bir nokta üzerine toplanması insan duyu organlarına gelen uyarıcıların bazı
kısımlarını almaya ve işletmeye yönelmesi olarak tanımlanır.( Fidan
1996:124).İnsan duy organlarına gelen uyarıcıların bir bölümünün farkına
varabilmektedir.Çünkü organizma çevredeki uyarıcı kaynaklardan duyu organlarına
ulaşan uyarıcılardan bir kısmını alabilmekte ve dikkat edebilmektedir.

Öğrenci öğrenme ortamında duyum eşiği içerisinde olan pek çok uyaran
içerisinde kendisine yakın bulduğu ihtiyaç ve beklentilerine uygun düşen
uyaranları almaya hem istekli hem de kararlı davranır.

Dikkatin sürekliliğine ilişkin açıklamalardan
çıkarılabilecek ortak sonuç:

İnsanın bir nokta – konu üzerine en fazla 16-20 dakika yoğunlaşabildiği
yönündedir. Bu sonuç çoğu kimse tarafından dersler dersler niçin daha uzun
süreli olarak planlanmaktadır gibi soruları gündeme getirmektedir. Burada akla
gelebilecek örnek cevap, insanların ilgi duydukları bir kitabı okumaları, filmi
seyretmeleri, spor müsabakasını izlemesi vb durumlarda gösterdiği dikkat
genişliğidir.Nasıl ki bir müsabaka esnasında seyircilerin gözü sadece topun
üzerinde değil de zaman zaman hakem, tribün , diğer oyuncular vb. gibi
müsabakayı oluşturan diğer unsurlarla birlikte bir bütün olarak müsabaka da
ise, öğretme ortamında önemli olanda ders sürecinde öğrencinin öğrenmeye karşı
ilgisinin sağlanması, kendine uygun öğretim hedef ve projeleri seçmeleri,
öğrenmenin öğrenci için anlamlı hele getirilmesi vb. durumlar öğrenci dikkatinin
sürekliliğini sağlayabilir. Öğretmen için önemli görevlerden biri de öğrencinin
öğretim ortamının unsurlarıyla etkileşim içerisinde olabilmesine yardımcı
olur.

Dikkati Etkileyen
Faktörler

Öğretimde dikkati etkileyen faktörler
şunlardır:


Dış Faktörler:

1. Duyu organlarına gelen uyarımların seçimi ve neye dikkat edileceği
   uyarıcının şiddetine bağlıdır. ( yüksek ses, parlak ışık, renk vb.dikkati
   üzerine çeker.) Öğretim de yeri ve zamanı geldikçe bu uyarıcılardan
   yararlanılır.
   
2. Yeni uyarıcılar alışık olunmayan durumlar dikkatin o noktalar üzerine
   çekilmesine sebep olur.Öğretmen, öğretme durumlarını yeni ve alışık olmadık
   durumlar oluşturarak yenileyebilir. Bu değişiklikler sınıf düzenlemeleri,
   öğretimde takip edilen farklı strateji yöntem ve tekniklere yer verme, hedefine
   düzeyine uygun değişik öğretmen rollerine bürünme gibi alışık olmadık farklı
   durumlar oluşturma dikkati bu noktalar üzerine çekebilmektir.
   
3. Monotonluk taşıyan sürekli bir değişme içinde olan durumlar hem dikkatin
   seçici olmasını hem de sürdürülmesini sağlar.

İç Faktörler:

1. İşlenen konuya karşı ilgi azlığı . Öğretimde Öğrenci ilgisinin yeterli
   düzeyde sağlanmamış olması dikkatin farklı noktalara kaymasına neden olur.
   
2. Organizmanın çeşitli ihtiyaçlarını karşılanmaması ya da karşılanma
   derecesi
   
3. Organizmanın kapasitesinin çok zorlanması ya da yorgunluk.
   
4. Merak ve keşfetme duygusunun yüksekliği ve eşyalarla iş yapma duygusunun
   yüksekliği
   
5. Sürekli kişilik özellikleri

Öğretmenin bu hususlara dikkat ederek öğretme ortamında öğrenmenin
niteliğine olumsuz yönde etki yapan unsurların varlığını en aza indirecek
çalışmalar içerisinde bulunması gerekir.Bu unsurlar aynı zamanda öğretim
faaliyetleri içerisinde öğretmenin destekleyici bir unsur olarak kullanacağı
materyaller özelliğini de taşır.

Öğrencinin Öğretime Etkin Katılımını
Sağlamada Dikkat Edilecek Hususlar

1. Öğrenmeler öğrenci için anlamlı ve ihtiyaçlarına uygun hale
   getirilmeli.
   
2. Öğrencinin kendisine uygun hedef ve konuların seçilmesine yardım
   edilmeli
   
3. Öğrenme durumları öğrenciye hem zevk vermeli hem de başardığını
   duyurmalıdır.
   
4. Öğretmen öğrencide merak uyandırmalı.
   
5. Sınıfta aynı şeyleri tekrar tekrar öğrenmede dikkati azaltır.
   
6. Öğrenci başardığını hissetmeli başarı umudu kaybetmesine engel
   olunmalıdır.
   
7. Öğrenciyi harekete yönelten motiflerin ihtiyaç sıralamasındaki yeri
   önemlidir.Bilhassa, sosyal ve psikolojik ihtiyaçların öğrenci davranışlarını
   oluşturmada etkisi dikkate alınmalı
   
8. Katılmanın sürekliliğini sağlamak için kaygı ve başarısızlığı doğuran
   sıkıntıların azaltılması gerekir.Kaygıdan çok sevdirme ,
   benimsetme;güçleştirmeden çok kolaylaştırma olabilmelidir.
   
9. Öğrencinin öğrenme hızı ve stilleri bir birinden farklıdır.Bu yüzden
   öğrenmede ferdi farklara önem verilmelidir.

MOTİVE ETME ( Güdüleme, İlgi Uyandırma
)


Motivasyon okuldaki öğrenci davranışlarının yönünü, şiddetini, karalılığını
belirleyen en önemli güç kaynaklarından biridir. Öğrenmek için her öğrenci
öğrenme-öğretme süreçlerine istekli katılmak, öğrenmenin gerektirdiği ilkelere
uymak öğrenmesinden sorumluluk taşımak zorundadır.

Motivasyon belli amaçlara ulaşmak için bir güç kazanma hali olarak
aldığımızda, sınıfta gerekli şekilde motive edilmemiş öğrencinin şu davranışları
göstermesi söz konusudur. “ Öğrenci derse düzenli olarak devam etmez, dikkatli
dinlemez, ilgisini arkadaşlarına ya da dışarıdaki hadiselere yöneltmiştir,
ödevlerinde güçlükle karşılaşınca onlara cevap aramak istemez, derslere- konuya
ilgisiz görünür, öğretmen tarafından derse çekilmekte güçlük çekilir.Buna
karşılık motivasyonu yüksek olan öğrenci ise derslerine hazırlıklı gelir,
sürekli soru sorar, tartışmalara katılır, araştırmacıdır enerjisi
yüksektir.

Öğrenciler iyi öğrenemiyorlarsa bunun başlıca sebeplerinden biri; derse
konuya ilgi duymamalarıdır. Öğretmenin yapacağı ilk öğrencide gizli güç olan
ilgiyi temin etmektir.Bir etkinlik sürecindeki bir organizmanın beklenilen
davranışı sergileyebilmesi için yeterli düzeyde güdülenmesi gerekir. Güdüleme
boyutunda yetersizlik gösteren organizma ulaşması gereken hedefe odaklanma
bakımından problemler gösterecektir. Kendisini bir bütün olarak sorumluluk
taşıdığı etkinliklere değil de konu dışı etkinliklere taşıyabilecektir.

Kısaca ifade etmek gerekirse; güdülenmiş
davranışlarla güdülenmemiş davranışlar dan şu yönlerden farklıdır:

1. İlgi duyma ve dikkat etmede süreklilik.
   
2. Davranışların yapılması için çaba göstermeye ve gerekli zaman harcamaya
   isteklilik.
   
3. Konu üzerinde odaklaşma kendini verme ve güçlüklerle karşılaştığında
   istenilen davranıştan vazgeçme, sonuca gitmede ısrarlı olma ve
   karalılık.

Okulda öğrenme-öğretme süreci içinde yukarıda belirtilen davranışları
yapabilen öğrenci yüksek derece de güdülenmiş demektir.

Öğrenmede güdülemenin etkisi ve önemini ifade eden öğrenme kuramları,
öğretimde kazandırılacak davranışların hayatta öğrencinin ne işine yarayacağı,
hangi problemlerin çözümünde kullanılacağı haberdar ederek öğrenmelere karşı
güdülemelerinin sağlanabileceği belirtilmektedir.

Güdülemeyi, dıştan güdülenme ve içten güdülenme olarak iki kısımda
açıklayabiliriz.Sonuçta her ikisi de organizmanın bir davranışı gerçekleştirme
sürecindeki kararlılığı hedeflemektedir. Ancak organizmayı harekete geçiren
gücün kaynağında dolayı farklılaşmaktadır. İçten güdülenme de organizmayı
güdüleyen unsur organizmanın kendisi iken, dıştan güdülenmede organizma dışı
unsurların organizmaya etkisi söz konusudur. Birincisinde gerçekleştirilecek
davranışı organizma kendisi için gerekli gördüğünde yaparken, ikincisinde dış
uyaranların etkileriyle davranışın önem ve gereğine inanmaktadır. Burada
öğretmenlere düşen görev öğrencileri dıştan güdeleyici uyaranlarla öğretim
faaliyetlerine daha etkin katılmalarını sağlamaktır.

Başarıyı sağlamak ve arttırmak için öğretmenler öğrencilerde belli
dönemlerde baskın olan güdülere göre hareket etmelidirler.

Okulda olumlu motivasyonu sağlamak için genel yaklaşımlar ve yapılacak belli
başlı işlemler şu maddelerle ifade edilebilir.

1. Öğrencide kendisine güven duygusu geliştirmek.
   
2. Öğrencinin mevcut ilgilerinden hareket etmek.
   
3. Öğrenmeyi anlamlı ve değerli kılmak.
   
4. Herkesin kendine göre hedef ve projeler seçmesine yardımcı olmak.
   
5. Sınıfta öğrenme için zevk verici bir ortam hazırlamak.
   
6. Öğrencilerin ideallerinden ve tutkularından faydalanmak.
   
7. Gerektiği durumlarda olumlu pekiştirici çalış bulunmak.
   
8. Öğrencinin kendisine olan saygısını, güvenini ve gurur duygusunu
   güçlendirmek.

alıntı.