Mahrecler

Birinci Ders (Mahrecler)

Mahrec: Harfin çıktığı yere denir.

Harflerin çıkış yerleri:

1-Ağız boşluğu; Boğaz'ın bitiminden dudaklara kadar ağzın içinde kalan bölüme denir. Buradan uzatma harfleri olan ا ى و çıkar.

2-Boğaz; Boğazın göğse bitişik olan yerinden, dil dibine kadar olan yere denir. Üç mahreçtir:

1-Boğaz aşağısı : ه ء

2-Boğaz ortası : ح ع

3-Boğaz üstü : خ غ

3-Dil: Boğazın ağza yakın olan yerinden, ön dişlere kadar ağız içinde olan dile denir. On mahreçtir.

ث ذ ظ ص س ز ت د ط ر ن ل ض ى ش ج ك ق

4-Dudaklar: Ön dişlerden dışarı olan dudaklara denir. Buradan و م ب ف çıkar.

5-Geniz: Geniz boşluğuna denir. Ğunne çıkar. (Ğunne genizimizden çıkardığımız sese denir.)





HARFLERİN SIFATLARI

1-A) Zıttı Olan Sıfat-ı Lazimeler: harflerin zatından ayrılması mümkün olmayan sıfatlardır.

1- Cehr: Sesi aşıkar etmek.

1- Hems: sesi gizlemek.

2- Şiddet: Sesin akmaması güçlü okunması.

2- Rehavet: Sesin akması.

3- İsti'la: Dilin kökü ile birlikte damağa yükselmesi.

3- İnhifat: İstifale: İstilanın zıddıdır. Dilin damağa yükselmemesi, aşağıda kalması.

4- İtbak: Dilin üst damağa yapışması veya yapışmaya yakın kalkması.

4- İnfitah: Dil ile damağın ayrılması.

5- Izlak: Kolaylık ve sürat.

5- Ismat: Harfi söylerken dile ağır geldiğinden 4, 5 ve 6 harfli kelimeler, izlak harfleri olan

ف ر م ن ل ب olmaksızın kullanılmalar.

B) Zıttı Olmayan Sıfat-ı Lazimeler

1-Safir: Dil ucu ile ön alt dişlerin arasından kuş sesi veya ıslık sesine benzer kuvvetli bir sesin çıkması.

2-Kalkale: Mahrecin kımıldaması.

3-Lin: Harfin kolay ve yumuşak çıkarılması.

4-İnhiraf: Bu harfler okunurken dilin öne veya arkaya doğru meyl etmesi.

5-Tekrir: Ra harfi okunurken dil ucunun titremesi.

6-Tefeşşi: Şın harfi okunurken sesin dil ile damak ortasında yayılması.

7-İstidale: Dad harfi okunurken dil kenarının üst azı dişlerden, lam mahrecine kadar uzanması.

2-Sıfatı Arızalar:

Harften ayrılması mümkün olan, ayrıldıkları zaman harfin zatını değiştirmeyen sıfatlar.

1-Tefhim: Harfi kalın okumak

2-Terkik: Harfi ince okumak.

3- İdğam:İki harfi bir harf yapıp şeddeli okumak.

4- İhfa: Şedde yapmadan, izhar ile idğam arası ğunneli okumak.

5- Izhar: İki harfin arasını birbirinden ayırmak.

6- Kalb=İklab: Bir harfin başka bir harfe dönmesi. Yani nunu sakin veya tenvindeki nun sesinin mime dönmesi.

7- Med: Harfin uzatılması

8- Vakıf: Nefesle beraber sesin kesilmesi.

9- Sekte: Nefes almadan sesi kesmektir.

10- Hareke: Harfin harekeli olması.

11- Sükun: Harfin harekesiz olması.

Nun'u Sakin ve Tenvin'in Hükümleri

İzhar: Cezimli nundan (نْ) sonra aşağıda görülen 6 boğaz harflerinden birisi gelirse, o zaman cezimli Nunu Gizleme olmadan normal ve açık bir halde okuruz.




İdğam: (şeddeli okuma): Cezimli nun (نْ) veya Tenvinden sonra aşağıda görülen 6 harften birisi gelirse, o zaman cezimli Nunu kendinden sonra gelen harfin içine tamamen koyarak o harfi de genizimizden çıkardığımız ğunne sesi ile veya ğunnesız şeddeleyerek okuruz.




İklab (م'e dönüştürüp okuma): İklab, bir şeyi dönüştürme veya çevirme manalarına gelir. Burada ise, Cezimli nun (ن) veya Tenvinden sonra sadece ب harfi gelirse, o zaman cezimli Nunu, م olarak genizimizden çıkardığımız ğunne sesi ile beraber okuruz.




İhfa (Gizleme): Cezimli nun (نْ) veya Tenvinden sonra aşağıda görülen 15 harften birisi gelirse, o zaman cezimli Nunu kendinden sonra gelen harfi gizleyerek genizimizden çıkardığımız ğunne sesi ile beraber okuruz.
Cezimli Mim'in Hükümleri

Cezimli Mimden sonra gelen harfe göre aşağıdaki üç kısım oluşur.

1. Dudak İhfası

2. Dudak İzharı

3. Küçük idğam-ı misleyn

Dudak İhfası: Cezimli Mimden sonra ب harfi gelirse agzımızı tam kapatmadan gizleme yaparak okunmasıdır.


Küçük idğam-ı misleyn: Biri cezimli biri harekeli iki mim yanyana geldiginde seddeli ve gunneli Mimin olusmasıdır.


Dudak İzharı: Cezimli Mim'den sonra Be ve Mim'den sonra geri kalan harflerden birisi gelirse açık bir şekilde okunur.