Türk Edebiyat Tarihi

BEŞ HECECİLER
*Hecenin beş şairi adıyla da anılan bu sanatçılar milli edebiyat akımındanetkilenmiş ve şiirlerinde hece veznini kullanmışlardır.
*Şiirde sade ve özentisiz olmayı ve süsten uzak olmayı tercih etmişlerdir.
*Beş hececiler şiire birinci dünya savaşı ve milli mücadele dönemindebaşlamışlardır.
*Beş hececiler ilk şiirlerinde aruz veznini kullanmışlar daha sonra heceyegeçmişlerdir.
*Şiirde memleket sevgisi, yurdun güzellikleri, kahramanlıklar ve yiğitlik gibitemaları işlemişlerdir.
*Hece vezni ile serbest müstezat yazmayı da denediler.
*Mısra kümelerinde dörtlük esasına bağlı kalmadılar yeni yeni biçimleraradılar.
*Nesir cümlesini şiire aktardılar ve düzyazıdaki söz dizimini şiirlerde degörülmesi beş hececiler de çok rastlanan bir özelliktir.
*Beş hececiler şu sanatçılardan oluşmuştur: Faruk Nafiz Çamlıbel, Yusuf ZiyaOrtaç, Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon
YEDİ MEŞALECİLER
*1928'de kurulmuştur.
*Heceyi geliştirmek amacıyla ortaya çıkmıştır.
*"Canlılık, samimiyet ve daima yenilik" sloganıyla hareketetmişlerdir.
*Verlaine, Mallerma gibi Fransız şairleri örnek almışlardır.
*Anadolu'yu yurtseverlik anlayışıyla anlatmayı düşünmüşlerdir; ancak pekbaşarılı olamamışlardır.
*Bunlar: Sabri Esat Siyavuşgil, Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır, MuammerLütfi, Vasfi Mahir Kocatürk, Cevdet Kudret, Kenan Hulusi Koray.
GARİPÇİLER ( I. YENİCİLER )
*Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının belki de bütün Türk edebiyatının enfarklı gurubu olarak edebiyat tarihinde yer almışlardır.
*1940 yılına kadar gelen bütün şiir anlayışına karşı çıkan Orhan Veli, OktayRıfat Horozcu, Melih Cevdet Anday ortaklaşa "Garip" dergisini çıkarıpbu akımı başlatmışlardır.
*Şiirde ölçü ve kafiye gereksizdir.
*Şiir fikirleri aşılamak işin kullanılmamalı.
*Şiirde anlam düz verilmeli.
*Her konu şiire girebilmeli
*Her insan şiirin konusu olabilmeli.
*Şiirde söz ustalığı, laf cambazlığına gerek yoktur.
* Şiirde önemli olan bütün güzelliğidir.
MAVİCİLER
*Atilla İlhan'ın 1952-1956 yıllarında çıkardığı derginin adı olan"MAVİ" nin etrafında toplanan Orhan Duru, Ferit Edgü gibi sanatçılarıoluşturduğu guruptur.Bu sanatçılar, Garip Akımı'na ve Orhan Veli'ye karşıçıkmış, şairane bir sanat anlayışının temsilcisi olmuşlar.
*Daha sonra mavi dergisi Özdemir Nutku'nun yönetimine geçti ve Atilla İlhan'ınsavunduğu toplumsal geçekçiliğin (sosyal realizm) sözcüsü oldu.Dergi Nisan1956'da çıkan 36. sayıdan sonra (son mavi) kapatıldı.
*Garip akımına tepki olarak çıkmıştır.
*Şiirin basit olamayacağını zengin benzetmeli, içli, derin olması gerektiğinisavunmuşlardır.
İKİNCİ YENİCİLER
*1950'lerde "Garip" akımına tepki olarak çıkmıştır.
*Şiirin düşürüldüğü basitliğe son vermek amacıyla ortaya çıkmıştır.
*Cemal Süreyya, İlhan Berk, Edip Cansever, Turgut Uyar, Ece Ayhan, ÜlküTamer,Sezai Karakoç bu akımın öncüleridir.
*Sözcüklerin anlamı değil söylenişi önemlidir.
*Her şey insanla başlar insanla biter.
*Şiirin kendine göre bir dili olmalı.
*Şiir diğer edebi türlerden kesin çizgilerle ayrılmalı.
*Önemli olan kelimelerin anlamları değil, şairin ona yüklediği anlamlardır.
CUMHURİYET DÖNEMİ EDEBİYATI GENEL AÇIKLAMA
Cumhuriyetin ilanından sonra edebiyatımız, çağdaş anlayışlar doğrultusundagelişmesini başarıyla sürdürmüştür. Cumhuriyetin ilk yıllarında "BeşHececiler" olarak adlandırılan şairler topluluğu, en parlak dönemleriniyaşamaktaydı. Yine bu yıllarda Kurtuluş Savaşı'nın etkisiyle edebiyatta genelolarak Anadolu'ya bir yönelim başlar.
Bu dönemin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
1- Yazı diliyle konuşma dili arasındaki fark ortadan kalkmış dildeki sadeleşmeçabaları aralıksız olarak sürmüştür.
2- Edebiyatımız bu dönemde toplumcu bir karakter kazanmış gerçekçi bir anlayışgüdülmüştür.
3- Aruz ölçüsünün yerini hece ölçüsü almış, şiirlerde de günlük konuşma dilikullanılmıştır. Yine bu dönemde şiirin biçimce daha da serbestleşmesisağlanmıştır.
4- Şiir, roman, hikaye ve tiyatro gibi türlerde önemli gelişmeler olmuştur.
5- Cumhuriyetin kuruluşuyla 1940 (İkinci Dünya Savaşı) yılları arasında eserveren şair ve yazarlar genellikle daha önceki Milli Edebiyat akımının etkisindetam anlamıyla "yerli" ve "halka doğru" ; veya Batı'nın,özellikle Fransız edebiyatının etkisinde kişisel yollarında yürümüşlerdir.
Yine bu dönemde (1928) ortaya çıkan "Yedi Meşaleciler", "BeşHececiler" gerçeklere dayanmayan "memleket edebiyatı" anlayışınasahip olmakla suçlamışlardır. Amaçları "canlı, samimim ve gerçekçiolmak" şeklinde açıklamışlardır. "Yedi Meşaleciler" adınıalmalarının nedeni ise "Yedi Meşale" adlı derginin etrafındatoplanmış olmaları ve bu adla ortak bir yapıt yayınlamalarıdır.
Bu sanatçılar şunlardı (Yedi Meşaleciler):
Vasfi Mahir KOCATÜRK
Ziya Osman SABA
Sabri Esat SİYAVUŞGİL
Cevdet Kudret SOLOK
Yaşar Nabi NAYIR
Kenan Hulusi KORAY
Muammer Lütfi BAHŞİ
1940 SONRASI EDEBİYATI
İkinci Dünya Savaşı sonrasında "insan", "yaşam" ve"dünya" arasında güvenilir olmayı gerektirir; yeni ortaya çıkan dünyagörüşleri; sanat anlayışımızda köklü değişikliklere yol açar.
Hikaye, roman ve tiyatro eserlerinde "yurt" ve "köy"sorunlarına yönelim başladı.
1940 yılında Orhan Veli Kanık, Melik Cevdet Anday, Oktay Rıfat Horozcu,"Garip" adlı bir şiir kitabı yayınlayarak yeni bir hareketibaşlattılar. Buna "I. YENİ ŞİİR HAREKETİ" adı verildi. Amaçları,şiirde iç ahengi yakalamtır. Dış ahenk ögesi olan ölçü ve uyağa önem vermezler.Söz sanatların şiir için zararlı bulmuşlar ve şiirin kaynağının bilinçaltıolması gerektiğini savunmuşlardır. "Şiir halka seslenmelidir"anlayışıyla günlük hayatta olan her şeyi şiire konu olarak almışlardır.
Daha sonraları ortaya çıkan ve "İKİNCİ YENİLER" adı verilen şairlerise "şiir için sanat " anlayışına dayanan, sürrealizmden daha aşırıbir soyutlama anlayışını sürdürmüşlerdir. Bu sanatçılardan bazıları şunlardır:İlhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan.
1940'tan Sonraki Türk Edebiyatında Roman ve Hikayede Sosyal(toplumsal)Gerçekçiler:
Bu akım ; bir meseleyi, bir derdi ortaya koyarak, topluma faydalı olmakistiyordu. İlk ürünleri, Anadolu köy romancılığıdır. Konuları: işçi-ırgathayatı,sınıf çatışmaları,grev-lokavt gibi durumlar, toprak-su kavgaları...
Toplumsal Gerçekçiler
Önemli Temsilcileri:
Kemal Tahir: Konularını cezaevi yaşantılarından , Kurtuluş Savaşı'ndan,eşkıya menkıbelerinden aldı. Gerçek bir Anadolu romanı oluşturdu.
Eserleri: Roman:Yorgun Savaşçı,Devlet Ana ...
Orhan Kemal: Hayatına girmiş yüzlerce kişinin kader ve direnişlerini yazdı.Sürükleyicilik,tabiilik, gerçeklik eserlerinin özelliğidir.
Eserleri :Roman: Murtaza, Hanımın Çiftliği...Tiyatro:72.Koğuş...
Yaşar Kemal: Genellikle Çukurova insanının hayat savaşlarını şiirli bir dilleyazdı. Tezli romanı savunur. Folklor unsurları ve güçlü doğa tasvirlerigörülür.
Eserleri: Roman:İnce Memet, Yer Demir Gök Bakır, Teneke...
Fakir Baykurt: İçinde doğup yetiştiği köylülerin hayatını yazmıştır.
Eserleri: Roman: Yılanların Öcü, Tırpan, Kara Ahmet Destanı...Hikaye: CanParası.
Bağımsız Yazarlar:
Halikarnas Balıkçısı(Cevdet Şakir Kabaağaçlı): Konularını daima Ege veAkdeniz kıyılarından çıkardı.; balıkçıları, sünger avcilarını...işledi.
Eserleri: Hikaye: Merhaba Akdeniz...Roman :Deniz Gurbetçileri..
Haldun Taner: Gücünü gözlem, mizah ve yergiden alan hikayeleriyle tanındı. Epiktiyatro türünde eserler verdi.
Eserleri: Hikaye: Şişhane'ye Yağmur yağıyordu, On İkiye BirVar...Tiyatro:Keşanlı Ali Destanı, Sersem Kocanın Kurnaz Kocası...
Tarık Buğra: Tek adamın dengesiz, bazen alaycı, bazen acılı tedirginliğini elealır.
Eserleri:Roman:Küçük Ağa , İbişin Rüyası...
Diğer Bağımsız Yazarlar
Samet Ağaoğlu
Oktay Akbal
Selim İleri
Cengiz Dağcı
Füruzan
Orhan Pamuk
Tiyatro
Vedat Nedim Tör (Kör)
Turgut Özakman (Duvarların ötesi, Sarı Pınar)
Güngör Dilmen (Midas'ın Kulakları )
Sermet Çağan (Ayak Bacak Fabrikası)
Cevat Fehmi Başkut (Paydos, Buzlar Çözülmeden, Harputta Bir Amerikalı)
Deneme ve Eleştiri
Nurullah Ataç: Deneme, eleştiri yazdı. Çeviriler yaptı. Türkçe'nin özleşmesiiçin yılmadan savaştı. Yeni bir dil ve anlatım biçimi yarattı.
Eserleri:Günlerin Getirdiği, Okuruma Mektuplar...