stoklar - 2 muhasebe ve kayıt örnekleri
Sevgili Arkadaşlar ilk dersimizde Fazlalık ve noksanlıkların sadece kasa hesabıyla ilgili olmadığından bahsetmiştim,sayım sonucunda işletmenin kesin mal miktarları olması gerekenden fazla veya eksik çıkabilir,işte bu durumda yine 197 ve 397 hesapları kullanmamız gerekecektir.burada yine kasa hesabında olduğu gibi işlemleri kısaca görelim.
153-06 TİCARİ MALLAR (sayım fazlalıkları); Sayım sonucu gerçek durumu gösteren mal miktarı olması gerekenden daha FAZLA ise sayım fazlalığı ortaya çıkmıştır,bu durumda işletme fazlalığın nedenini buluncaya kadar geçici bir hesapta durumu izleyecektir.Formülümüzü tekrar hatırlayalım.
Fiili Ticari mallar>kayıtlı ticari mallar ise 397-Sayım ve tesellüm fazlalıkları hesabına aktarılacaktır.Dikkat buradaki Fiili ticari mallardan kasıt işletmedeki malların tek tek sayılıp gerçek miktarının belirlenmesidir.Diyelim ki bu miktar 300 adet olsun.Kayıtlı ticari mallardan kasıt ise deftere kaydettiğimiz miktarı gösterir , buda 295 aded olsun ve birim fiyatının da 500 ytl olduğunu varsayalım.
(F) iili Ticari mallar......... 300*500=150,000
(K) ayıtlı ticari mallar....... 295*500=147,500
---------------------------------------------------------------
397-say.ve tes.faz........................ 2,500 ytl sayım sonucu ortaya çıkan ticari mal,kaydettiğimiz ticari mallardan 2,500 ytl fazladır.sınav soru çözme yaklaşımlı daha pratik bir yaklaşımla aklımızda kalması açısından şöyle de diyebiliriz. F,K dan büyük ise(+) 397-sayım ve tesellüm fazlalıkları hesabı Alacaklandırılacak.Fiili ile Kayıtlı kelimelerini karıştırmamak için örneğin (F) İ( K)RET( Fikret)kelimesini kullanabiliriz.F>K Dikkat ederseniz F her zaman K dan önce gelir,burada birbirinden çıkarırken Fiili her zaman Kayıtlının üzerinde olduğunu unutmayınız. Not,arkadaşlar lütfen bu pratik çözüm yolunu kasa işleminde kullanınız.
-----------------------------------/------------------------------
153-Ticari mallar 2500
397-Sayım va tesellüm fazlalıkları 2500
------------------------------------------------------------------
Sayım sonucu tespit edilen 2500 ytl lik mal işletmenin karıdır.Eğer nedeni bulunamaz ise Dönem sonunda 679 hesabın alacağına gönderilir.(bknz ilk dersimize).Sayım fazlalıkları stok hesaplarına ve stmm hesaplarına devredilerek kapatılması da mümkündür.
153.07-TİCARİ MALLAR(sayım noksanlıkları):Yukarıdaki işlem de (-) çıkması durumunda ,yani F<K ise 197-Sayım ve tesellüm noksanlıkları hesabı borçlandırılacak.
F= 2.500
K= 2,600
--------------------------
-100 ytl lik noksanlık sözkonusudur.
----------------------------------------/------------------------------
197-Sayım ve tes.noksanlıkları 100
153-Ticari mallar 100
------------------------------------------------------------------------
Nedeni bulunamadığında dönem sonunda 689 hesabın borcuna gönderilmeli ancak KKEG olarak.
153.08-TİCARİ MALLAR(Değeri düşen mallar): Yangın ,deprem ,su basması yada bozulma ,kırılma,çürüme,çatlama,paslanma hallerde Ticari malların değeri düşebilir ve emsal bedeli ile değerlemeye tabi tutulmalıdır.Bu durumda değeri düşen mallar 153-Ticari mallar hesabından çıkarılarak 157-Diğer stoklar hesabına aktarılmalıdır.Buradaki kıstas Ticari malın satış bedelinde %10 ve daha fazla bir düşüklük göstermesi aranır.
Örnek; Maliyet değeri 200 ytl olan bir malın maliyetine göre satış bedelinde %10 dan fazla bir azalma olduğu tespit edilmiş olsun,söz konusu mal için % 30 oranında karşılık ayrılması uygun bulunmuş ve 150 ytl ye satılmış olsun.
---------------------------------/--------------------------------------
157-Diğer stoklar 200
153-Ticari mallar 200
---------------------------------------------------------------------------
normal stoklardan çıkarılma kaydı
---------------------------------/----------------------------------------
654-Karşılık giderleri 60
158-Değer düş.karş.(-) 60
--------------------------------------------------------------------------
karşılık ayrılması
---------------------------------/----------------------------------------
100-kasa 165
600-Y.içi sat. 150
391-Hes.kdv 15
--------------------------------------------------------------------------
satış kaydı
------------------------------------/---------------------------------------
158-Stok değ.düş.kar.(-) 60
644-Konusu kal. kar. 60
----------------------------------------------------------------------------
giderin yok edilmesi
---------------------------------------/------------------------------------
621-stmm 200
157-Diğer stok. 200
----------------------------------------------------------------------------
not:lütfen bu karşılıkları 12'li guruptaki kayıtlarla karıştırmayın çünkü bu karşılıklar Ticari mallarla ilgilidir.
SİGORTA TAZMİNATI: Sigortalı malın hasar görmesi durumunda alınan sigorta tazminatları ile mal arasındaki fark gelir yazılır.
örnek:Hasara uğrayan maldaki değer kaybı 1000 ytl dir.Sigorta şirketi bu hasara karşılık işletme lehine 1,300 ytl tahakkuk ettirmiştir.
-------------------------------/--------------------------------------
136-Diğer çeşitli Alacaklar 1300
153-Ticari mallar 1000
679-D.ol.dışı g/k 300
-----------------------------------------------------------------------
eğer 900 ytl tahakkuk etseydi bu defa 100 ytl 689 d.ol.dışı g/z hesabı borçlanacaktı.
VADE FARKLAR: İşletmelerin vadeli mal alışları da olacaktır ,bu durumda vade farkları satıcılar tarafından hesaplanarak malın maliyetine eklenecektir.(Dikkat)Ancak vadesinde ödenmeyen borçlar için hesaplanan vade farkları 780- Finansman gideri olarak dikkate alınmalıdır.
örnek: İşletme 100 ytl lik malı 50 ytl vade farkıyla 150 ytl ye almıştır.
-----------------------------------/----------------------------
153-Ticari mallar 150
191-İndirilecek kdv 15
320-Satıcılar 165
-------------------------------------------------------------------
Örnek: Zamanda ödenmeyen 165 ytl için 20 ytl faiz tahakkuk etmiştir.
------------------------------/---------------------------------------
780-Finansman gid. 20
191-İnd.kdv 2
320-Satıcılar 22
----------------------------------------------------------------------
FAİZ VE KUR FARKLAR:İşletme mal ithal edebilir ancak stoklara girene kadar geçen süredeki kur farkları malın maliyetine aktarılmalıdır.
