Bitlis

Bitlis ilinin merkezi olan şehirdir. Merkez ilçeye bağlı 3 bucak vardır.Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Bitlis'i, güneyden Siirt, batıdan Muş, kuzeyden Ağrı illeri ve doğudan Van Gölü çevreler.Bitlis, Kaleleri ve Türk İslam eserleriyle önemli bir ildir.


Tarihi [değiştir]Tarihçiler Bitlis tarihini değişik zamanlardan başlatmaktadırlar. 5000 yıllık, 7000 yıllık tarih gibi. Gerçekte Bitlis tarihi Neolotik Çağ dediğimiz Yenitaş dönemine kadar uzanmaktadır.[kaynak belirtilmeli]

Bitlis ve yöresinin yazılı tarih öncesi oldukça karanlıktır. En önemli nedenleri yüzeydeki buluntuların az olması ve bugüne kadar gerçekçi bir arkeolojik çalışma yapılmamasıdır.

Bitlis ili sınırları içerisinde bulunan Süphan ve Nemrut Dağı dağlarındaki obsidyen (doğal cam yatakları), doğrudan olmasa bile dolaylı olarak bu yöre tarihinin Neolitik dönemine kadar çıktığını göstermektedir. Obsidyen yataklarından elde edilen doğal camın yontucu, kesici, kazıyıcı olarak çevredeki yerleşim yerlerinde kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Yine yapılan çalışmalar sonucunda o döneme ait ticaret yolu Van Gölü'nün doğusundan güneye (bugün ki Van ili sınırları içerisinde bulunan Kalkolitik – Maden Dönemi – yerleşme alanı olan Tilkitepe), batıda ise Diyarbakır il sınırlarına (Ergani yakınındaki çanak-çömleksiz bir Neolitik yerleşme yeri olan Çayönü) dek uzanmaktadır.[kaynak belirtilmeli]Güneybatı Asya ülkelerindeki Neolitik Çağ M.Ö. 9000-5000, Avrupa ülkelerindeki Neolitik Çağ M.Ö. 6500, Tuna kıyılarında M.Ö. 5500 olduğuna göre Bitlis’in tarihinin 5000 yıldan fazla olması, 5000 - 7000 yıllık olması çok kuvvetle muhtemeldir.[kaynak belirtilmeli]

Nüfus [değiştir]İlçenin nüfusu 2000 genel nüfus sayımına göre 65169'dir. Bunun 44923'si ilçe merkezinde, 20246'i ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.

medreseler

1-İhlasiye Medresesi

Medrese, Selçuklular tarafından 1216 tarihinde yaptırılmıştır. Kitabesine göre 1589 tarihinde Bitlis hanlarından 5. Şerefhan tarafından onarılmıştır. Mimari görünüş açısından klasik Selçuklu estetiğinin tüm özelliklerini taşıyan şaheser, dikdörtgen planlı, düz damlı ve kubbesizdir. Ortada heybetli bir tamburu, dört köşesinde silindirik destek kuleleri vardır. Ön cephesindeki süslü portali yapının en güzide bölümüdür. Zamanının değerli bilim ve sanat adamlarını bünyesinde yetiştiren bu şaheser, giriş dışında üç ana bölümden oluşmaktadır.

Medrese son zamanlarda Arkeoloji Müzesi olarak kullanılmak üzere restore edilmiştir. Bahçesindeki ziyaretgah olarak kullanılan Şerefhanoğullarına ait Veli Şemsettin, I. Ziyaeddin Han, II.Şerefhan ve Üç Bacılar Türbeleri ile birlikte bir bütünlük arz etmektedir.

2-Hatibiye Medresesi

Şehrin güney girişinde, Alemdar Camii yakınındadır. Ana yolun kuzeyinde bulunan bu yapı, güney yamaçtaki ‘Şehitlik’ denilen türbe ve ‘ Memi Dede Mescidi’ ile üslup benzerliği gösterdiğinden bu mütenazır konumun tesadüfi olmayıp, üç yapının da küçük bir külliye halinde bir arada tasarlandığı düşünülebilir.

Kitabesi yoktur. Zamanı hakkında ‘ Memi Dede’ ile üslup benzerliği ve işaret ettiğimiz karşılıklı konuları göz önüne alınarak 16. yüzyılın ikinci yarısı düşünülebilir. Dış görünümü ile basit binalara benzemeyip, anıtsal değerde tezyinata sahip Bitlis’in az sayıdaki yapılarından biridir. Oldukça harap bulunan eser bugünkü haliyle ‘L’ şemasıyla bir kütleye sahiptir. ‘L’ nin güneye doğru uzanan kolu, Bitlis ölçülerine göre muntazam sayılabilecek bir cephe kompozisyonunun en iyi muhafaza edilmiş kalıntısı durumundadır. Güneye uzanan kolu, cephesi, Bitlis’teki en kaliteli mimari tezyinat örneklerinden birini vermektedir. Batı ve kuzey duvarları harap olmuş, damı da kısmen çökmüştür.

3-Şerefiye Medresesi :

Camiler bölümünde belirttiğimiz Şerefiye Külliyesinin birimlerinden olup, kareye yakın, dikdörtgen planlı ortası açık avlulu bir bina olup, camiyle arasındaki dar sokağa açılan kuzey duvarı ortasında az derin bir eyvan görünümünde portali vardır. Ne portalde, ne de medresenin başka bir yerinde kitabe görülmemektedir. Cadde tarafındaki doğu cephesi iki katlıdır. Bu tarafta arazi eğimi uygun düştüğünden medrese katının altında bir dükkanlar dizisi meydana getirilmiş ve bu cephenin geçirdiği tahribattan sonra yenilendiği ve tabii bu suretle asli karakterinin de değiştiği anlaşılmaktadır.

4-Nuhiye Medresesi

Hersan Mahallesinin Kurubulak Semtinde yer almıştır. Kitabesine göre, H.1122 (M.1700) yılında yapılmış olup, yanı başındaki Nuhiye türbe ve camisiyle bir külliye teşkil etmektedir. Pencere kenarları tarihi tezyinatla süslenmiştir. İlimiz kültürüne büyük katkıları olmuş bu yapı halen Hersan Karakol binası olarak kullanılmaktadır.

5- Hacı Begiye Medresesi

Camiler bölümünde bahsedildiği üzere eskiden mescit ve medreseden meydana gelmiş küçük bir külliye olup, H. 884 (M.1444) yılında Emir Hacı İbrahim oğlu Hacı Mehmed tarafından yaptırılmıştır. Bu gün elde kalan bir mescitten ibarettir.

6-Yusufiye Medresesi

Şehrin güney-doğusundaki Girik Düzü Mevkiinde ve cennet çukuru denen kümbet ve mezarlığın bulunduğu semttedir. 18.-19. yüzyıllara ait olduğu sanılan yapı, bir ara kapalı cezaevi olarak kullanılmış olup halen restorasyon çalışmaları yapılmaktadır.

7-Ahlakiye Medresesi

Gökmeydan Semtinde, aynı adla anılan camiinin birinci katını kaplamaktadır. Camii minare ve zaviyesi ile bir külliye teşkil etmektedir. Onarımla ilgili olan kitabesi 1801 tarihini vermektedir.

8- Şükriye Medresesi

Çok eski bir medrese olup, ünlü kişiler yetiştirdiği halde yeri tespit edilememiştir.

9- Hatuniye Medresesi

Şehrin güneyinde ve aynı adla anılan camii yanındadır. Evhadullah Sultan’ın kızı Huma Hatun tarafından yaptırılmış olup, kitabesi yoktur.

10- Bersenki (İdrisiye) Medresesi

Zeydan Mahallesinin Kat Semtinde yer almıştır. Kitabesine göre 1664-65 yıllarında Abdal Han tarafından yaptırılmıştır.

11- Haliliye Medresesi

Vakıflar Genel Müdürlüğünce yıktırılarak yerine şu anki Vakıflar Bölge Müdürlüğü hizmet binası yaptırılmıştır.

12- Gazi Bey Medresesi

Camiler bölümünde belirttiğimiz Gazibey Camisi ile küçük bir külliye teşkil eden medrese, 1836 senesinde yaptırılmıştır.

AHLAT İLÇESİ

Şehrin harabelerinde bir çok medresenin bulunduğu, Seyhan Evliya Çelebi Seyahatnamesinden anlaşılmaktadır. Ancak günümüzde bunlara ilişkin herhangi bir yapı bulunmamaktadır.

HİZAN İLÇESİ

1- Tağki İslam Medresesi

Müküs Beylerinden Eyüp Han’ın kızı, Hatun Mirante Hanım tarafından yaptırılmıştır. H.1247 yılında kendisini ilme adayan Şeyh Abdurrahman Tahki de bu medresede yetişmiştir.

2- Sırmaçek Medresesi

Sırmaçek Köyünde olup, tarihi ile ilgili herhangi bir kaynak mevcut değildir.

12- Küfrevi Türbesi ve Tekkesi

İnönü Mahallesindeki Yamaçlarda Bulunan yapının, giriş mekanında asıl türbeye geçilen kapı üstündeki kitabede, H.1316 ve Rumi 1314 tarihleri bulunmaktadır. Bu tarihlerin her ikisi deM1898 yılını verir. Küfrevi aile konağının bahçesinde, evin güney tarafına bitişik olarak kurulmuş bir ziyaretgah topluluğu şeklinde olup, türbede meftun şeyhi ziyarete gelenler için hazırlanmış bir mekan olan ve halk arasında ‘tekke’ veya ‘dergah’ olarak anılan revak kısmı bulunmaktadır.

13- Hacı Yusuf Türbesi

Taş caminin kuzeyinde yer alan yapının kitabesi yoktur. Müftüoğulları ailesinin atalarından birine ait olduğu ve 20. asrın başlarında yapıldığı bilinmektedir. Yamuk dörtgen planındaki türbenin yine yamuk planlı ve küçük bir avlu gibi kuzeyine eklenmiş olan bir de haziresi vardır.

14- Şeyh Mahmud-i Mirza Kani (Şeyh Garip) Türbesi

Mescitler bölümünde yeri tayin edilen Sultaniye Camiinin birinci katındadır. Kapı Kitabesine göre H.1402 (M. 1632) yılında yapılmıştır. Halk arasında (Şeyh-ül Garip ) olarak bilinen türbe Ziyaretgah olarak sık sık ziyaret edilmektedir.

15-Şeyh Abdullah-i Bedehşani Türbesi

Dört sandık Mescidine bitişik türbedir. Kitabesine göre H. 950 (M. 1543) yılında yapılmıştır.

16- Şems-i Bitlisi (Şeyh Mahmud)Türbesi

İnönü Mahallesinde Cennet Çukuru denilen tarihi mezarlıkta yer alan türbe, kitabesine göre H. 1202 tarihinde yapılmıştır. Gündoğdu ailesinin atalarındandır.

17- Şeyh Abdullahi Kadiri türbesi

İnönü Mahallesinde Cennet Çukuru denilen mezarlık içindedir. Abdulkadir Geylani’nin soyundan olup, Kadiri, Giray ve Geylani ailesinin ceddidir. 17. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.

18. Şeyh Tahir-i Şami Türbesi

Cennet Çukurunda yer alan bu zat ve yukarıda arz ettiğimiz aynı yerde bulunan diğer iki zat, 17. asır Bitlis’inin Âlim,Fazıl ve Mümtaz simalarıdır.

19- Şeyh Hasan-i Hizani Türbesi

Camiiler bölümünde arz ettiğimiz aynı adı taşıyan camiinin alt katında olup, 17. yüzyılın yapısıdır. Halk arasında ‘Şeyh Hasan’ olarak bilinen türbe, ziyaretgâh olarak kullanılmaktadır.

20- Şeyh İsa Türbesi

Şeyh Hasan’ın kardeşi olup, Şeyh Hasan Camiinin batısında ve Hosor Deresinin karşı yakasındadır.

21- Sultan Abdulrahmani Kureyşi Türbesi

Kureyşi Camii, Mescitler bölümünde konumu tanımlanan, aynı adı taşıyan mescide bitişik türbenin içindedir.

22- Şeyh İshaki Hatlani Türbesi

Hersan Mahallesinde bulunan türbenin 17. yüzyıl eseri olduğu rivayet edilmektedir.

23- Seyyid Nefise Türbesi

Sekiz Ağustos Mahallesinde olup,17. yüzyılın başlarında yapıldığı rivayet edilmektedir.

24- Karababa Türbesi

Alemdar Mahallesinde, tarihi mircatlık mezarlığının güney yamacında olup, 17. yüzyıl başlarında yapıldığı rivayet edilmektedir.

25- Hacı Hasan Hoca (Şirnavi) Türbesi

Tekel Sigara Fabrikası arazisi altına rastlayan mezarlıkta yer almıştır. Kitabesinde H.1328 (M. 1822) tarihinde yapıldığı yazılıdır.

26- Tarihi Mircatlık Mezarlığı

Çok sayıda Sahabe ve Şehitlerin yattığı bu mezarlıkta, biri Şumul diğeri Zülkif olmak üzere iki de peygamber mefdun bulunduğu rivayet edilmektedir.

ADİLCEVAZ İLÇESİ

Kırk Kardeşler Ziyareti

İranlılarla yapılan savaşta şehit düşen Kanuni’nin Veziri Zal Paşa’nın oğlu ve askerlerinin burada yattığı bildirilmektedir.

AHLAT İLÇESİ

1- Şeyh Necmettin Kümbeti

Ergezen Mahallesinde, Erzen Hatun Mezarlığında, Erzen Hatun Kümbeti yanında olup, H.619 yılında Şeyh Necmettin tarafından yaptırılmıştır. Tarihi bakımından Ahlat Türk Eserleri içinde en eski olanını teşkil eder.Şahane bir Selçuklu mimari estetiği ve süslemesine sahip bu yapı, 1970’li yıllarda Vakıflar Genel Müdürlüğünce onarılmıştır.

2- Usta-Şagirt Kümbeti

Meydanlık Mezarlığının güneyine uzanan tarlaların ortasında Van Gölüne oldukça yakın olup,Ahlat Kümbetleri içinde en büyük olanıdır. ‘Ulu Kümbet’ adı da verilir. Kitabesi olmadığından kesin yapılış tarihi bilinmemekle beraber 13. yüzyılda yapıldığı araştırmacıların ortak kanaatidir. Diğer Selçuklu kümbetleri gibi iki katlıdır. Altta mumyalık kısmı, üstte ise ana mekan vardır. Rivayete göre; bir usta ile çırağı iki kümbet yapmış, ustanın yaptığı yıkılmış ve çırağın yaptığı sağlam kalınca buraya Usta-Şagirt Kümbeti adı verilmiştir.

3- Emir Bayındır Kümbeti

İki Kubbe Mahallesinin batı yönünde, meydan mezarlığının kenarındadır. Kümbeti üst taraftan çepeçevre dolaşan kitabede; H. 886 yılı Ramazan Ayında ölen, Melik Bayındır Bey İbni Rüstem’in mezarı olduğu yazılıdır. Gayet güzel yazılı ve uzun olan kitabe kuşağında Bayındır Bey’in unvanları ve hayat hikayesi vardır. Ahlat kümbetleri için de ilgi çekici kümbet olup, kare kaide üzerinden, sütunlar ve kemerlerle binaya doğru açılan silindirik gövdesi ve dışarı doğru taşan basık konik külahlı ile diğer kümbetlerden oldukça farklıdır.

-Emir Ali Kümbeti

İki Kubbe Mahallesinde Harabe Şehir yolu üzerindedir. Cephenin sivri kemerinin mermerden kırık bir kitabe parçası varsa da okunması mümkün olmayıp, sadece ‘Ali’ kelimesi belli olmaktadır. Yapılış tarihi ile ilgili değişik tahminler bulunmakla beraber 14. yüzyıla mal edilmesi en doğru olarak kabul edilmiştir. Kare planlı ana mekanın önünde, duvarları kademeli olarak türbeye doğru yükselen kısmı vardır.

5-Bugatay Aka Kümbeti

İki Kubbe Mahallesinde, yol kenarındadır. Pencerelerinin ve portalin üst taraflarında yer alan dört kitabesi vardır. Batı cephesindeki kitabeden, Abdullah Kızı Şirin Hatun’un H.680 senesi Recep ayında; kuzeyindeki kitabeden ise, Emir Bugatay Aka İbn Emir İnal Aka’nın da aynı sene veya ayda vefat ettiği öğrenilir. Bu kitabelere göre kümbet 1281 yılında ölen Bugatay Aka ile Şirin Hatun için yapılmıştır. Diğer kitabeler, ayet ve hadis kitabesidir. Üçgenler vasıtası ile kare kaide üzerine oturtulmuş, silindirik gövdeli yapıdır. Altta ölünün gömülü olduğu mumyalık, üstte lahidin bulunduğu ana mekan bulunur., ancak günümüzde lahit yoktur. Çifte kümbetin birincisidir. 6-Hüseyin Timur Esin Kümbeti Bugatay Aka Kümbeti ile yan yanadır. Bu iki kümbetten dolayı bu mahalleye İki Kümbet Mahallesi adı verilmiştir. İki kümbet grubundan batıda olanıdır.

Giriş kapısı üzerindeki nesih yazılı kitabede, Emir Hüseyin Timur İbn Emir Bugatay Aka’nın H.678 senesi Recep ayında doğduğu, penceresi üzerindeki kitabede ise, Hüsamettin Hüseyin Aka kızı Esen Tekin Hatun’un H.678 senesi Şevval ayında Vefat ettikleri yazılıdır. Bu durumda Kümbetin M.1279 senesi Kasım ayında ölen Hüseyin Timur ile M.1280 senesi Şubat ayında vefat eden Esen Tekin Hatun’un mezarı olarak yapıldığı anlaşılır. Güney ve batı pencerelerindeki kitabeler, alet ve hadislerden ibarettir.

7- Hasan Padişah Kümbeti Yakınında Bulunan Kümbet Tahtı Süleyman Mahallesinde, Hasan Padişah Kümbetinin kuzeyinde, bu gün sadece kaidesi kalmış olan bir kümbet harabesi vardır. Halk arasında Hasan Padişah’ın zevcesinin kümbeti olarak bilinirse de bunu belirleyen bir delil mevcut değildir. Bugün mevcut olan kısımlarının şekil ve malzeme olarak Ahlattaki diğer silindirik gövdeli kümbetlere benzemesi bu yapının da 13. yüzyılda yapıldığına işaret etmektedir.

8-Alimoğlu Kümbeti (Yarım Kümbet)

Tahtı Süleyman Mahallesinde bulunan kümbetin kitabesi yoktur. Mimari şekil ve özelliklerine dayanarak 13. Yüzyılın ikinci yarısında yapıldığı tahmin edilmektedir. Kare planlı kaide üzerinde yükselen dairesel planlı gövde, 1,5 metre yükseldikten sonra muntazam olarak kesilmektedir. Bu durum tamamlanmamış olduğu hissini uyandırır. Mumyalık aynalı tonoz ile örtülüdür. Kaideden onikigen kasnakla gövdeye geçilir. Gövde yüzeyi, yivler ve geometrik geçme bordürleri ile teşkilatlandırılır. Üç pencere ve portal ile dışarı açılır.

9-Keşiş Kümbeti (Kitabesiz Kümbet)

İki Kubbe Mahallesinde olup, halk arasında Keşiş Kümbeti veya tek Kümbet isimleri ile anılır. Kitabesi. olmadığından yapılış tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber, 13. veya 14. yüzyıllarda yapıldığı tahmin edilmektedir. Kare planlı mezar odasında üzerinde iki cepheli gövde yapısı yükselir. Kime ait olduğu bilinmeyen kümbetin fazla bir mimari estetiğe sahip olmadığı gözlenmektedir.

10- Dede Maksut Kümbeti

İki Kubbe Mahallesinde, Emir Ali Türbesinin karşısındadır. Evliya Çelebinin bahsettiği “Menakıbulevliya”, “Telifatı Eşşeyh Dede Maksut Ahlati” cümlesinden, bu zatın alim bir kişi olduğu anlaşılır. 16. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen türbe, kare planlı son derece basit bir yapıdır.

11- Mirza Muhammed Kümbeti

İki. Kubbe Mahallesi ile Tahtı Süleyman’a giden yol üzerinde muhtemelen 16.yüzyılda Mirza Muhammed için yapılmıştır. Zemini yol kenarından aşağıda kaldığından basık olarak gözükmektedir.

12-Anonim Kümbet

İki Kubbe Mahallesinde bahçeler içindedir. ‘Şirin Hatun’ ismi ile de tanınır. Kitabesi olmadığından yapılış tarihi ile ilgili kesin bir bulgu mevcut değildir. Mimari özelliğinden yola çıkılarak 15. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir. Kare planlı olup, gövdenin üst köşelerinin üçgenlerle kesilişi ile onikigen kasnağa geçirilmiş ve onun üzerine pramit külah yapılmıştır. Portal,doğu cephesinde üç basamaklı çift merdivenle çıkılan sathi bursa kemerli bir iniş içindedir. Üst kısmında bir rozet bulunup, güney cephesinde iki, batıda ise tek pencere açılmıştır. Kuzey cephe sağır bırakılmıştır. İçerde duvarlar sivri kemerler şeklinde sonuçlanır. Dıştan pramidal çatı ile örtülüdür.

13 -Erzen Hatun Kümbeti.

Merkez Mahallesinde bulunan bu yapı,kitabesine göre H.799 yılı Zilhicce ayında vefat eden Emir Ali kızı Erzen Hatun için yaptırılmıştır. Güneydoğu pencereleri üzerindeki kitabelerde ayetler bulunur. Yapıyı üstten kuşatan beyaz mermer üzerine nesih yazılı ‘Ayetel Kürsi’; ayrıca,’Amele Kasım İbni Sinan Alt’ yazılı bir usta kitabesi bulunur. Çapraz tonozla örtülü, kare planlı mezar odasının üzerinde dıştan onikigen cepheli,içten dairesel planlı esas gövde yapısı yükselir. Kare oturmalı kısmının köşelerinin üçgen şeklinde eğilmesi ile onikigen gövdeye geçilmiş ve her cephe çeşitli nişler,silmeler,bordür ve kemerler ile teşkilatlanmıştır. Dört tarafı pencereli yapının kuzeyinde yedi basamaklı çifte merdivenle çıkılan kapıdan üst mekana girilir. Mazgal penceresi ile aydınlanan mumyalığa giriş doğrudandır. Ahlat kümbetlerinin en zengin tezyinatlısıdır.

14- Abdurrahman Gazi Türbesi

Eshab-ı Kiram’dan olan bu zat, İyaz Bin Ganem’in torunlarındandır. İslam ordusunun Bayraktarlığını ve bir savaş esnasında burada şehit düştüğü rivayet edilir. Tunus Mahallesinin şehir çıkışında bir tepe üzerinde bulunan türbenin onarımı Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılmıştır. Türbe, yöre halkı ve civar yörelerden gelenler tarafından ziyaretgah olarak sık sık ziyaret edilmektedir.

15- Harabe Şehir Kabristanı

Selçuklu kalesi içindeki Harabe Şehir’de bulunmaktadır. Etrafı bir taş duvarla çevrili olan kabristanda alelade mezar taşları ile bir ‘akıt’ bulunmaktadır.

16- Taht-ı Süleyman Kabristanı

Hasan Padişah Kümbetinin güneybatısında, adını taşıdığı mahallede bulunmaktadır. Burada 14. asra ait pek çok şahideli andık biçiminde mezar taşı, bir akıt ve bir koyun heykeli mevcuttur. İtana ile işlenen mezar taşlarının bir kısmı meydanlık kabristanında görülen usta kitabelerini taşırla. Bu mezarlığa “Kara Şeyh” Mezarlığı da denilmektedir.

17- Kırklar Mezarlığı

Kırklar Mahallesinde bulunan bu mezarlıktaki kabirlerin bir kısmı 13. – 14. asırlara aittir. Bunlar da şahideli sandık tipinde, kitabeli ve imzalı olmakla beraber küçük ölçüde ve kabaca işlenmiştir.

18-Merkez Kabristanı

Merkez Mahallesinde, Şeyh Necmeddin ve Erzen Hatun Kümbetlerinin bulunduğu sahadadır. Çoğu harap olmuş basit mezarları ihtiva etmektedir.
__________________

19-Meydanlık Kabristanı (Selçuklu Mezarlığı)

Ahlatı’ın en büyük ve en mühim mezarlığı budur. Bugün kuzeyden güneyden Taht-ı Süleyman yolu ile Tatvan yolu; doğudan batıya İki Kubbe Mahallesi ile Harabe Şehir arasındaki geniş düzlüğü kaplayan mezarlığın çevresi kısmen tarla haline getirilmiştir. Meydanlık kabristanında 12. asrın başından16. asra kadar tarihlenen muhtelif tiplerde takriben bin kadar mezar taşı bulunmaktadır. Bunun dışında oniki tanesi meydana çıkarılmış bulunan ve kazılarla sayılarının daha da artması muhtemel olan halkın ‘akıt’ dediği tümülüs tarzından mezarlar da (kurgan-oda mezar) mevcuttur.

20- Kale Mezarlığı

Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran seferinden sonra inşasına başlanan ve kanuni Süleyman zamanında tamamlanan Osmanlı Kalesinin dışındaki bu mezarlıkta Ahlat’ın Osmanlı devri mezarları bulunmaktadır.

GÜROYMAK İLÇESİ

1- Şeyh Ahmed ve Şeyh Abdurrahman Dağı Türbesi İlçede bulunan bu türbelerle ilgili herhangi bir bilgi mevcut değildir

2-Kalender Ağa Kümbeti

İlçe Merkezindeki tarihi mezarlığın içindeki yapı ,Selçuklu devrine ait olup, 1972. yılında onarılmıştır.

3-Şeyh Muhammed Diyauddin (Hazret)

Halk arasında Hazret olarak bilinen Şeyh Muhammed Diyauddin (Ziyauddin), 1855 yılında Bitlis Hizan ilçesine bağlı Usba köyünde doğmuştur. Seyda-i Taği diye bilinen Abdurrahman-i Taği’nin oğlu, Nakşibendi tarikatının mürşidi kamilidir.

HİZAN İLÇESİ

Kaydeler Köyü mevkiinde bulunan Şeyh Mahmud. ve Durak Köyünde bulunan Şeyh Hasan isimli zat’lara ait türbeler mevcuttur.

TATVAN İLÇESİ

Şeyh Abdulvahap (Kotum Baba) Türbesi İlçeye 8 km mesafede, adı ile anılan köydedir. Tarihi ile ilgili herhangi bir kesin bilgi mevcut olmamakla beraber, buradaki şahsın, Ahlat İlçesinde türbesi bulunan Abdurrahman Gazi’nin kardeşi. olduğu rivayet edilir.

ben bitlisliyem haaa!!!!!!