Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurucusu
büyük önder Mustafa Kemal Atatürk,
yalnızca bir asker, komutan, diplomat,
politikacı ve devlet adamı değildi.
O, bir düşünürdü de...
O’nun, ulusumuzun toplumsal yapısı, uygarlık ve çağdaşlık anlayışı, dinsel inancı ile “Türk” ve “insan” olmanın anlamı konusunda yazdığı kimi yazılar, yaptığı kimi konuşmalar, üzücüdür ki,
Türk halkına ulaştırılmamıştır.
Türk halkının büyük bir bölümü, bu nedenle,
Mustafa Kemal Atatürk’ü,
tanıması gerektiği düzeyde tanıyabilme
ve O’nu anlaması gerektiği düzeyde anlayabilme olanaklarından yoksun bırakılmıştır.
Aşağıda O’ndan kalan elyazısı belgelere dayanan "Yapısal Sorumluluklar" hakkındaki görüşlerini okuyacaksınız.
Sanayileşmek, en büyük milli davalarımız arasında yer almaktadır. Çalışması ve yaşaması için ekonomik elemanları memleketimizde mevcut olan büyük, küçük her çeşit sanayii kuracağız ve işleteceğiz. En başta vatan savunması olmak üzere, ürünlerimizi değerlendirmek ve en kısa yoldan, en ileri ve refahlı Türkiye idealine ulaşabilmek için, bu bir zorunluluktur.
Bu kanaatle, beş yıllık bir sanayi planının geri kalan ve bütün hazırlıkları bitirilmiş olan birkaç fabrikasını da, süratle başarmak ve yeni plan için hazırlanmak gerekir.
Sanayileşme karar vehareketimize paralel olarak bugünkü mevzuatımızda düşünülecek değişiklikler ve ilave edilecek bazı yeni hükümler vardır. Bunların başlıcalarını şöyle özetleyebiliriz:
Sermayesinin tamamı veya büyük kısmı devlete ait ticari-sanayi kurumların mali kontrol şeklini; bu kurumların bünyelerine ve kendilerinden istediğimiz ve isteyeceğimiz ticari usul ve zihniyetle çalışma gereklerine süratle uymalarını sağlamak... Bu gibi kurumların bugünkü usullerle çalışabilmelerine ve gelişmelerine imkân yoktur.
•Diğer önemli nokta, daha öncede işaret ettiğim gibi, memlekette, özellikle bazı bölgelerde, göze çarpacak derecede önem kazanan hayat pahalılığı konusu ile uğraşmak... Bunun için ilmî bir araştırma yaptırılmalı ve tespit edilerek sebepleriyle birlikte (köklü) ve planlı şekilde mücadele edilmelidir.
•Küçük esnafa ve büyük sanayicilere muhtaç oldukları kredileri kolay ve ucuz olarak verecek bir kuruluş meydana getirmek ve kredinin, normal şartlar altında ucuzlatılmasına çalışmak da çok lazımdır.
•Türkiye’de devlet madenciliği milli kalkınma hareketleriyle yakından ilgili önemli konulardan biridir.
•Genel sanayileşme düşüncemizden başka, maden arama ve işletme işine, herşeyden önce, dış ödeme vasıtalarımızı, döviz gelirlerimizi artırabilmek için, devam etmeye ve özel bir önem vermeye mecburuz.
•Maden Tetkik ve Arama Dairesi’nin çalışmalarının azami geliştirmesini ve bulunacak madenlerin, verimlilik hesaplarının yapıldıktan sonra, planlı şekilde hemen işletmeye konulmasını sağlamamız lazımdır. Elde bulunan madenlerin en önemlileri için, üç yıllık bir plan yapılmalıdır.
•Ereğli Şirketi’ni satın aldığımızı ve Ereğli kömür havzasında akılcı bir üretim planının, günün meselesi olduğunu biliyorsunuz. Bunun tamamlanması çabuklaştırılarak, kömür üretimimiz kısa bir zamanda, en az bir misli artırılmalıdır.
•Diğer taraftan, Maden Tetkik Arama Dairesi’nin, Divriği sahasında bulduğu cevher oranı itibariyle önemli olan demir madeni süratle işletmeye açılmalı ve Karabük demir çelik sanayiimizin ihtiyaç planı dışındaki kısmının ihracatına başlanılmalıdır.
Ekonomik bünyemizdeki gelişme, deniz ulaşım aracı ihtiyaçlarını her gün artırmaktadır. Yeni sipariş edilen gemilerden bir kısmı, önümüzdeki ilkbaharda gelmiş bulunacaktır. Fakat bunlar, bugünden görülmekte olan ihtiyaç hacmine cevap verecek sayıda ve oranda değildir.
•Yeni gemiler inşa ettirmek ve özellikle eski tersaneyi, ticaret filomuz için, hem tamir, hem yeni inşaat merkezi olarak faaliyete geçirecek imkanları hazırlamak lazımdır.
•Şu günlerde, yüksek meclise su ürünleri ve Deniz Bank hakkında bir tasarı gelecektir. Konunun yüksek ilginizi çekeceğinden şüphe etmiyorum.
•Demiryolları ise, bir ülkeyi medeniyet ve refah nurlarıyla aydınlatan kutsal bir meşaledir.
•Cumhuriyetin ilk yıllarından beri, dikkatle, ısrarla üzerinde durduğumuz demiryolları inşaat politikası hedeflerine ulaşmak için, durmadan başarı ile uygulanmaktadır.
•Doğu ve güneyde, Sıvas, Diyarbakır gibi, büyük merkezlere ulaşan hatlar, geçen yıl içinde, Sıvas-Malatya hattı ile birbirine bağlanmıştır. Zonguldak’a varmış olan
hat da bu zengin kömür havzasını, iç vatana (İç Anadolu’ya) bağlamış bulunuyor.
•Sıvas’tan sonra, doğuya doğru gitmekte olan hat da, ilk durağı Divrik’e varmıştır. Bu kol önümüzdeki yıl, Erzincan’a ulaşmış olacaktır. Diyarbakır’dan doğuya uzanacak hattın da döşenmesine başlanmıştır.
Doğu demiryollarının satın alınmış olduğunu bilirsiniz. Güney’de Nusaybin’e giden hattan başka, yurt içinde bütün demiryollarının idare ve işletilmeleri, Cumhuriyet hükümetinin elindedir.
•Demiryolu inşaatımızın gelişmesi, İran transit yolunun gelişmesine ve motorize edilmesine de hizmet etmiştir. İstanbul’dan itibaren başlayan Avrupa turist yolunun asfalt olarak inşaasına devam edilmektedir. Bu tür inşaatın bir plan dahilinde, memleketin diğer bölgelerine de yaygınlaştırılması beklediğimiz milli başarılardandır.
•Şose ve köprülerin inşaatı gelişmektedir. Demiryolu inşa politikamızın uygulandığı yıllar içinde 78 köprü, geçişe açılmış bulunuyor. 23 köprü de inşa halindedir. Bu köprülerin her biri başlı başına birer fen (teknolojik) ve sanat eseri olarak, yeni nesillere, cumhuriyetin armağan ettiği abideler olacaktır. Demiryolu hatlarımızı iç böl gelere bağlayacak ve buhatların bir an önce milli ekonomik kalkınmaya azami hizmetini sağlayacak olan kara yolu inşaatının, önümüzdeki devrelerde yoğunlaştırılması ve bir plan dahilinde yaygınlaştırılması lazımdır.
•Büyük davamız, medeni ve refah seviyesi yüksek bir millet olarak varlığımızı yükseltmektir. Bu, yalnız kurumlarda değil, düşüncelerinde de köklü bir inkılâp yapmış olan büyük Türk milletinin dinamik idealidir. Bu ideali en kısa zamanda başarmak için, fikir ve hareketi, beraber yürütmek zorundayız. Bu teşebbüste, başarı, ancak, yasal bir planla ve en akılcı bir şekilde çalışmakla mümkün olabilir. Bu sebeple okuyup yazma bilmeyen tek vatandaş bırakmamak; memleketin büyük kalkınma savaşının ve yeni çatısının istediği teknik elemanları yetiştirmek; memleket davalarının ideolojisini anlayacak, anlatacak, nesilden nesle yaşatacak kişi ve kurumları yaratmak; işte bu önemli prensipleri en kısa zamanda sağlamak, Kültür Bakanlığı’nın üzerine aldığı büyük ve ağır mecburiyetlerdir (sorumluluklardır).
•İşaret ettiğim prensipleri, Türk gençliğinin beyninde ve Türk milletinin şuurunda daima canlı bir halde tutmak üniversitelerimize ve yüksekokullarımıza düşen başlıca görevdir.•
* Bu yazı Bütün Dünya dergisinden alınmıştır.
