sayfa 109
1.insanların ses tonu duygularına göre değişiklik gösterir.kızgın,sinirli bir insan ses tonunu yükselterek ,bağırarak konuşur.heyecanlı bir insanın sesi titrerken ,üzgün bir insanın ses tonu alçalır.
3.şiir okurken fon müziklerinin kullanılması şiirin anlatımını gücünü artırır.okunan şiire uygun olan fon müzikleri iletilmek istenen duyguyu daha etkili kılar,duygusal bir ortam oluşmasını sağlar.
4.yazılı anlatım türlerinden biri olan şiirlerde,roman,hikaye ve tiyatrolardaki içe dönük konuşmalarda (monologlar)duygular ifade edilmeye çalışılır.
5.*iki cümlede aynı olayı anlatmaktadır.
*ikinci cümle ,duyguları harekete geçirmede daha etkilidir;çünkü güneşin doğuşu,hayal gücünden ,duygulardan yararlanılarak ifade edilmiştir.
1.etkinlik
AKINCILAR
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik
Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: “ilerle!”
Bir yaz günü geçtik Tunadan kafilelerle
şimşek gibi atıldık bir semte yedi koldan
şimşek gibi Türk atlarının geçtiği yoldan
Bir gün yine doludizgin atlarımızla
Yerden yedi kat arşa kanatlandık o hızla
Cennette bu gün gülleri açmış görürüz de
Hala o kızıl hatıra gitmez gözümüzde
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik

Yahya Kemal Beyatlı

sayfa 111 2. etkinlik

*şiirde geçen ''o,ne,sen,ben''sözcükleri ismlerin yerini kişi,soru ve işaret yoluyla tutarak zamir görevinde kullanılmıştır.bu zamirler isimlerin yeri tutarak ve kendilerinden önceki cümlelerle anlam ilişkileri kurulmasını sağlamak amacıyla metinde görev almıştır.

sayfa 111 3. etkinlik

vadiyi sarmıştı.__kaplamak
serilmiş gövdeler__insan
bir damlacık göğsünde__çok küçük
zalamın sinesinden fışkıran__çıkmak(ses)
hiç bilmez afakım__hayat

sayfa 111 4. etkinlik
*verilen şiirde geçen ilk çağ ırmakları,sedef eller,çağlar,katı bir yalnızlık,yabancı,gök,ölü sözcük ve sözcük grupları kendi anlamlarının dışında farklı anlamlara gelecek şekilde ,çağrışım yapacak şekilde kullanılmıştır.

sayfa 111 5. etkinlik
*''bülbül''ve ''yok gibi yaşamak''şiirleri lirik bir anlatım kullanılarak oluşturulmuş ve şiirlerde bir mutsuzluk teması işlenmiştir.''bülbül''şiirlerinde izmir'in işgali üzerine duyulan mutsuzluk ''yok gibi yaşamak''şiirlerinde de yalnızlıktan kaynaklanan bir mutsuzluk dile getirilmeye çalışılmıştır.

sayfa 111 6. etkinlik
*şiirde geçen ''ben ,sen,kendim''zamirleri kişi isimlerinin ;''bu,her şey,bunlar ''zamirleride varlık isimlerinin yerini tutması için kullanışmıştır.

sayfa 112 7. etkinlik
-*''kaç defa elime bir sopa alıp bunları önüme katarak kendi ormanlarına doğru sürmek arzusunu duydum.
*onun için değilmidir ki ben araların da dolaşıken kaba kaba sırıtırlardı ve sağ tarafımda bir boş torba gibi sallanan yenimle oynamaya kalkışırlardı.

*zira sağ kolumu,ben onlar için kaybettim.
----metinde kullanılan zamirler,isimlerin yerini tutarak cümleler arasındaki anlam ilişkisinin kurulmasını sağlamıştır.

sayfa 112 8. etkinlik
şahıs zamirleri
teklik:sen,ben,o,kendi,kendim
çokluk nlar

işaret zamiri
teklik:bu,şu,o,bura
çokluk:bunlar

belgisiz zamir
teklik:bütün kimse,hiç kimse,herkes
çokluk:yok.

soru zamiri
teklik:ne
çokluk:neler

-isimlerin yerini kişi,işaret,belgisizlik ve soru yoluyla tutan zamirler bu ayrıma göre sınıflandırılır.

-zamirler metin içindeki isimlerin yerini tutarak ,cümleler arasında anlam ilgisi kurulmasında görev alır.

sayfa 113 4 ve 5.metin soruları
*sen ben o şiiri üç şahıs arasındaki bağlamda verilmiş ve metni oluşturan parçalar bu üç şahıs arasındaki ilşikileri verecek şekilde biraraya getirilmiştir.

*dünyanın bütün çiçekleri şiiri öğretmen -öğrenci bağlamında verilmiş ve şiiri oluşturan parçalar öğretmen-öğrenci arasındaki bu sevgi bağını verecek şekilde birarya getirilmiştir.


sayfa 113. 9.etkinlik
*''sen.ben.o ''şiirindeki şahıs zamirleri:ben,sen,o__tekil
*dünyanın bütün çiçekleri şiirindeki şahıs zamirleri:
ben:tekil
siz,onlar:çoğul
----*kişi zamirleri ,kişi isimlerinin yerine kullanılan zamirlerdir.dolayısıyla bir isme bağlı olmadan bütün kişileri karşılayabilirler.kapsamları isimlerden çok daha geniştir.gerektiğinde bütün isimleri ifade ederler.

sayfa 114 10.etkinlik
*şiirdeki şahıs zamirler:''ben,bizve kendim''dir.
*kendim dönüşlülük zamiri ,ben zamirini pekiştiren zamirdir.
*kendi dönüşlülük zamirinin şahıs zamiriyle birlikte kullanılması anlamının pekiştirilmesini sağlar.
*yaşlı adam kendi kendine gülüyordu.
bunu sen kendin istedin.
*saygı anlamında ''sen''yerine ''siz''zamiri kullanılabilir.
''siz önden buyurun''
övünme amacıyla ''ben'' yerine''biz''zamiri kullanılabilir.
bizmde bir bildiğimiz var.

Sayfa 115 7.ve 8.metnin soruları
1.beni unutma şiirindeki şair''sevdiği''kişiye, ''bizim memleket''şiirinde ise şair ''memleketinin insanlarına''seslenmektedir.
2.bu şiirlerin yazılış amacı duyguları harekete geçirmektir.
3.'bizim memleket''şiirinde
vatan sevgisi iyimser bir şekilde , bülbül şiirnde ise karamsar bir şekilde ele alınmıştır.


sayfa 115 11.etkinlik
*şairler içinde bulundukları ruh hallerine göre aynı duyguyu farklı yorumlarla dile getirebilirler.


sayfa 115 12.etkinlik

*beni unutma ve bizim memleket şiirlerindeki varlıkların yerini işaret yoluyla tutan veya varlıkları işaret yoluyla belirten sözcükler:

o saatler -işaret sıfatı (varlığı işaret yolula belirtiyor.)
o çılgın rüzgar-işaret sıfatı (varlığı işaret yolula belirtiyor.)
şu yollar-işaret sıfatı (varlığı işaret yolula belirtiyor.)
o iller-işaret sıfatı (varlığı işaret yolula belirtiyor.)
orada -işaret zamiri (varlığın yerini işaret yolula tutuyor.)

sayfa 115 13.etkinlik
-metinde geçen işaret zamirleri ve işaret sıfatları:

işaret sıfatları
bu tükenmez musiki
bu orman
o alev gömleği
bu yağmur
bu kıldan ince yağmur
bu rüzgar
bu has ekmek

işaret zamiri

orada
bunlar göz pınarları
bunlar göz yaylası
bu mu

sayfa 116 14.etkinlik
*bu
işaret zamiri:bu,diğerinden daha güzel.
işaret sıfatı:bu kitap daha güzel.

*şu
işaret zamiri:şu,benim arkadaşım.
işaret sıfatı:şu adam az önce seni sordu.

*o
işaret zamiri,bizim arabamız.
işaret sıfatı araba bizim.

*böyle
işaret zamiri:ben de böylesini görmedim.
işaret sıfatı:böyle insanlarla karşılaşınca dikkatli ol.

sayfa 116 15.etkinlik

*bu düşünceler içerisinde gecenin karanlık saatlerinde yalnız başıma yürüyordum.böyle birşey nasıl olabilirdi?bütün bu olanlar hayata olan bağlılığımı azaltmıştı.böyle şeyler demek ki herkesin başına bu şekilde gelebiliyormuş.

sayfa 116 16.etkinlik
*''onlarla ağlamış ,onlarla gülmüşüm__onlar(türküler)insan dışı varlığın yerini tutmuştur.

*o gitmek istedi.__o(çocuk)insanın yerini tutmuştur.

*bir şey var sanki onu soruyorum.__o (nesne)insan dışı varlığın yerini tutmuştur.

sayfa 117 9.metin soruları

1.yazar içindeki duyguları belirtmek için metni yazmıştır.
2.yazar metinde kişisel duygularını dile getirmiştir.
3.metnin teması ''sevgi''dir.metindeki sevgi temasını işlemek için cümleler bir araya getirilmiştir.
4.metinde geçen ''kimsiniz,neye''sözcükler ismin yerini soru yoluyla tutan sözcüklerdir.

sayfa 117 17.etkinlik
*şiirlerde ,öykü,roman ve tiyatro eserlerindeki içe dönük konuşmalarda coşku ve heyecana bağlı anlatım kullanılır.
*lirik anlatımla oluşturulmuş metinlerde dil heyecana bağlı işlevinde kullanılır.
''nihayet gönlüme baharı getiren sesiniz.
''benim ezeli melikem''gibi

sayfa 118 18.etkinlik
devrik cümleler:yeniden kendimi buldum mektubunuzda
güneş kahkahalar atarak uzaklaştı ufkumdan.
eksiltili cümleler:kırık bir tekne ,karanlık bir deniz
şehzadelerin karşısına çıkan yol iki:ölüm veya .......
soru cümleleri:kimsiniz?
neden dinç olcakmışım?
kısa cümleler:kimsiniz?
benim ezeli melikem.
mecaz ve yan anlamlı kelimeler:kopuş,getiren,kör bir kuyu,kıta,parçalandı.
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/lise-edebiyat-dersi/44828-dil-ve-anlatim-10-sinif.html#post92460
şahıs zamirleri:siz,kendim,ben

-----------bu tür kelime ve cümleler lirik anlatımın oluşumunda kullanılır.bu kelime v cümleler yapı ve anlam bakımından bir araya getirilerek lirik anlatımın oluşumunda görev üstlenir.


sayfa 118 19.etkinlik
*metinlerde geçen '' kimi,her biri,bazısı,herkes,kimse,biri''sözcükleri isimlerin yerini belirsizlik yoluyla tutan belgisiz zamirlerdir.
*her ev ,bir yol,bir koca,bir çocuk__belgisiz sıfatlar
belgisiz sıfatlar isimleri belirsizlik yoluyla belirtir,belgisiz zamirler belirsizlik yoluyla isimlerin yerini tutar.

sayfa 118 20.etkinlik
-şiirde yapılan kafiye ve iç kafiyeler ,ses ve kelime tekrarları başlıca ahenk unsurlarıdır.
-ahenk öğeleri ve ses akışı şiirdeki duygu atmosferini oluşturabilmek için bir araya getirilmiştir.

sayfa 119 21.etkinlik
belgisiz zamir:hiçbirini beğenmedim.
kitapta yazıyor zaten.
bazıların değişmez prensipleri vardır.
kitapta yazıyor zaten.
kimileri annesinden ayrılamaz.
başka istemiyorum.
kitapta yazıyor zaten.

belgisiz sıfat
kitapta yazıyor zaten.
birkaç çocuk kenarda oturmuş oyun oynuyorlardı.
kitapta yazıyor zaten.
hiçbir söz kulağına girmiyor.
kitapta yazıyor zaten.
kitapta yazıyor zaten.

sayfa 120 22.etkinlik
*metinlerde geçen ''ne,kim,nerde,nereye,neydi''sözcükleri isimlerin yerini soru yoluyla tutan soru zamirleridir.şiirlerdeki bu zamirlerin yerine bir isim getirilemez.bu isimler bilinmediği için soru zamiri kullanılarak cümleye anlam kazandırılmıştır.


sayfa 120 23. etkinlik

şahıs zamiri
basit zamir:siz,ben,kendi,kendisi,onu,biz,kendiniz.
birleşik zamir:yok.


işaret zamiri
basit zamir nları
birleşik zamir:burada,orada

belgisiz zamir
basit zamir:herkes,hepimiz
birleşik zamir:yok.

soru zamiri
basit zamir:kimler
birleşik zamir:yok.

sayfa 121 24.etkinlik

soru zamiri

hangi:hangisini beğendin?
ne kadar:ne kadar alacaksın?
kaç:elbiseyi kaça aldın?

soru sıfatı
hangi:hangi oyuncağı aldın?
ne kadar:na kadar para verdin?
kaç:kaç insan vardı?