‘Efeler Taburu’ hayalet mi, gerçek mi?

CHP Hakkâri Milletvekili Esat Canan’ın ilk kez Tempo’ya açıkladığı ‘Efeler Taburu’ tartışması giderek büyüyor. Canan, konuyu TBMM’ye de taşıdı. Emekli askerler, Tümgeneral Alaattin Parmaksız ve Yüzbaşı Mehmet Zekeriya Öztürk, bu isimde bir birliğin olduğunu kabul ederek ayrıntılı bilgi verdi. DTP’liler ise birliğin ‘can yaktığı’ iddiasında...

Tutkun Akbaş / TEMPO

Tarih: 23 Kasım 2006. Yer: Hakkâri’ye bağlı Yüksekova’nın Dağlıca Köyü... Gece vakti, hava kararmış... Güvenlik güçlerinin ‘dur’ ihtarına uymadığı öne sürülen iki köylüye açılan ateş sonrası biri ölüyor, diğeri ise yaralanıyor. Hakkâri Valiliği olayı, “İki teröristten biri sağ, diğeri ölü olarak ele geçirildi'' şeklinde kamuoyuna duyuruyor. Konuyla ilgili CHP Hakkâri Milletvekili Esat Canan, 28 Kasım günü TBMM’ye, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu’nun yanıtlaması için bir soru önergesi veriyor. Milletvekili Canan’a göre; dağa odun toplamaya giden köylüler, odunları araçlarına yükledikten sonra köylerine dönmek için yola çıkmışlar, dönüş yolunda da güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu İslam Terkoğlu isimli köylü ölmüş, M. Reşit Soydan isimli diğer köylü ise hafif yaralı olarak gözaltına alınmıştı. Milletvekili Canan, odun toplamaya giden ‘masum vatandaşa’ güvenlik güçlerinin ateş açmasıyla ortaya çıkan ‘karanlık tablo’nun aydınlanmasını istiyor. Milletvekili, soru önergesinde zikretmediği önemli bir noktayı, geçen hafta Tempo Dergisi’nde Rıdvan Akar’ın sorularını yanıtlarken açıklıyor: “Köylüyü Efeler Taburu mu vurdu?'' Esat Canan, konuyu TBMM’ye taşımasına karşın, elinde somut bir bilginin bulunmadığını söylüyor. Sorularımızı yanıtlayan Canan, “Köylülerin bana anlattığına göre, Efeler Taburu’ndan bir grup gidip, oradaki Yeşiltaş Jandarma Bölüğü’nde yer alıyor ve geceleri köylere baskın gibi, köy yakınlarında pusu kurar gibi şeyler yapıyorlar. Bunlar seyyar tim. Özel Kuvvetler’e bağlı ekipler. Söyledikleri onlar. Yüksekova’da görev yapıyorlar. Eski Et Balık Kurumu var Yüksekova’da, oraya yerleştirilmişler. Şu anda oradalar. Efeler gözü kara, hiçbir şey dinlemez, bu konuda özel yetiştirilmiş, cesur anlamına gelen birlik'' diyor.
Kamuoyunda ilk kez zikredilen bu birlik gerçekte var mı? Varsa isimleri neden Efeler? Ne iş yaparlar? Ne zaman kuruldu? Özellikleri ne? Tempo, bu soruların yanıtlarını araştırdı.

“Evet, Efeler Taburu var''

Emekli Tümgeneral Alaattin Parmaksız, Tempo’ya Efeler Taburu’yla ilgili açıklamalarda bulundu. Genelkurmay Başkanlığı’nın harekât ve istihbarat birimlerinde uzun yıllar görev yapan, terörün en yoğun olduğu 1990-92 arasında Hakkâri Dağ ve Komando Tabur Komutanı, 1999-2001 arasında da Hakkâri Dağ ve Komando Tugay Komutanı olarak bölgede görev yapan emekli Tümgeneral Alaattin Parmaksız, 2004 Ağustos ayında emekli olduktan sonra, terörle mücadele anılarını, “Burası Hakkâri, Ankara’dan Göründüğü Gibi Değil'' kitabında yazdı.
Özellikle Hakkâri’de görev yaptığı dönemde yürüttüğü önemli operasyonlarda Efeler Taburu’nun kendisine bağlı olarak faaliyet gösterdiğini söyleyen Parmaksız, Efeler Taburu’nun Yüksekova’da konuşlu olduğunu, daha çok astsubay ve uzman çavuşlardan oluşan özel bir birlik olarak terörle mücadelede aktif görev aldığını kaydetti.
Peki Efeler Taburu adı nereden geliyor? Parmaksız, Efeler adının bir telsiz kodu olduğunu, bölgede birçok birliğin bu tür isimleri kendilerine verdiklerini açıkladı. CHP Hakkâri Milletvekili Esat Canan ve DTP’li kaynakların Efeler Taburu ile ilgili iddiaları içinse sert konuşan Parmaksız, “Efeler normal tümene bağlıydı ama ihtiyaç olduğunda bize de bağlı görev yapıyorlardı. Çok operasyona gittik beraber'' dedi. Efeler Taburu’nu kendisinin kurduğuna ilişkin iddiayı reddeden Parmaksız, “Bu bölgedeki birçok standart birlikten biri. Kesinlikle burada illegalite'' yok açıklamasını da yaptı.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde uzun yıllar görev yapan emekli Yüzbaşı Mehmet Zekeriya Öztürk de Tempo’ya Efeler Taburu’nun yapısı, işleyişi ve faaliyet alanlarını anlattı. Emekli Tümgeneral Parmaksız, Efeler Taburu’nun jandarmaya bağlı ekipler olduğunu söylerken, emekli Yüzbaşı Zekeriya Öztürk Efeler Taburu’nun Özel Kuvvetler Komutanlığı’ndan eğitimli personel olduklarını, ancak bölgede jandarmaya bağlı olarak görev yaptıklarını açıkladı. Peki Efeler Taburu illegal faaliyetler içinde mi? Tempo’ya konuşan Parmaksız ve Öztürk’e göre kesinlikle bu mümkün değil. Efeler Taburu son derece iyi eğitimli, kullandıkları teçhizat ve donanım itibarıyla standart birliklerden farklı, nokta operasyonlarını yürüten, sürekli eğitim halindeki bir özel birlik. Faaliyetlerine 90’lı yıllarda başlayan Efeler Taburu, Zekeriya Öztürk’e göre taktik tasarım ve bir motivasyon unsuru olarak bu ismi kullanıyor. Bölgede Efeler dışında başka isimlerde birlikler var, Dadaşlar gibi. Emekli Tümgeneral Parmaksız’a göre de Efeler telsiz kodu ve bundan dolayı tabur bu isimle anılıyor.

DTP’lilerin ‘duyum’u var

Bölgedeki askerlerin yasa dışı hareket ettiklerini en çok dillendiren hiç kuşkusuz Kürt kökenli siyasiler. Bu bölgedeki en örgütlü siyasi parti ise bilindiği üzere Demokratik Toplum Partisi (DTP). “Efeler'' meselesini DTP’lilere de sorduk. Ancak verdikleri beyanatlara göre, konuya ilişkin kafaları pek de net değil. Çünkü biri böyle bir şey yok derken, diğeri tam tersi çok iddialı konuşuyor, ama sonunda ‘duyum’ olduğunu da ekliyor. Anlaşılan bölgedekiler gördüklerinden çok duyduklarına inanıyorlar.
Efeler taburunu sorduğumuz DTP Hakkâri İl Başkanı Alaattin Ege, “Gerçekçi olmak gerekirse Efeler’e ait bir tabur yok'' diyor; ama ‘duyumlarını’ şöyle sıralıyor: “Efeler biçiminde çarşıda asker kıyafetinde dolaşan kafalarını bezlerle örtmüş, üstünde efeler yazılı gibi şeyler var. Sanırım bunlar normal asker. Ama kendilerine bir isim takmışlar, Efeler biçiminde. PKK kıyafetiyle bölgede mahallede dolaştıklarını sık sık görüyoruz. Bunları biliyoruz. Bunların Efeler taburu olduğu bir söylenti. Kontrgerilla biçiminde dolaşanlar var ama bunlar Efeler demek tam belirgin değil.'' Fahri Kurt ise aynı il örgütünün başkan yardımcısı. DTP Hakkâri İl Başkan Yardımcısı Fahri Kurt da başkanı gibi duyumlarını sıralıyor: “Efeler seyyar bir taburdur. Bizlerin de duyumu var. Onun sadece yazları geldiği, seyyar tabur olduğu, özel eğitimci birlikleri olduğu gibi. Özel eğitim görmüş bir tabur olduğunu duyduk. Her yıl geliyor buraya. Yasadışı her şeyi yapıyorlar duyduklarımıza göre.'' Yüksekovalı siyasetçi Şehabettin Tamur ise, Hakkârili DTP’lilerin aksine çok net konuşuyor, hatta Efeler’in adresini bile veriyor. DTP Yüksekova İlçe Başkanı Şehabettin Tamur, “Özel tim midir, JİTEM midir, başka bir şey midir? Ama Efeler diye bir tabur var burada. Herhalde istediklerini yaptıkları için böyle diyorlar kendilerine. Yüksekova’dalar. Et Balık Kurumu binasının olduğu yer. Bazı yerlere sivil gidiyorlar, başka kılık altında. İnsanları zor duruma sokmak için, biz PKK’lıyız diyorlar. Farklı farklı yaklaşımları var. Geçenlerdeki olay onların işi. Bunların herhalde özel giyimleri vardır sanırım. Bir de sivil arabalarla dolaşıyorlar, buradan herhalde tespitler yapıldı Efeler diye. Özel giyimleri var zaten herhalde yakalarında da Efeler diye yazıyor. Efeler, benim bildiğim 10 yılını dolduruyor. Son yılda biraz daha çoğalmaya başlandı, 2005’ten bu yana ağırlık verilmeye başlandı buna'' diyor.
90’lı yılların başında PKK terörüyle mücadelede Türk Silahlı Kuvvetleri’nin yoğun bir mücadelesi oldu. JİTEM isimli örgüt, kullanılan PKK itirafçıları, Susurluk sonrası Yüksekova Çetesi gibi illegal oluşumları hep bu yıllarda duyduk. Özellikle PKK’ya yakın odaklar bölgede bir kontrgerilla faaliyeti olduğunu sürekli gündemde tutmaya çalıştılar. Bugün PKK terörüyle mücadelede yer alan bir yapılanmanın adını ilk kez duyuyoruz. Tempo’nun ulaştığı askeri kaynaklar, Efeler Taburu’nun illegal faaliyetleri olduğu iddialarını reddediyor, DTP odaklı açıklamalarsa bu birliğin yasadışı faaliyetler içinde olduğunu öne sürüyor. Efeler Taburu efsanesi bölgede kol gibi geziyor, terörle mücadelede yeni bir durumun adı “Efeler Taburu’nun PKK sınavı'' olarak dikkati çekiyor.

"Büyük operasyonlarda Efeler Taburu bana bağlı çalıştı''

Terörün en yoğun olduğu dönemde, 1990-92 arasında Hakkâri Dağ ve Komando Tabur Komutanlığı, 1999-2001 arasında da Hakkâri Dağ ve Komando Tugay Komutanlığı yapan, 2004 yılında tümgeneral rütbesiyle emekli olan Alaattin Parmaksız’ın, Efeler Taburu ile ilgili Tempo’ya yaptığı açıklama şöyle:
“Ben ‘Burası Hakkâri Ankara’dan Göründüğü Gibi Değil’ adlı kitabımda Efeler Taburu’ndan bahsediyorum. Oradaki özel harekât taburlarından birisi. Onun telsizdeki kod adı da Efe’ydi. Diğer birliklerden gizli kapaklı bir tarafı yok. Efeler, Yüksekova’da konuşlu bir taburdur. Subay, astsubay ve uzman çavuşlardan meydana gelmiş bir tabur. Sıcak temas olduğunda özel olarak kullanılan profesyonel kişilerden oluşmuş bir birlik. Bunlar kesinlikle illegaliteye bulaşamazlar. Efeler’i ben kurmadım. Ama komutanlığım dönemimde çok kritik çatışmanın en tehlikeli olduğu yerlerde onları kullanıyordum. Kendileri özel eğitim yapıyorlardı. Atış yetenekleri iyi olan, biraz daha gözü kara insanlardı. Onlar sürekli orada değişen atamalı personel. Değişik zamanlarda operasyonlar yaptılar. Benim gittiğim operasyonların birçoğunu müşterek yaptık. Büyük operasyonların hepsini beraber yaptık. Benden önce de yapıldı ondan önce de yapıldı. Operasyonların hepsi bir gereği olduğu için yapıldı. Efeler üzerine yapacağınız haberin bir anlamı yok.''

“Efeler grubu var, uzun yıllar eğitim görürler''

M. Zekeriya Öztürk, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde görev yapmış emekli yüzbaşı. Terör konusunda uzmanlığıyla dikkat çeken Öztürk, bugün bu konuda araştırmacı yazarlık yapıyor:
“Efeler grubu var. Bunlar normal TSK standartlarındaki bir birlik. Orijinal adı bu değil; 1. Tabur, 2. Tabur gibi orijinal başka adı var. Orijinal isimleri deşifre olmaması için 1987’den itibaren böyle bir uygulamaya gidildi. Ayrıca bu tip isim vermeler motive edici bir tavır. Böyle anlı şanlı isimler seçilip timlere konulur. Bunun kendi amblemi de olabilir. Efeler benzeri başka isimler de var. Bunun faydası da var. Mesela telsiz kodlaması. Bu aynı zamanda taktik bir tasarımdır. 90’lardan beri var Efeler. Bu birimler çok özel birimlerdir. Bunlar A, B timleri diye kategorize olurlar. Mesela A timleri iki subay 10 astsubaydan oluşur. Hep rütbeli, er erbaş yoktur. B timleri daha sonra geliştirildi; subay, astsubay ve uzman çavuşlar ağırlıklı oluşur. Tamamen uzmanlaşmış personel kullanılır, kendi içinde dinamik bir yapıya sahiptir. Muharebe sahasında veya operasyon esnasında telsiz irtibatını sağlayan, silah teknisyenliğini bilen sıhhiyeci, kendi kendisine yetecek şekilde yetişmiştir. Uzun yıllar eğitim görürler. Tam donanımlı bir birliktir. Hatta birçok tim komuta kademesi diplomasi eğitimi bile alır. Bunlar sızma yapabilir, keşif görevi yapabilir. Gerekiyorsa düşman kıyafeti de giyecektir. Bu birlikler doğrudan çatışma bölgesine noktaya giderler. Body sistemi vardır. İki kişi birbirine zimmetlidir. Tuvalete gitse haberi olur. Uyusa öbürü ayakta kalır. Çatışma ortamında birbirlerini kollarlar. Yüksekova’da gerçekleşen son olay Efeler Taburu’na uymuyor. Bunun altındaki gerekçe çok başka.''

Efeler Taburu ile ilgili iddialar

1- 23 Kasım’da Yüksekova’nın Dağlıca Köyü’nde odun toplamadan gelen köylülerden birini öldürüp diğerini yaralayan bu birlik mi?
2- PKK kıyafetleriyle arazilerde köylerde istihbarat çalışması yapıyorlar mı?
3- Kontrgerilla tartışmalarına neden olan yasadışı faaliyetler içindeler mi?
4- Yüksekova’da faaliyet gösterdikleri bilgisi dikkate alınırsa Şemdinli olaylarının neresindeler?
5- Özel Kuvvetler Komutanlığı personeli mi, jandarma timleri mi?
6- Yüksekova’daki eski Et Balık Kurumu binasında mı konuşlandılar?
7- Askeri hiyerarşide emir komuta zincirinde kime bağlılar, emirleri nasıl alıyorlar?
8- Gizli birlik ve acımasız vurucu tim oldukları doğru mu?
9- Hakkâri sınırları içindeki terörle mücadelenin sorumlusu oldukları doğru mu?
10- Efeler Taburu tam olarak kaç kişidir, bugüne kadar hangi operasyonlarda yer almıştır?
11- Kullandıkları silahlar ve teçhizatın özel olduğu söyleniyor. Kanas gibi suikast silahları taşıdıkları doğru mu? Bunu nerelerde kullandılar?





............