DOĞA FOTOĞRAFÇILIĞI
Yakin Plan Çekimler(Makro, Close-Up) ve Ekipmanlar (Close-up, Makro, Mikro)
Close-up fotograf, konuya Yakin plan yapilan çekimleri kapsar. Bir fotografin close-up sayilabilmesi için, konunun film üzerine düsen büyüklügü x1 (1/10) den baslamali ve giderek büyümelidir. Makro fotografta ise konunun film üzerindeki büyüklügü x1 (1/1) den yani gerçek büyüklügünden basla***** x10 (10/19) a kadar büyümüs olmalidir. Bundan daha fazla büyütülmüs görüntüler mikro fotograf konusuna girmektedir.
Yakin plan çekimlerin Doga fotografçiligin da ayri bir yeri vardir. Konusu çiçekler, böcekler, mantarlar, yosunlar, likenler ve çesitli dogal dokularin olusturdugu Yakin plan özel ekipman kullanarak elde edilir.
Yeni baslayanlar için yakin plan çekimler sorunlarla doludur. Hareketli bir konu, sabit olmayan bir makine, yavas bir örtücü hizi ile birlesince ortaya Bulanik bir görüntü çikacaktir. Yetersiz alan derinligi de ayri bir sorundur. Bu nedenle makinenin sabit olmasi önemlidir.
35mm SLR sistemin genis fiyat dagilimi bir çok insanin bu tür fotografi uygulamasina olanak verir.
http://www.fotografya.gen.tr/images/doga_01.jpg
EKİPMAN
1. Makro Objektifler : Konuyu 1/2 (x0.5) veya 1/1 (x1) (gerçek büyüklük life science) oraninda büyütebilen çözme gücü çok yüksek, son derece kaliteli ve pahali objektiflerdir. 50, 100 ve 200 mm olmak üzere üç ayri odak uzunlugunda üretilirler. Nikon' un 55, 105 ve 200 mm lik objektifleri vardir. 55 mm lik objektifi 1/2 büyütme saglar ve bu çiçek büyütmek için yeterlidir. Ancak böcekleri ve kelebekleri ürkütmeyecek bir aralikta çalismak isterseniz 105 veya 200 mm lik bir makro objektif kullanmaniz gerekir.
2. Uzatma Tüpü (Extension Tube): Bunlar objektifle gövde arasina takilan ve çesitli kalinliklarda (4-5 mm den 5-10 cm ye kadar) içi bos tüplerdir. Sisteme optik bir ekleme yapmazlar. Bu nedenle görüntü kalitesinde bir kaybina neden olmazlar. Tüpün kalinligi arttikça isik geçirgenliginin azalmasina karsin elde edecegimiz büyütme miktari artacaktir.
Ne kadar büyütme elde edecegimizi, uzatma tüpünün mm cinsinden kalinligini, objektifin odak uzakligina bölerek bilebiliriz. Bunu formüle edecek olursak:
Uzatma tüplerinin kalinligi mm cinsinden kenarinda yazar. Buna göre 25 mm lik bir tüpü 50 mm lik bir objektifle kullanirsaniz 1/2 (x0.5) bir büyütme elde edersiniz. Eger ayni objektifi 50 mm lik bir uzatma tüpü ile kullanirsaniz elde edeceginiz görüntü 1/1 (x1) olacaktir.
- büyütme = uzatma tüpü kalinligi / obj. odak uzunlugu
Bu durumda uzatma tüplü çekimler için söyle diyebiliriz ; büyütme, tüpün kalinligi arttikça veya odak uzunlugu azaldikça artar.
Bundan çikan sonuca göre uzatma tüpü kullandigimizda genis açili ( kisa odakli) bir objektifle, normal bir 50 mm bir objektife oranla daha büyük bir görüntü elde edersiniz.
Böcek veya kelebek fotografi çekerken onlari ürkütmeyecek kadar bir çalisma mesafesi birakmaniz gerektigini daha önce söylemistik. Bunun için uzatma tüpü ile birlikte 135 veya 200 mm lik bir tele-objektif kullanmaniz amaciniza uygun olacaktir.
3. Körük (Bellows) : Uzatma tüpüyle ayni islevi görür. Gövde ile objektif arasina takilir. Bir ray sistemi üzerinde ileri geri hareket eder ve 10-15 cm uzunlugundadir. Büyütmesi son derece yüksektir (x10).
4 Ters Çevirme Halkasi, (Reversal Ring) : Bir tarafi bayonetli, diger tarafi vidali bir halkadir vidali kismin yardimiyla objektif önüne monte edilir. Daha sonra objektif gövdeden ayrilir ve bayonetli kisim ile ters çevrilerek gövdeye takilir. Bayonetli kisim kullandiginiz makine ile, vidali kisim ise objektifinizin çapi ile uyumlu olmalidir.
Ters çevirme halkasi genis açili ve normal objektiflerle birlikte kullanilabilirler, tele objektiflerle sonuç vermezler. Objektifin odak uzunlugu ne kadar kisa ise tersten o kadar büyük görüntü verir. Yani ters çevirme halkasi ile kullanilan genis açili objektiflerin büyütmesi , normal objektife nazaran daha fazladir. Ancak konu ile objektif arasindaki mesafe azalmakta ve net alan derinligi sifira yaklasmaktadir.
Genis açi veya normal bir objektifi ters çevirme halkasi yardimiyla bir uzatma tüpüne veya körüge ters çevirerek monte ettiginizde büyütme olaganüstü boyutlara erisir.
Eger körük veya uzatma tüpünüz yoksa ve 1/1 in üzerinde bir büyütme istiyorsaniz; bir tane uzun odakli bir de normal veya genis açili objektifiniz olmalidir. Uzun odakli objektifi (birinci objektif) gövdeye takar ve kisa odakli objektifi ters çevirip uzun odaklinin önüne eklerseniz 1/1 den daha büyük bir görüntü elde edersiniz. Iki objektifi birbirine baglamaya yarayan, her iki tarafi da vidali olan halkalar üretilmektedir. Ve bu yolla ikinci objektif birinci objektife ters çevrilerek takilabilir. Bu islemi, eger çift tarafi vidali halkaniz yoksa, elinizle siki siki tutarak da yapmayi deneyebilirsiniz.
Bu yöntemde büyütme miktarini asagidaki formüle göre bulabilirsiniz :
Bu formüle göre 50 mm lik bir objektifi ters çevirerek 100 mm lik bir objektife eklediginizde 2/1 (x2) oraninda bir büyütme elde edersiniz.
- Büyütme = Objektifin Odak Uzunlugu / Ters Çevrilmis Objektifin Odak Uzunlugu
Bir objektifi ters çevirerek kullandiginizda otomatik diyaframin devre disi kalacagini da unutmamalisiniz.
5. Yakinlastirici Mercekler (Close-up lenses) : Filtre gibi objektifin önüne takilirlar. Kalinliklarina göre büyütme güçleri vardir ve diyoptri degerleri kenarlarinda +1, +2 ve +3 seklinde yazar. Her deger kendinden bir önceki degere oranla iki kat daha fazla büyütme yapar. Tek tek kullanilabildikleri gibi üs tüste takilarak da kullanilabilirler. Bu yolla 3/1 e kadar büyütme yapabilirler. Ancak görüntü kalitesinde bozulmalara yol açarlar.
6. Yarim Mercekler (Splitfield lenses) : Eger bir çiçegi habitati ile birlikte çekmek istiyorsaniz ve çiçegi ön plana alacak uygun bir genis açili objektifiniz yoksa, bir yarim mercek kullanmayi deneyebilirsiniz. Splitfield bir yarim close-up mercektir. Normal objektifinizi sonsuza netleyerek bir splitfield mercek kullanirsaniz, objektifiniz iki odakli bir objektif islevi görür. Splitfield mercekle ön plandaki konu netlenirken, objektifle de arka plan netlenir. Kisik diyafram kullanildiginda ön ve arka planlar arasinda keskin bir çizgi meydana gelir. Bu keskin çizgiyi açik diyafram kullanarak veya objektife bir soft filtre ekleyerek bulaniklastirabilirsiniz.
http://www.fotografya.gen.tr/images/doga_02.jpg
Yakin plan çekimlerde karsiniza iki önemli sorun çikar. Alan derinligi ve isik sorunu. Yakin plan çekimlerde alan derinligi çok azalmaktadir. Bu durum üzerinde çalistiginiz konunun bazi bölümlerinin netsiz çikmasina neden olur. Bu durumun önüne geçmek için mümkün oldugunca Kisik diyafram kullanmak gerekir. Kisik diyafram ise düsük örtücü hizina neden olacaktir. Bunun için fotograf makinenizin bir sehpa üzerine monte etmeli ve deklansör uzatma kablosu kullanmalisiniz. Makro çekimler için üretilmis mini sehpalar ve çesitli biçimlerde kullanilan "akrobat" üç ayaklar vardir.
Yakin plan çekimler düsük isik kosullarinda gerçeklestirildiginde (özellikle mantar çekimlerinde) flas kullanmak gerekir. Bu is için özel flaslar vardir. Objektifin önüne vidalanan ring flaslar ve dirsekli aparatlarla kullanilan mini flaslar makro çekimler için üretilmistir.
Yakin plan çalismalarda düsük isik kosullari sorun oldugu kadar isik da sorun olmaktadir. Çünkü yogun isik konu üzerinde isik patlamalarina ve sert gölgelere ayni anda neden olabilir. Bunu önlemenin iki yolu vardir : Yayici (diffuser) veya yansitici (reflector) kullanmak, yani isigi yumusatmak veya dengelemek. Yayici olarak beyaz bir tülbent bezi kullanabilirsiniz. Bir çerçeve için gereceginiz beyaz tülbent bezini, konunun yukarisinda bir yere yerlestirilebilir veya elinizle tutarsaniz isik süzülerek konu üzerine düser ve söz konusu olumsuzluklar ortadan kalkar.
Yansitici olarakta bir parça alimünyum folyo kullanabilirsiniz. Günesli havalarda isik tek bir yönden geldigi için konunun bir bölümü aydinlik bir bölümü gölgeli olur. Folyo araciligiyla isigi gölgeli bölümlere yansitarak sert gölgelerin yumusamasini saglayabilirsiniz.
Fotografini çektigimiz çiçek mavi ise dikkat edilecek bir konu vardir. Renkli film kizil ve kizil ötesi isinlara duyarli oldugu için çiçegin mavisi film üzerinde mora kaçabilir. Bu durum günes isiginda çekilen fotograflarda daha belirgindir. Eger fotografi gölgede çekmek mümkün degilse bir mavi "renk düzeltme filtresi" (örnegin 20 CC B) kullanmak çiçegin mavisinin mora kaçmasini engelleyecektir. Fakat fotografin bütününe de mavimtrak bir renk hakim olacaktir.
Ülkemiz yabanil bitki türleri açisindan dünyanin en zengin ülkelerinden biridir. Ülkemiz topraklarinda 9000 civarinda çiçekli bitki türü yetismektedir ve bunlarin 3000 kadari da endemiktir. Avrupa kitasinda yetisen çiçekli bitkilerin tür olarak sayisinin 11500 oldugunu göz önünde bulundurarak ülkemizin bu konuda ne kadar zengin oldugumuzu anlariz.
http://www.fotografya.gen.tr/images/doga_03.jpg
Çiçekler bakimindan en zengin bölgeler bozkirlardir. Nisan ve Temmuz aylari arasinda çiçekler bozkirlarda büyük bir çesitlilik gösterirler. Mantarlar ise çiçeklerin aksine orman alti bitki dokusu içinde bulunurlar. Özellikle ilkbahar ve sonbaharda orman içlerinde mantarlari görebilmek mümkündür.
Eger bir bitkinin bir bölgede çiçeklenmesi bitmis ise onu daha kuzeye dogru giderek bulabilirsiniz. (eger güney yarim kürede iseniz daha güneye gitmeniz gerekir). Eger aradiginiz bitki alpin kusak bitkisi ise onu çiçeklenmis olarak daha yükseklerde bulabilirsiniz. Çünkü bahar yükseklere daha geç gelir.
Fotografini çektiginiz bitkinin adini (eger bilmiyorsaniz tanimini ; renk, boyut, biçim gibi) nerede ve ne zaman çektiginizi not defterinize veya cep teybinize kaydedin. Bu yolla daha sonraki yillarda ayni tür bitkiyi görüntülemek istediginizde nerede ve ne zaman bulabildiginizi bilirsiniz.
