İcazı ve üslubu
Peygamberimizin en büyük mucizesi Kur’an-ı Kerimdir. Kur’an kendisinin mucize oluşunun Allah’tan başka hiçbir gücün onun bir benzerini gerçekleştiremeyeceğini bildirmek ve bu hususta inkarcılara meydan okumak suretiyle ispat etmiştir. Üç aşamada gerçekleşen bu meydan okumada önce inkarcılardan eğer gerçekten Kur’an’ın kul sözü olduğuna inanıyorlarsa o zamana kadar inen kısmının bir benzerini kendilerinin yazıp getirmelerini istemiştir. Bunu başaramadıkları anlaşılınca ikinci aşamada iddialarında samimi iseler Kur’an surelerine benzer 10 sure getirmeleri, aksi halde gerçeği kabul edip müslüman olmaları istenmiştir. Üçüncü aşamada Kur’anın Allah (cc)’ın kelamı olduğu teyit edildikten sonra Kur’an’ın bir suresinin benzerini getirmeleri istenmiştir. (Yunus: 37-38) Kur’an-ı Kerim’in bu meydan okuması Kıyamete değin devam etmektedir. Kur’an Peygamberimizin en büyük mucizesi olup; mantıki olarak risaleti ebedi olan peygamberin mucizesinin de ebedi olması gerekir.
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/islami-bilgiler/53445-kur-i-kerim%3B-muhteviyati-ozellikleri.html#post109662
Kur’an’ın dili ve üslubu hakkında belirtilen özelliklerden belli başlıcaları:
1- Mevcut edebi şekillerden farklı oluşu:
Kur’an’ın nazil olduğu dönemde Arapça’da nazım ve nesir olmak üzere iki edebi şekil vardır. Alimlerin çoğunluğuna göre Kur’an’ın söz dizimini ve üslubunu bunlardan hiç birine dahil etmek mümkün değildi. Velid b. Mugire’nin “Arap şiirini, kasidesini, recezini benden daha iyi bilen yoktur. Muhammed’in söylediği Kur’an bunlardan hiçbirine benzemiyor” şeklindeki ifadesi de bunu göstermektedir.
2- Lafız ve Mana Dengesi:
Kur’an’ın ifadelerini oluşturan kelimeleri öyle seçilmiştir ki bunlar maksadı eksik ve fazla olmadan anlatır, onda anlam kelimeyle tam olarak bürünüp lafız halini alır. Kısa ve özlü anlatımın tercih edildiği yerlerde mana ihmal edilmediği gibi muhtevanın ayrıntısına girilmesi gereken yerlerde de söz israfına gidilmez.
3- Gönüllere tesir edişi:
Kur’an’ın insanı etkisine alan ve kendisine çeken onu kuşatan bir özelliği vardır. Bazı ayetleri kulaklara çarptığı anda insana sevinç ve haz verir, onu ferahlatır; bazı ayetlerde korku ve dehşetle ürpertir. Bir çok gayri müslim Kur’an’ın bu etkisi sayesinde müslüman olmuş, düşmanlıkları dostluklara, inkarları imana dönüşmüştür.
4- Ses ve terkip nizamında ortaya çıkan ahenk:
Kur’an’daki harflerin kelimelerin ve cümlelerin seslendirilmesi esnasında ortaya çıkan, kulağa ve ruha hoş gelen, diğer söz türlerinde hiç rastlanmayan bir musiki vardır. Fonetik açıdan Kur’an, şehirlilerin ifadesindeki yumuşaklıkla bedevilerin anlatış tarzındaki sertliği hikmetli bir ölçüde birleştirerek meydana getirdiği ahenkli bir ses sayesinde ancak zihinlerde tasavvur edilebilen bir ses armonisi gerçekleştirmiştir.
5- Edebi tasvir:
Edebi tasvirleri açısından bakıldığında Kur’an’ın nazmındaki musikiye ve cümle terkiplerindeki intizam ve irtibata ilave olarak kendine özgü şiirsel ve insanları cezbeden, onları Kur’an’ın güzelliğine götüren tasvir üslubu da onun icaz yönlerinden biri olarak görülür. Kur’an’ı dinleyen bir kimse, bu tasvirin okunmakta olan bir kelam olduğunu unutup onu bizzat şahit olduğu bir hadise olarak zihninde canlandırır. Anlatılan kıssa hayatın hikayesi olmaktan çıkar, bizzat hayatın kendisi olur. Kur’an’da geniş yer tutan kıssalar kıyametle ilgili sahneler insan tipleri, vicdanlara seslenişler, ruhi haller, zihinde oluşan tablolar, İslam davetinin karşılaştığı hadiseleri hep tasvir metoduyla anlatılır.
6- Edebi türlerin hepsinde mükemmel oluşu:
Kur’an, teşri, kıssa, tarih, cedel ve münazara, mev’iza gibi edebi türlerin hepsinde fesahatini en yüksek seviyede daima korumuş, surelerde ve konudan diğerine geçişleri en mükemmel şekilde sağlamıştır.
7- Aynı anda farklı seviyelere hitap etmesi:
Bir çok ayetin ilk bakışta kavranan manası aynı kalmakla birlikte daha derinden tefekkür yapıldığında farklı kültür düzeyindeki insanlarca sezilebilen iç anlamları, anlam katmanları da bulunabilir; hatta onun manalarından gelecek nesillere de yeni taraflar kalabilir.
8- Akla ve duyguya dengeli olarak hitap etmesi:
Kur’an’a has üslup tarzlarından biri de onun akla ve duyguya aynı anda hitap ederek her ikisini birden tatmin etmesidir.
Bu konuda bütün sözlerin özü: İcazın asıl sebebinin Onun (Kur’an’ın) Allah kelamı olmasından kaynaklanır.

Kur’an’ın muhtevası
İnsanları hem bu dünyadan hem de ahirette mutluluğa kavuşturmak için gönderilmiş bulunan Kur’an-ı Kerim’in muhtevasını şu şekilde özetleyebiliriz:
1- İtikad: Kur’an’ın kapsadığı konuların başında gelir.
2- İbadetler: Müslümanların yapmakla yükümlü bulundukları ibadetler Kur’an’da yer alır.
3- Muamelat: Kur’an bir toplumun devamını sağlayan ve toplumu fertlerinin aralarındaki ilişkileri düzenleyen bir takım hükümleri kapsar.
4- Ukubat: Toplumun düzenini bozan, insanın haklarını ve yasakları çiğneyen kimseler cezayı hak edecekleri için Kur’an bu konudaki hükümleri de kapsamaktadır.
5- Ahlak: Kur’an kişilerin dünya ve ahiret mutluluğunun sağlanmasına yardımcı olmak üzere onların uyması gerekli ahlaki kuralları vaz eder.
6- Nasihat ve Tavsiyeler: İnsanlara emir ve yasakları konusunda duyarlı olmalarını, nefislerine esir düşmemelerini, dünyayı ahirete tercih etmemelerini, dünyada imtihana çekildiklerini hatırlatan, çeşitli tehlikelerden koruyan çeşitli nasihatler ve tavsiyeler de Kur’an’ın içerdiği konular arasındadır.
7- Vaad ve Vaid: İman eden ve salih amel işleyen mü’minlerin cennetle mükafatlandırılacağını, isyan edip, inkar edenlerin ise cehenneme atılacaklarını haber veren pek çok ayet-i kerime vardır.
8- İlmi Gerçekler: Kur’an, insanlığa gerekli olan ilmi gerçeklerin ve tabiat kanunlarının ilham kaynağını teşkil eden ayetleri de kapsamaktadır.
9- Kıssalar: K. Kerim önceki ümmetler ve peygamberlerin hayatından da söz eder.
10. Dua: İnsan yapacağı işlerde sürekli Allah’ın yardımına muhtaç olduğu için Kur’an’da çeşitli dualar da yer almıştır.

Kur’an’ı diğer kutsal kitaplardan ayıran özellikler
1- O, peygamberimize diğer ilahi kitaplarda olduğu gibi toptan değil zamanın ve olayların akışına göre ayetler ve sureler halinde indirilmiştir.
2- Kur’an-ı Kerim son ilahî kitaptır ve ondan sonra başka bir ilahî kitap gelmeyecektir. Getirdiği hükümler kıyamete kadar geçerlidir.
3- Bize kadar hiç bozulmadan ve değişmeden gelmiş, kıyamete kadar da böyle gidecektir.
4- O, peygamberimizin mucizelerinin en büyüğü ve sürekli olanıdır.
5- Kur’an kapsadığı yüce gerçekler kıyamete kadar bütün insanların ve çağların ihtiyacını karşılayacak değerdedir.
6- Kur’an’ın bir diğer özelliği kolayca ezberlenebilir olmasıdır. Bu özellik tarihte hiçbir kitaba nasip olmamıştır.
7- Kur’an aynı zamanda başka din mensupları arasındaki ihtilafları çözüme kavuşturacak bir özelliğe sahiptir.

Kur’an-ı Kerim’in bizlere yüklediği temel görevler
1- Kur’an’ın Hak katından gelmiş ilahî bir kelam olduğuna inanmak.
2- Kur’an lafzını tanımak ve okumak.
3- Kur’an’ın manasını ve mesajını anlamaya çalışmak.
4- Kuran’ın emir ve tavsiyeleri istikametinde müslümanca yaşamak.
5- Kur’an’ın mesajını insanlık alemine duyurmak. n

Kaynakça
(1) TDV. İslam Ansk. 26 Cilt (2) TDV. İlmihal 1 (3) Altınoluk Der. 172. sayı (4) Dr. Abdullah Aydemir, Tefsirde İsrailiyyat (5) K. Kerim’in Tecvidi, Demirhan Ünlü (6) Risale, Sosyal Bilimler Ansk. 2. Cilt.