1. Lala Mustafa Paşa Külliyesi:
Lala Mustafa Paşa Külliyesi 1576 1584 yılları arasında Mimar Kocasinan'a yaptırılmıştır. Ilgın Lala Mustafa Paşa Külliyesi, Osmanlı külliyeleri içinde önemli yer tutan yapılar topluluğudur. Lala Mustafa Paşa Külliyesi'nin çarşı ve kervansarayı ağırlık noktasını teşkil etmektedir. Ilgın'ın coğrafi konumu da göz önünde bulundurularak konaklama ve ticari amaç birinci planda tutulmuştur. Vakfiyesinde külliye; cami, sıbyan mektebi, imaret, tabhane adları, çarşı (arasta), iki han fırın, mutfak, medrese, hamam, kütüphane, dükkanlar, çeşme - şadırvan sebil, samanlık, odunluk, hela, görevli odalarından oluşmaktadır. Lala Mustafa Paşa Külliyesi zamanın önemli ilim ve ticaret merkezlerinden biridir. Lala Mustafa Paşa Camiinde tek minareli, tek kubbeli kare planı uygulanmıştır; minber, mihrap, kürsü, mahvil ve iç süslemeler açısından orijinal mimari özelliklere sahiptir. Lala Mustafa Paşa Külliyesi'nin çarşı (tabhane) kısmı, 1966 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tamir edilmiş ve günümüzde kullanılan kapalı çarşı haline getirilmiştir.
2. Pir Hüseyin Bey (Çukur) Camii:
15. yüzyılda Karamanoğulları döneminde Turgut Oğlu Pir Hüseyin Bey tarafından yaptırılmıştır. Etrafı sonradan doldurulduğundan yol seviyesinden 1.5 m. aşağı da kalmıştır. Bu sebepten halk arasında "Çukur Camii" olarak anılır. Caminin kesin kitabesi yoktur, fakat camiyi yaptıran Turgut Oğlu Pir Hüseyin Beyin Arapça Vakfiyesinde caminin 1422 yıllarında yapıldığı ortaya çıkmaktadır. Minber ve minare haricindeki organları tamamen yenilenmiştir.

3. Şeyh Bedreddin (Seyfuddin İsa Türbesi);
1286 yılında Seyfuddin Emir Balaban adına yaptırılmıştır. Halk arasında "Kümbet", "Şeyh Bedreddin Türbesi", "Sadettin İsa Türbesi" adları ile anılmaktadır. Şeyh Bedreddin mahallesindeki Ulu Mezarlığın arkasında bir şahıs bahçesinde bulunan türbe, 1973 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir. Taş gövdeli ve tuğla örgülüdür. Selçuklu sanatının özelliklerini taşımaktadır. 4. Handevi ve Gandevi Türbesi (Tekke);
Kaplıcanın 200 m. batısında bulunan Handevi ve Gandevi Türbesi'nin kitabesi yoktur. Fakat ele geçen vesikalara göre ve karakteristik özellikleri bakımından 16. yüzyılın sonları ve 17. yüzyılın başlarında yapıldığı anlaşılmaktadır. Türbede kimin gömülmüş olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, Selçuklular devrinde yaşayan Handevi ve Gandevi isimli İslam Büyüklerine ait olduğu söylenilmektedir.
. Çifte Kaplıca (Eski Hamam);
İlk kitabesi mevcut olmayan Eski Hamam'ın mevcut kitabelere göre I. Alaeddin Keykubad devrinde 1236 yılında Cemalettin isimli mimara yaptırmıştır. Daha sonra 1267 yılında II. Gıyaseddin Keyhüsrev devrinde sahip ata Fahrettin Ali tarafından hamamın ilavesi Kaluyan (Keluk) isimli mimara yaptırılmıştır. 1838 yılında Hacı Numan Efendi tarafından tamir ettirildikten sonra 1906 yılında, yeniden tamir görmüştür. 1931 yılında Ilgındaki deprem sonrası 1933 yılında yeniden restore edilmiştir. İlçe merkezinin 2.5 km. batısında bulunan eski hamam sağlam ve çalışır durumdadır.
6. Eski Askerlik Şubesi (Redif Taburu Merkez Konağı);
Barok cephe özellikleri ile 19. yüzyıl sonlarında yapılmış mütevazi eserlerden biridir. Bodrum üzerine iki katlı kuzey ve güney doğrultusunda dikdörtgen plan üzerine oturtulmuştur. Binanın planı sofalı eski Türk evlerini hatırlatmaktadır. Tanzimat üslubu şeklinde de adlandırılan bu çeşit yapıların en tipik özelliği, cephelerinde bir çok antik taklidi sütuna dayanan üçgen biçimli alınlığı oluşudur. Eldeki belgelerden binanın 1892 yılında yaptırıldığı sonucuna varılmaktadır. Şu an kullanılmayan ve genel itibarıyla sağlam durumda bulunan bina restore edilmeyi beklemektedir

7. Kuru Çeşme;
Taş işlemesi ve süsleme özellikleri bakımından Selçuklu dönemine ait olduğu düşünülen çeşmenin kitabesi olmadığı için hangi tarihte yapıldığı bilinmemektedir. Sağlam fakat kullanılmadığı için halk arasında kuru veya kör çeşme olarak bilinir. Lala Mustafa Paşa Külliyesinin güneyinde bulunan Kuru Çeşme küçük onarımlar geçirmesine rağmen kısmen orijinalliğini korumaktadır.
8. Zincirli (Numan Efendi) Çeşmesi 1;
Hacı Numan Efendi tarafından 1825 yılında yaptırılan Zincirli Çeşme, Ağalar köyü yolu üzerinde bulunmaktadır. Sağlam fakat kullanılmayan Zincirli Çeşme, Konya çeşmelerinde olduğu gibi sivri kemerin iç sathında som mermer üzerinde Eski Türkçe (Sülüs) ile yazılmış kitabesi vardır.
9. Hacı Numan Efendi Çeşmesi 2;
Hacı Numan Efendi tarafından 1824 yılında yaptırılan çeşmenin üzerinde Eski Türkçe ile yazılmış kitabesi vardır. Kesme taşlarla yapılan ve bugün kullanılmayan çeşmenin yalağı toprak içerisinde kalmıştır.
10. Hacı Ömer Ağa (Ilıca) Çeşmesi;
Beyşehir caddesi üzerinde bulunan çeşme kaplıcaya yakın olmasından dolayı Ilıca çeşmesi olarak bilinir. Süleyman Oğlu Ömer Ağa tarafından 1888 tarihinde yaptırılmıştır. Ilgın'da en güzel korunmuş tarihi çeşmelerden birisidir. Halen sağlam ve kullanılır durumdadır.
11. Ilgın Höyük;
Ilgın'ın 1 km. güneyinde çöplük olarak kullanılan bir alanda yer alır. 250 m. x 150 m. x 15 m.boyutlarındadır. Höyük güney kuzey doğrultusunda paralel iki yol ile bölümlere ayrılmıştır. Höyükte bulunan keramikler genellikle kiremit kırmızısı renkli, bazılarında taşcık katkılı, orta kalitede ve M.Ö. II. Bin yoğunluklarındadır.
12. Çayır Höyük (Saman Tepe);
Ilgın'ın yaklaşık 2,5 km doğusunda Konya karayolunun 1 km. güneyinde yer alır. 400 m x 250 m x 30 m. olan höyüğün deniz seviyesinden yüksekliği 1035 m.dir. Kiremit kırmızısı, monokrom renkli, saman ve bazılarında katkılı, açkılı kalkolitik ve İTÇ (İlk Tunç Çağı) keramikleri bulundu. Az da olsa antik döneme ait keramik parçaları saptanmıştır.
13. Eldeş Höyük (Nodalar II.);
Ilgın'ın yaklaşık 10 km. doğusunda Beykonak yolunun 500 m. doğusunda yer alır. Boyutları 75 m. x 25 m.dir. Keramik buluntular Geç Kalkolitik, İTÇ II. Bin ve Demir Çağlarına aittir. Ayrıca burada İTÇ'na ait taştan yapılma bir el baltası bulunmuştur.
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/ilgin-kaplicalari-konya/58547-ilgin-tarihi-mekanlari.html#post119598
14. Mahmuthisar Höyük;<
Ilgın'ın yaklaşık 15 km. güney-doğusunda Mahmuthisar içinde yer alır. Höyük üzerinde antik bir kaleye ait sur izleri de bulunmaktadır. Höyüğün batı yamaçlarında modern yerleşme mevcuttur. Höyüğün boyutları 150 m x 50 m. x 15 m.dir. Höyükte İTÇ II. Bin Antik Çağ ve Orta Çağa tarihlenebilecek buluntular saptanmıştır.
15. Karaköy Küllük Höyük;
Karaköy Ilgın'ın 15 km. doğusunda, Konya Demiryolunun geçtiği vadi üzerinde yer alır. Ilgın şeker fabrikasının atık suları da bu vadideki kanala boşaltılmaktadır. Küllük Höyük, Karaköy'un 2 km. kuzeyinde kanalı bir köprü ile geçtikten sonra yer almaktadır. Bu nedenle halk bu höyüğe Köprünün Küllük Höyük adını vermiştir. Höyük köprüden geçen yol ile kuzey-güney doğrultusunda ikiye bölünmüştür. 200m x 150 m. X 10 m boyutlarındadır. Küllük Höyük buluntuları Kalkolitik Höyüğün yaklaşık 300 m. batısında Höyük denilen alanda traşlanmış bir höyük izi bulunmaktadır. 75 m. x 75 m. 1 m lik boyutlardaki bu pancar tarlası olan yerleşimde fazla bir kültürel malzeme kalmamıştır. Ayrıca Karaköy Camii avlusunda, Roma Dönemine ait mezar site ve camii avlusunun giriş kapısının solunda bir mil taşına ait olabilecek iki satır antik keramik parçalarına rastlanmıştır. Bu alanda Osmanlı Döneminden kalma keramik parçaları da saptanmıştır.
16. Şeker Höyük;
Ilgın Şeker Fabrikasının karşında yer alır. Kanal ile Konya Karayolu arasında sıkışıp kalmıştır. Bu nedenle bir hayli tahrip olmuştur. 150m x 100m x 5m. boyutlarındadır. İTÇ keramik parçaları saptanmıştır.
17. Ilgın Kaleköy Kalesi;
Ilgın'ın yaklaşık 13 km. doğusudan Karaköy'ün 2 km. batısında, Kaleköy'ün 3 km. güneyinde yer almaktadır. Ilgın Ovası bu alanda bir vadi ile doğuya, Konya ovasına bir vadi ile geçiş yapmaktadır. Bu vadide stabilize bir kara yolu, demiryolu ve Ilgın Kanalı yer almaktadır. Stratejik bir konuma sahip olan vadinin İlk Çağda da önemli bir geçiş noktası olduğu anlaşılmaktadır. Bu yolu tutabilmek için vadinin güney sırtlarını oluşturan tepenin doğu yamacında bir kale yapısı yer almaktadır. Kale, vadi tabanının 100 m. kadar yukarısında kurulmuş 69 m. x 60 m. boyutunda mevcut duvar yüksekliği 5 m. Kadardır. Kale, Hellenistik Dönemde yapılmış olmalıdır. Kuzey eteklerinde Klasik Döneme tarihlenebilecek erken evleri tahrip olmuştur, ancak yer yer surlara ait temel izlerine rastlanmaktadır. Doğu sur temel taşları halen mevcuttur. Kalenin 100 m. doğusundaki düzlükte II. Bine tarihlenebilecek erken keramik parçaları bulunmuştur. Kalede II.binden antik döneme kadar yerleşmeye tanıklık eden keramik örnekleri saptanmıştır.
18. Şarampol Tepe;
Ilgın'ın 6 km. kuzeyinde Çavuşcugöl'ün güney kıyısında yer alır. Denizden yüksekliği 1069 m. olan tepenin göl tabanından yüksekliği 60 m. kadardır. 200m x 150 m. genişliğine sahiptir. Doğal bir tepe olan yerleşmenin kuzey kesimlerinde sur temelleri, tepenin eteklerinin alt kesimlerinde kayalarda taş kesimine ait kale görüntüsündedir. II. Bin demir çağ ve antikçağı yansıtan keramik buluntular elde edildi. Hitit döneminin önemli yerleşmesi Yalburt'a bu geçitten geçildiğini belirtmek gerekir.
19. Gedikören (Navruşuk);
Ilgın'ın 8 km. kuzeyinde Şarampol tepenin doğusundan geçen göl kıyısını takip eden kara yolu ile ulaşılmaktadır. Çavuşçugöl'ün doğusunda Gedikören mezarlığında yer alır. Höyüğün boyutları 50 m. x 50 m. x 10 m. dir. Kalkolitik ve İTÇ keramikleri vermektedir. Köyün güneyindeki eski mezarlıkta antik döneme ait mezar stellerine rastlanmaktadır.
20. Göktepe Höyük;
Gedikören'i 4 km geçtikten sonra Çavuşgölü'ün kıyısında bulunmaktadır. 150m x 100m. x 10 m. boyutlarındadır. Kalkolitik ve İTÇ'na ait keramikler bulunmuştur. Höyüğün kuzey-doğu yönü yol yapımcıları tarafından yapıldığı anlaşılan yol kepçesi ile açılarak tahrip olmuştur. Yolun hemen üst kesiminde de 100 m. x 75m. genişliğinde prehistorik dönemlere ait bir yamaç ve yerleşim bulunmaktadır.
21. Harem (Gölyaka);
Ilgın'ın yaklaşık 23 km. kuzeyinde, Çavuşgölü'nün batı yakasında yer alan bir yamaç yerleşmesidir. Çavuşçugöl Kasabasından yaklaşık 5 km. geçildikten sonra ulaşılır. Ayrıca Çavuşçugöl Kasabasında bazı Roma Dönemi mimari parçaları olduğunu belirtmemiz gerekir.
22. Dereköy (Örnekköy);
Ilgın'ın 20 km. kuzey doğusunda yer alır. Köyün gerişin sol tarafında dere yatağından 75m. yükseklikte doğal bir tepe bulunmaktadır. Bu tepede kaba işçiliğe sahip antik dönem keramik parçaları bulundu.
23. Yalburt:
Ilgın'ın 23 km. kuzey-doğusunda yer alan Yalburt bilim dünyası tarafın iyi bilinmektedir. Burada kazılar yapılarak korumaya alınmıştır. Bu günkü durumunu görmek için gittimiz Yalburt'un unutulmuş hali içler acısıdır. Koruma için yapılan çatı yıkılmış ve bekçi evi de dağılmış durumdadır. Böyle bir anıtsal yapıda bekçinin olmaması dikkat çekicidir. Böyükoba köyüne geçen karayolunun genişletilme çalışması Hitit havuzuna zarar verecek durumdadır. İş makinaları havuza oldukça yakın bir konumda çalışmaktadır. Bu durumda havuz çevresindeki tarihi doku da tahrip olmaktadır. Yetkililer bu zengin mirasa ve tarihi dokuya yapının korunması konusunda gerekli önlemleri almalıdırlar.
24. Çobankaya (Şuhut) Höyük;
Çobankaya Ilgın ilçesi ile Yalburt Su Anıtını bağlayan kara yolu üzerindedir. Ilgın'ın yaklaşık 18 km. kuzey-doğusundadır. Kuzey girişinde yer alan höyüğün yol yapımı nedeniyle doğu yönü tahrip olmuştur. Mevcut boyutları 75 m x 50 m. x 25m.dir. Kalkolitik, İTÇ ve II. Bine tarihlenebilecek keramikler bulunmuştur.
25. Yoğabaltık (Çiftlik);
Ilgın'ın 25 km. kuzey-batısında yer alır. Ilgın-Akşehir demiryolunun 300 m. doğusundadır. Boyutları: 300m. x 300m. x 25m.'dir. Höyüğün üstünde modern yerleşmeye ait birkaç ev ve ahır mevcuttur. Höyüğün kuzey eteğinde sık bir mezarlık yer almaktadır. İTÇ, II. Bin Hellenistik ve Osmanlı Dönemine ait keramik buluntular elde edilmiştir.
26. Boğazkent (Reşadiye) Höyük;
Ilgın'ın 20 km. kuzey-batısında bulunmaktadır. Modern Boğazkent Köyünün 1 km.kadar doğusunda, Ilgın - Afyon Demiryolunun 200 m. doğusundadır. Boyutları 200m. x 200m. 5m.'dir. Höyükte II. Bin ve Antik Dönem yerleşmelerine ait keramik parçaları ele geçmiştir.
27. Kekeç;
Boğazkent'in 3 km. batısında yer alır. Boğazkent-Argıthanı Karayolunun geçtiği Argıthanı vadisindedir. Dere yatağının güneyinde yerleşme izleri ve kuzeyinde mezarlık alanı mevcuttur. Bu yerleşmede Antik ve Orta Çağ dönemlerine ait keramik buluntular elde edildi.
28. Kavganın Höyük (Kargaoğlu);
Kavganın Höyük, Ilgın ile Argıthanı arasındadır. Ilgın'ın 14 km. batısında, Argıthanı'nın 3 km. kuzey doğusundadır. Yoğun bir yerleşme görüntüsü veren höyüğün boyutları 200 m. x 100 m. x 20 m. dir. Höyüğün, 200 m. güneyinde mezarlık alan bulunmaktadır. Buluntular Kalkolitik, İTÇ, II. Bin ve Antik Dönemleri yansıtmaktadır.
29. Argıthanı (Cami) Höyük;
Bu höyük üzerinde merkez camisi yer almaktadır. Cami avlusu duvarlarla çevrili olduğu için dışarıya taşmış fazla malzeme ile karşılaşmadığımız için tarihlemesi oldukça güçtür. Ancak ele geçen az miktardaki keramikten İTÇ, ve antik özellikleri olan keramikler saptandı. Argıthanı Belediye Parkında da antik karakterli mimari parçalar koruma altındadır.
30. Çebişli Höyük;
Argıthanı - Doğanhisar karayolu üzerindedir. Argıthanı'na 4 km. uzaklıkta, yolun 200m. kuzey-batısında dere yatağının kuzey sırtlarında yer alır. Höyükteki buluntular ise İTÇ ve antik dönemi temsil etmektedir. 31.Saraycık Höyük;
Ilgın'ın 5 km güneyinde Çiğil yolunun 200m. doğusunda Battal Deresinin doğusunda yer alır. 200m. x 100m. x 5m. boyutlarındadır. M.Ö. II. Bin ve antik yerleşmeye ait keramikler bulundu. Osmanlı Dönemi yerleşmesine ait bir değirmen temeli, derbent kulesinin yeri ve bazı keramikler saptanmıştır.

Kaynak:http://www.ilginkaplicalari.com