Yozgat İlçeleri Bilgileri ve Tanıtımları

Yozgat İlçeleri Bilgileri ve Tanıtımları
AKDAĞMADENİ İLÇESİ





. Rakım : 1 330 m.

. Yüzölçümü : 2 112 Km2

. Nüfus : 54 836 (1997)



Konumu: İI merkezinin doğusunda yer alan ilçe, doğuda Sivas şarkışla, güneyde Cayıralan, batıda Sarıkaya ve Saraykent, kuzeyde ise, Kadışehri ile çevrilidir.



Fiziki Coğrafyası: Arazışinin büyük bir bölümü dağlık olan ilçenin en önemli yükseltışi AKDAĞLAR'dır. (2 130 m). Ayrıca, Kızıldağ, Cöreklidağ, Comak Dağı, Tahtalı Dağı, Uzunburun Dağı, Türü Dağı, Dormik Dağı Göbekkaya Tepesi (1360) ve Kuzgun Tepesi 11410) diğer önemli yükseltilerini oluşturmaktadır. Akdağlar üzerinde hayvancılık yapmak ve dinlenmek amacıyla kullanılan çok sayıda yayla bulunmaktadır. Nalbant, Nusret, Yerliboyun, Kevenliburun ve Kırklar Calı başlıca yaylalarıdır. Dağlık olan bu ilçede su kaynakları oldukça çoktur. Ancak, büyük akarsular bulunmamaktadır. En önemli akarsuyu Cekerek Irmağı'nın kollarından olan Göndelen Suyu'dur. Başçatak Köyü karşısındaki dağiardan doğan akarsu, Yıldızel'inden (Sivas) gelen Cakraz Suyu'nu aldıktan sonra Cekerek Irmağı'na karışmaktadır. Dikiliözü, Madenözü ve Ciçekliözü ilçenin diğer akarsularını oluşturmaktadır. Akdağmadeni'nde karasal iklimi hakim olup, yazları serin, kıgları soğuk ve yağışlı geçmektedir. İlkbahar ve son bahar yağışların oranı artmaktadır. Yılda ortalama olarak 600 700 mm yağış miktarı ile Yozgat'ın en çok yağış alan ilçesidir. Yazın sıcaklık 20 25 C arasında değişmektedir. Akdağlar, ilçeyi kuzey rüzgarlarına karşı korumakta olup, rüzgarlar daha çok güney ve doğu yönlerinden esmektedir. Yağış çok olduğu için doğal bikti örtüsünü genelde ormanlar oluşturmaktadır. il'deki en geniş orman alanına sahip olan Akdağmadeni'nde sarı çam, ardıç, yabani fındık, alıç ve palamut gibi ağaç türleri bulunmaktadır. Orman dışındaki alanlar ise, daha çok mer'a olarak değerlendirilen bozkırlar ve çayırlar yer almaktadır.



Beşeri ve ekonomik Coğrafyası: ilçenin nüfusu 1997 yılında yapılan genel nüfus tespitine göre 54 836 dır. Bunun 19 363'ü ilçe merkezinde 35 473'ü ise, köylerde yaşamaktadır. İlçenin doğu, güney ve güney doğusunda nüfus nisbeten tenhadır. Nüfusun çoğunluğu E 88 karayolu güzergahı boyunca toplanmıştır. Halkın en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. İlçe, suyu ve otu bol olduğu için hayvan beslemeye elverişli olup, küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Canlı havan ve hayvansal ürünler (yağ peynir) ilçenin önemli gelir kaynaklarındandır. Akdağmadeni'nde topraklar tarıma elverişlidir. Buğday, arpa, fiğ, mercimek, nohut; sulanabilir yerlerde patates, ayçiçeği, fasulye ve gekerpancarı ekimi yapılmaktadır. Orman köylerinde ışe, ormancılık ve orman ürünleri önemli bir gelir kaynağıdır. İlçe toprakları yer altı kaynakları bakımından da zengindir. Kurşun, çinko, demir, bakır, grafit, gümüş ve mangenez başlıca madenlerindendir. Bunlardan; kursun, çinko, madenleri geçmiş yıllarda işletilmış, gümüş madeni ise, günümüzde halen işletilmektedir. Diğerlerinin tenörü düşük olduğu için işletmeye açılmamıştır.

AYDINCIK İLÇESİ





. Rakım : 700 m.

. Yüzölçümü : 385 km2

. Nüfus : 22 001 (1997)



Konumu: İI merkezinin kuzeydoğusundadır. Kuzeyde; Amasya Göynücek, doğuda; çekerek, güneyde; Sorgun ve batıda ise; Corum Alaca ile komşudur.



Fiziki Coğrafyası: İlçe, genelde dağlıktır. Kuzeyde; Alan Dağı, güneyde; Gebzel ve Danlı dağ ları bulunmaktadır. Batısında ise, düzlükler yer almakta olup, Hüseyinova ve Uzuntarla önemli tarım alanlarını oluşturmaktadır. Başlıca akarsu yu ise, çekerek Irmağı ile ona karışan küçük dere ve özlerdir. çekerek Irmağı'nın oluşturduğu ünlü Kazankaya Kanyonu, ilçenin sınırları içerisinde yer almaktadır. İklimi karasal olup, yer yer Karadenizardı ikli minin etkileri görülmektedir. Kışları, Yozgat merkezine ve diğer ilçelere göre daha yumuşak tır. Genellikle, yazlar, sıcak ve kurak, kışlar, soğuk ve yağışlı geçmektedir. Doğal bitki örtüsü orman ve bozkırlardan oluşmaktadır. Gezbel Dağı'nda çam ve meşe karışımı ormanlar, Kazankaya taraflarında ise, bozkırlar ve çıplak araziler yer almak tadır.



Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçede, 1997 yılı genel nüfus tespitine göre 22 001 kisi yaşamaktadır. Bunun; 5 798'i ilçe merkezinde, 16 203'ü ise, köylerde bulunmaktadır. Önemli geçim kaynakları, tarım ve hayvancılıktır. İklim yumuşak olduğu için ürün çeşidi çoktur. Buğday, arpa, yulaf, şekerpancarı, patates ve ayçiceği yetiştirmektedir. Bağcılık ve bahçe tarımı da önemlidir. Ayrıca, geçmiş yıllarda devlet izniyle; tütün, haşhaş ve pamuk gibi ürünlerin ekimi yapılmış tır. İlçede, yaylacılık tarzındaki hayvancılık yaygın olup; yağ, peynir vb. hayvansal ürünler elde eden köylüler, kışlık ihtiyaçlarının dışında kalan ürünleri pazarlarda satarak, gelir elde etmekte dirler.

BOĞAZLIYAN İLÇESİ





. Rakım : 1 050 m

. Yüzölçümü : 2 129 km2

. Nüfus : 63 615 (1997)



Konumu: ilçe; İI topraklarının güneyinde yer almaktadır. Kuzeyde; Sarıkaya, kuzeybatıda; şe faatli ve merkez ilçe, batıda; Yenifakılı, güneybatıda; Nevşehir ve güneyde ise; Kayseri ve Felahiye ile komşudur.



Fiziki Coğrafyası: İlçe, yer şekilleri bakımın dan hafif dalgalı düzlüklerin geniş yer kapladığı bir alandır. Dağlık arazi, ilçenin kenarlarında olup, kuzeyde Akdağ Karababa dağlarının deva mı sayılan Yazır Dağı (1683), güneydoğuda; Keklicek (1 369 m) ve Akdağlar'ın uzantısı durumun daki çal Dağı (1750) en önemli yükseltilerini oluşturmaktadır... Huriye, Eğri, Sırçalı, Danakıran, Kayseri sınırındaki Kurşunlu ve Nohutlu tepeleri ilçenin diğer engebeleridir. İlçenin kuzeybatısın da, geniş bir düzlük olan Boğazlıyan Ovası bulun maktadır. Çevredeki tepelerden inen dere ve çaylar, ovanın alüvyonlarla örtülmesine yol aç mıştır. Ayrıca, vadi tabanlarında irili ufaklı küçük düzlükler de yeralmıştır.



İlçenin en önemli akarsuyu; Delice Irmağının kaynaklarından birisi olan Boğazlıyan çayı' (Kozan Özü) dır. Arsuz Özü, Kışla Deresi ve Yoğunhi sar Deresi'nin birleşmesinden oluşan akarsu, da ha sonra; Kanak çayı'nın önemli kollarından olan Karacaali Özü, ilçenin diğer akarsularıdır. İlçe sınırları içerisinde yer alan, Uzunlu ve Fehimli barajları, sulama amaçlı büyük göletlerdir. Ayrıca, Güren, Ömerli ve Yenipazar göletleri de, tarım arazilerinin sulanması için yapılmış olan önemli çalışmalardandır. Boğazlıyan'da, karasal iklim hakim olup, yazları, sıcak ve kurak, kışları; soğuk ve kar yağışlıdır. İiçe, ova kenarında kurulduğu için her yönden rüzgarın etkisine açıktır. Sert rüzgarlar; özellikle, kış mevsiminde sıcaklığın daha çok düşmesi ne yol açmaktadır. flçe, Yozgat iti genelinde en az yağış alan yer olduğu için, yaygın doğal bitki ör tüsü, bozkırlardır. İlçe sınırları içerisnde orman örtüsü yoktur ve da~lar çıplaktır. Ancak, dere ve çay kenarlarında ticari amaçla yetiştirilmiş söğüt ve kavak toplulukları yer almaktadır.



Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: 1997 yılı genel nüfus tespitine göre 63 615 kişi yaşamaktadır. Bunun 27 279'u, ilçe merkezinde, 36 336'sı ise, köylerde bulunmaktadır. Halkın başlıca geçim kaynağı; tarım ve hay vancılıktır. Uzunlu Barajı'ndan gelen sularla sula nan verimli Boğazlıyan Ovası önemli bir tarım alanıdır. Burda; tahıl, patates, fasulye, yeşil mer cimek, nohut, ayçiçeği; ayrıca, bir şeker fabrika sının pancar ihtiyacını karşılayabilecek oranda, şekerpancarı üretimi yapılmaktadır. Geniş mer'alarda büyük koyun sürüleri beslenmekte dir. Büyükbaş hayvanlarda sun'i tohumlama yoluyla yapılan ıslah çalışmalarında iyi sonuçlar alınmıgtır. İlçede, yapağı, yağ ve peynir üretimi çoktur. Hayvancılığın gelişimine paralel olarak, yem fabrikaları kurulmustur.

ÇANDIR İLÇESİ





. Rakım : 1 200 m

. Yüzölçümü : 173 km2

. Nüfus : 14 089 (1997)



Konumu: İlçe, il topraklarının güneydoğusun da olup, doğuda; Çayıralan, güneyde; Kayseri, batıda; Boğazlıyan, kuzeyde ise, Sarıkaya ile çevrilidir.



Fiziki Coğrafyası: İlçe merkezi, düz bir alana kurulmuştur. Etrafı, fazla yüksek olmayan tepelerle çevrilidir. Bu tepeler, küçükdere ve özlerle parçalanarak, platolar oluşmuştur. En önemli yükseltisi, Gevencik Dağı, (1607m) dır. Ayrıca, Güllü Dağ, Samantepe, Beştepeler, Ağbayır ve Kel Dağ, ilçenin diğer engebeleridir. Yer altı ve yer üstü suları bakımından zengin olan çandır'ın, ça yıralan'dan gelen Mera ve Kozan çayları önemli akarsularıdır. İlçede, İç Anadolu'nun tipik karasal iklimi olup, yazları; sıcak ve kurak, kışları ise, soğuk ve kar yağışlıdır. il genelinde, sisli gün sayısının en çok olduğu ilçedir. Yağışların miktarı, ilk ve sonbahar da artmaktadır. Doğal bitki örtüsünün, bozkırlar dan oluştuğu ilçede, akarsu kenarlarında yoğun olarak kavakçılık yapılmaktadır.



Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçenin nüfusu, 14 089 olup, 4 292'si köylerde, 9 797'si ise, ilçe merkezinde yaşamaktadır. Başlıca geçim kaynakları; tarım ve hayvancılık tır. İlçede; buğday, arpa, yulaf, çavdar, ayçiçeği, patates ve sebze üretiminin yanısıra; fiğ, yonca ve korunga gibi yem bitkilerinin üretimine de önem verilmektedir. Vadilerdeki düzlüklerde ise, ceviz, badem, ayva, elma, kayısı ve vişne gibi meyveler bol miktarda yetiştirilmektedir. Geniş mer'alarında, koyun ve sığır sürüleri beslenen ilçede, son yıllarda besi hayvancılığı da yavgınlaşmaya başlamıştır.

ÇAYIRALAN İLÇESİ





Rakım : 1 500 m

Yüzölçümü : 1 445 km2

Nüfus : 25 958 (1997)



Konumu: İlçe; İI topraklarının güney doğusundadır. Doğuda; Sivas Gemerek, güneyde; Kayseri Sarıoğlan Felahiye, batıda; Çandır, kuzeyde; Akdağmadeni ve Sarıkaya ilçeleriyle çevrilidir.



Fiziki Coğrafyası: İlçe arazisi genellikle dağlıktır. Doğuda Akdağlar, batıda Gevencik Dağı, kuzeybatıda ise, Beydağı yer almaktadır. Vadilerle parçalanmış olan engebeli arazi, yer yer dalgalı düzlükler görünümüne kavuşmaktadır. İlçede tanınmış büyük bir akarsu yoktur. Ancak, çok sayıda küçük dere ve öz bulunmaktadır. çayıralan Özü, en önemli akarsuyudur. Beypınarı ve Kayapınarı sularının birleşiminden oluşan Karacal Özü, Aşağıtekke Deresi, Külekçi suyu ve Dere Ke mal ise, çayıralan Özü'nün önemli kollarını oluş turmaktadır. Doğal göllerin bulunmadığı ilçede, Yahyasaray ve İğdecik barajlarının göletleri, hem tarım alanlarının, sulanmasında kullanılmakta, hem de çevreye bir görüntü kazandırmaktadır. İklimin karasal olduğu ilçede, yazlar; sıcak ve kurak, kışlar ise, soğuk ve kar yağışlı geçmekte dir. Akdağlar ilçeyi sert rüzgarlara karşı koru maktadır. Hakim bitki örtüsü bozkırlardan oluş muştur. Yağışların daha çok olduğu dağlık alan larda ise; çam, meşe ve ladin türlerinden oluşan ormanlar yer almaktadır (% 43.76). Çayıralan, Yozgat il'i genelinde Ormanların en yoğun oldu ğu ilçelerden birisidir. Vadi tabalarındada söğüt ve kavak toplulukları yer almaktadır.



Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçenin nüfu su, 25 958 olup, 15 501'i köylerde, 10 457'si ise, il çe merkezinde yasamaktadır. Halkın başlıca geçim kaynakları; tarım, hayvancılık ve orman işçiliğidir. İlçede, akarsu boylarında ve düzlüklerde tarım yapılmakta olup; buğday, arpa, mercimek, nohut, sulanabilen yerler de ise, bunlara ek olarak şekerpancarı, fasulye ve patates gibi ürünler yetiştirilmektedir. İlçede, mer'aların geniş yer kaplaması havyancılığın da önemli bir gelir kaynağı olmasını sağlamıştır. Ayrıca, son yıllarda, besi hayvancılığına da önem verilmiş olup, merinos koyun ve üstün ırk sığır yetiştirilmektedir. İlçede; yün ve kendir dokumacılığı önem kazanmıştır. Arıcılık potansiyeli de çoktur.

KADIŞEHRİ İLÇESİ





. Rakım : 950 m

. Yüzölçümü : 578 km2

. Nüfus : 24 218 (1997)



Konumu: ilçe, il topraklarının kuzeydoğusun da yer almaktadır. Doğuda; Tokat Artova, Sivas Yıldızeli, güneyde; Akdağmadeni ve Saraykent, batıda; çekerek, kuzeyde ise, Tokat, Zile ilçeleri ile Cevrilidir.



Fiziki Coğrafyası: Arazinin kısmen dağlık olan ilçeyi, kuzeyde; Deveci Dağları, doğuda Yılman Tepesi ve batıda; Öndede Tepesi çevrelemektedir. Güneyde doğu arazi yapısı dalgalı bir görün tü almaktadır. İlçe merkezinden geçen Küçü köz'ün dıgında önemli bir akarsuyu bulunmamaktadır. İklimi karasal olup, yağış rejimi bakımından Karadenizardı ikliminin özelliğini tasımaktadır. Sıcak ve kurak olan yaz mevsimi yüksek yaylalarda serin geçmektedir. Kışları ise, soğuk ve yağışlıdır. Yıllık yağış miktarı 570 mm ilçede yağışın büyük bir bölümü ilkbahar, sonbahar ve yaz başlangıcında (Haziran) düşmektedir. Yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. çoğu yerde çıplak olan dağlar, ilçe merkezinin çevresinde meşe ormanlarıyla kaplıdır.



Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçede; 1997 yılı genel nüfus tespitine göre 24 218 kisi yaşamaktadır. Bunun; 6 722'si, ilçe merkezinde, 17 496'sı da, köylerde bulunmaktadır. Ekonomisinin temeli tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri; şekerpancarı, fasulye, nohut, ayçiçeği, patates, buğday, merci mek, soğan ve lahanadır. Bunların yanısıra, elma, armut, kiraz, visne, dut, şeftali, ceviz ve üzüm de yetiştirilmektedir. Yaylalarda büyükbaş hayvan, koyun, özellikle de kılkeçisi beslenmektedir.

ÇEKEREK İLÇESİ





. Rakım : 925 m

. Yüzölçümü : 858 km2

. Nüfus : 39 352 (1997)



Konumu: İlçe, il topraklarının kuzeydoğusundadır. Doğuda; Kadışehri ve Saraykent, güneyde; Sorgun, batıda; Aydıncık, kuzeyde; Tokat Zile ve Çorum Ortaköy ile çevrilidir.



Fiziki Coğrafyası: İlçenin arazi yapısı genellikle dağlıktır. Doğusunda Deveci ve Fakı Dağları, batısın da Alan Dağı, güneyinde ise Gebzel Dağı yer almak tadır. Genellikle dik ve kayalık olan dağların, yapıla rında kalker çok olduğu için erime ile çok sayıda mağara oluşmuştur. Doğusu ve güneyi düzlük olan ilçenin başlıca ovaları da buralarda bulunmaktadır. Batısında; Aydıncık Kazankaya ve Bazlambaç ara sında Kümbet Ovası, doğuda; Kadışehri ilçesi ve ci varındaki köyleri de içerisine alan Kadışehri Ovası ilçe merkezine yakın Koyunculu, Sarıkaya ve Kahyalı gibi köylerin arazisini içerisine alan Koyunculu Ova sı yer almaktadır. (*) İI'in en büyük akarsularından ve Yeşilırmak'ın en büyük kollarından birisi olan çekerek Irmağı ve bu na bağlı kollar ilçenin başlıca akarsularını oluştur maktadır. Çamlıbel Dağları'ndan doğan çekerek Ir mağı, Deveci Dağları'nı aştıktan sonra ilçe topraklarına girer. Burada, Karadere, Göndelen, Akdağmadeni ve Görmügöz derelerini de alarak, Keleboğazı mevkünde ilçe topraklarını terkeder. Sorgun'un; Emirler ve Gököz köylerinden kaynaklarını alan Sabıköz'ü de çekerek arazisindeki küçük suları toplayarak, Kurtağıl yöresinde çekerek ırmağına karışır. Kayalar köyünden doğan ve ilçenin içerisinden geçen, bağ ve bahçeleri sulayan Başöz'ü, Sabıkö zü'nün en önemli kollarındandır. İlçenin batıdaki en uzak beldesi olan Baydiğin arazisinin doğan Bakır çay'da, Kazankaya arazisinde çekerek Irmağı'na ka rışan önemti kollardandır. çekerek Yöresi'nde, İç Anadolu'nun tipik karasal iklimi ile Karadeniz iktimi arasında bir geçiş iklimi görülür. Yazları, sıcak ve kurak, kışları; soğuk ve yağışlı geçen bu iklimde kışın nem oranı olduça fazla dır. Ilçe merkezinde karın yerde kalma süresi ve kar yağışı çevresine göre daha azdır. Yörenin yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Fakat, yapılan araştırmalardan eski çağlarda çekerek civarında yoğun ormanlarla kaplı olduğu anlaşılmıştır. Ilçe, günümüzde il'in ormanca zengin sayılan alanlarından birisidir. (% 32.53). Yukarıoba, Ortaoba, Karahacılı, Tipideresi, Fakıdağı ve diğer dağlık alanlar da; çam, meşe ve ardıç ağaçlarından oluşan seyrek ormanlar bulunmaktadır. BeSeri ve



Ekonomik Coğrafyası: İlçede; 1997 yılı genel nüfus tespitine göre 39 352 kişi yaşamaktadır. Bunun; 10 746'sı, ilçe merkezinde, 28 606'sı köylerde bulnmaktadır. İlçede, halkın en önemli geçim kaynağını tarım ve hayvancılık oluşturmaktadır. Arazi dağlık ve eğim kuweti olduğu için tarıma elverişli arazisi dardır. Mer'aların geniş yer kapladığı ilçede daha çok koyun ve keçi beslenmektedir. Başta çekerek Irmağı olmak üzere ırmak kenarındaki düzlüklerde tarım yapılarak; arpa, buğday, nohut, mercimek, soğan ve şekerpancarı gibi ürünler yetiştirilmektedir.

SARAYKENT İLÇESİ





. Rakım : 1 150 m

. Yüzölçümü : 341 Km2

. Nüfus : 26 796 (1997)



Konumu: İlçe, il topraklarının doğusunda yer almaktadır. doğuda ve güneyde Akdağmadeni, batıda Sorgun, kuzeyde ise, Kadışehri ile çevrili olan ilçenin, Kadışehri ile sınırı çekerek Suyu çizmektedir.



Fiziki Coğrafyası: İlçe, genellikle dağlık ve dalgalı bir arazi yapısına sahiptir. İlçe merkezinin kuzeyindeki Kaletepe ve Yılanboynu Tepesi en önemli engebelerdir. Granit gibi volkanik kay nakların yaygın olduğu ilçede fay hatlarının (kırık hattı) varlığından dolayı zengin termal kaynaklar bulunmaktadır. Şifa kaynağı olarak kullanılan bu kaynaklardan, son yıllarda seracılık alanında da yararlanılmaktadır. İlçede, çok sayıda mağara vardır. Bu nedenle 1975 yılına kadar ilçeye Karamağara denilmiştir. En önemli akarsuyu ilçe merkezinden geçen ve çekerek ırmağının önemli kollarından olan Sarayözü dür. İlçede yazların sıcak ve kurak, kışların soğuk ve sert geçtiği tipik bir karasal iklim egemendir. İlk ve sonbahar mevsimlerinin yağışlı olduğu ilçede yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. İlçe merkezinin kuzeyinde ise, meşe ormanları yer almaktadır. Son yıllarda ağaçlandırma çalış maları hızlanmış, Ulugedik, Bağlar, Yılanboynu ve Bayır mevkilerinde çok sayıda çam ve akasya fidanı dikilmiştir.



Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçenin nüfu su, 26 796 olup, 16 905'i köylerde, 9 891'i de, ilçe merkezinde yaşamaktadır. İlçenin en önemli kaynakları tarım ve hayvancılık olup, arazi genelde dağlık olduğundan tarım ikinci planda kalmaktadır. Koyun ve kıl keçisi gibi küçükbaş hayvanlar ile modern ahırlarda besicilik yapılmaktadır. Başlıca tarım ürünleri, nohut, buğday, arpa, mercimek ile seralarda; salatalık, domates, biber vb. sebzelerdir. Geçmişte sel (1970) ve deprem (1941) gibi büyük doğal felaketler geçiren ilçede, nüfusun büyük bir bölümü Avrupa Ülkeleri'ne işçi olarak gitmiştir.Bu nedenle, gelirin önemli bir kısmını da işçilerin gönderdiği dövizler olusturmaktadır.
http://www.sonsuzpaylas.com/forum/im...ser_online.gif

SARIKAYA İLÇESİ





. Rakım : 1 170 m

. Yüzölçümü : 976 Km2

. Nüfus : 39 342 (1997)



Konumu: İlçe, il topraklarının güneydoğuya yakın orta kesimlerinde yeralmaktadır. Doğuda; Çayıralan, güneydoğuda; Çandır, güney ve güneybatıda; Boğazlıyan, batıda; Sorgun, Kuzeyde ise, Akdağmadeni ve Saraykent'le komşudur.



Fiziki Coğrafyası: Genellikle dalgalı düzlüklerin geniş yer tuttuğu ilçede önemli yükseklikler de bulunmaktadır. İlçenin batısında Yazır Dağı (1683), doğusunda Sıçanlı ve Tilki dağları, kuzeyinde çomak Dağı güney ve güneydoğusunda ise Beştepeler bulunmaktadır. Sorgun Özü ile Boğazlıyan Ovası arasındaki araziler de, ilçenin en önemli düzlüklerini oluşturmaktadır. Delice Irmağı'nın önemli kaynaklarından birisi olan Kanak çayı ilçenin başlıca akarsuyudur. İç Anadolu'nun tipik kara iklimi görülmekte olup, yazlar; sıcak ve kurak, kışlar; soğuk sert ve kar yağışlı geçmektedir. Yağıgların çoğu ilk ve son bahar mevsimlerinde düşmektedir. Yarı kurak ik limden dolayı yaygın bitki örtüsü bozkırlardır. Akdağmadeni ve çayıralan sınırına yakın olan yerlerde mese, çam ve yabani fındık türlerinden oluşan ormanlar yer almaktadır. Ayrıca, akarsu kenarlarındaki söğütve kavaktopluluklarıda ilçe ye yeşil bir görüntü vermektedir.



Beşeri ve Ekonomik Cografyası: 1997 genel nüfus tespitine göre ilçenin toplam nüfusu 39 342 olup, bunun; 14 802'si ilçe merkezinde, 24 540'ı da köylerde yaşamaktadır. İlçe, yurtiçi ve dışına çok sayıda göç vermiştir. Yaz mevsiminde, göç edenlerle, kaplıca turizmi için gelenler, ilçenin nüfusunu iki katına çıkarmaktadır. ilçenin en önemli gelir kaynakları arasında tarım ve hayvancılık gelmektedir. tarım alanlarının sulanmasında ilçeden geçen Kanak çayı'nın yanı sıra Koçcağız, Yukarısarıkaya Baraklı ve Akbenli çiftliği göletlerinden yararlanılmaktadır. Bu göletlerle genişleyen sulu tarım alanlarında şeker pancarı, patates; çeşitli meyve sebze üretimi yapılmaktadır.(Kuru tarım alanlarında ise buğday, arpa, mercimek ve nohut en çok yetiştirilen ürünlerdir. ilçede, besi hayvancılığı oldukça gelişmiş ve buna bağlı olarak; yonca, korunga, fiğ vb. yem bitkilerinin üretimi artmıştır. Kümes hayvancılığı ve arıcılığın yaygın oldugu ilçede süt, et yumurta, tiftik ve bal üretimi istenilen düzeydedir.

ŞEFAATLİ İLÇESİ





. Rakım : 907 m.

. Yüzölçümü : 1600 Km2

. Nüfus : 24 378 (1997)



Konumu: İI topraklarının güneybatısında yer alan ilçenin kuzeydoğusunda merkez ilçe, güneydoğusunda Boğazlıyan, güney ve güneybatısında Nevşehir, batısında; Kırşehir ve kuzeybatısında ise, Yerköy bulunmaktadır.



Fiziki Coğrafyası: İlçenin arazisi genellikle dalgalı düzlüklerden oluşmuştur. Delice Irmağın iki yanında düzlükler ile bunları kuzey ve güney den kuşatan dağlar, yer şekillerinin genel hatları nı çizmektedir. İlçe sınırları içerisinde kayda de ğer bir engebe bulunmamaktadır. Düzlükler ise, Kanak Suyu ve kolları tarafından derin vadilerle parçalanmıgtır. bu vadilerden, Karanlıkdere, Delice Irmağın oluşturduğu, içerisinde bağ bahçe ve güzel doğa görüntülerinin yer aldığı 30 km uzunluğunda bir çukurdur. İlçenin, başlıca akarsuları, Delice Irmak ile onun kollarından olan Kanak çayı'dır. çevredeki küçük dere ve özleri toplayan Kanak çayı, Şefaatli ilçe merkezinde Karacaali Özü ile birleşerek, Delice Irmağı olugturmaktadır. Bu akarsuların hepsinin yaz mevsiminde suları çekilmekte, çoğu küçük derelerde de kurumaktadır. Baharda ise, kar erimeleri ve yağışlarla su seviyeleri yük selmektedir. İlçenin iklimi, il genelinde olduğu karasal iklim olmakla beraber, kışları il merkezine göre daha yumuşaktır. Bu özellik, Karanlıkdere vadisinde daha da belirginleşmektedir. Yazların sıcak ve kurak, kışların soğuk ve sert geçtiği ilçede, yağış mevsimi ilk ve sonbahardır. Yarı kurak ikliminden dolayı, bozkırların geniş yer tuttuğu ilçede, vadi tabanları özellikle Karanlıkdere vadisi kavak, söğüt ve çeşitli mevye ağaç larıyla güzel bir manzara oluşturmaktadır. Or man alanları ise, yok denecek kadar azdır.



Beşeri ve Ekonomik Coğrafyıası: 1997 genel nüfus tespiti geçici sonuçlarına göre ilçenin nüfusu 24 378 olup, bunun; 13 338'i köylerde, 11 040'ı ise ilçe merkezinde yaşamaktadır. En önemli gelir kaynakları tarım ve hayvancılık olan ilçenin Höyükkışla, Kuzayca, Gülistan göletleriyle sulu tarım arazisi genişlemiştir. Bu alanlarda; fasulye, şekerpancarı, soğan ve pata tes; kuru tarım alanlarında ise, buğday, arpa, nohut ve mercimek gibi ürünler yetiştirilmektedir. Karanlıkdere'de ise, iklim daha ılıman olduğu için üzüm, elma ve ayva gibi meyveler de bol miktar da üretilmektedir. İlçede, mer'a ve ahır hayvancılığı yaygındır. Daha çok et ve süt verimi yüksek olan büyükbaş hayvanlar beslenmekte olup, küçükbaş hayvan Iardan da koyun ve keçi besiciliği yapılmaktadır. Bu durum özellikle son yıllarda yem bitkileri (yonca, korunga, fig) üretiminin yaygınlaşmasına yol açmıştır.

SORGUN İLÇESİ





. Rakım : 1 200 m

. Yüzölçümü : 1 804 km2

. Nüfus : 116 740 (1997)



Konumu: İI merkezinin doğusunda, E88 Kara yolu (Yozgat Sivas) üzerinde kurulan ilçe, doğuda; Akdağmadeni, Saraykent, güneyde; Sarıkaya, batıda; Yozgat, kuzeyde ise, Çorum, Aydıncık ve çekerek ile komşudur.



Fiziki Coğrafyası: Hafif dalgalı düzlüklerin geniş yer kapladığı ilçe, Akdağmadeni, Saraykent ve Yozgat arasındaki geniş bir ova üzerinde bulun maktadır. İlçenin güneyinde Kokenez Dağları'nın devamı olan aşınmış tepeler yer almakta ve ku zeye doğru gidildikçe yükselti ve engebelilik ora nı artmaktadır. Duralibaba, Halilbaba, Dayılı dağ ları ve Sivri Tepe en önemli yükseltilerini oluştur maktadır. Başlıca akarsuları; Kanak çayı'na karı şan Eğriöz ile Delibaş Suyudur. İlçe, yeraltı suları ve jeotermal kaynaklar bakımından zengindir. İklimi karasal olup, yazları sıcak ve kurak, kısları soğuk ve sert geçmektedir. Yıllık yağış tutarının büyük bir bölümü ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde düşen ilçe merkezi, ovada kurulduğu için her yönden rüzgarın etkisine açıktır. Özellik le, lodos ve poyraz en etkili rüzgarlardır. Yaygın bitki örtüsü bozkırlardan olu5an ilçe de, akarsu kenarlarında yoğun olarak, kavak ve söğütlükler bulunmaktadır. Suyu bol olan köylerde projeli kavaklıklar kurulmuştur. İlçenin, kuzey ve küzeydoğusunda Eymir, Gökiniş, Karlık ve Araplı çizgisinde seyrek olarak meşe ve çam ormanları vardır.



Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: 1997 genel nüfus tespiti geçici sonuçlarına göre ilçede.116740 kişi yaşamakta olup, bunun; 50 273; ilçe merkezinde, 66 467'si de köylerde bulunmaktadır. Ekonomisinde en önemli yeri, tarım ve hayvancılığın aldığı ilçede, yapılan göletlerle suyu tarım alanları oldukça genislemiştir. Yaycılar, Dişli, Karakaya, İkikara ve Doğankent göletleriyle Delibaş ve Eğriöz çaylarından yararlanılarak, tarım alanları sulanmakta; şekerpancarı, patates ve çeşitli sebzeler yetiştirilmektedir. Kuru tarım alanlarında ise, buğday, nohut, mercimek ve yem bitkilerinden yonca, korunga gibi ürünlerin üretimi önemtidir. İlçede, bitkisel üretimin yanı sıra hayvancılık da önemli bir gelir kaynağıdar. Doğal ve Sun'i tohumlama çalışmaları, ithal inek dağıtımı gibi teşviklerle modern hayvancılığa doğru gidiş hızlanmıstır. İlçenin toprakları, tuğla yapımında elverişli olduğu için, özellikle son yıllarda briket ve tuğla imalat sanayü isletmelerinin sayısı artmıştır. İlçe nin en önemli sanayi kuruluşlarından birisi de Yozgat (Sorgun) şeker Fabrikasıdır. 15 Subat 1998'de resmi açılışı yapılarak deneme üretimine geçen fabrikada, tam kapasiteyle üretime geçtiğinde 12 bin pancar üreticisinin 117.000 dekar alanda üreteceği şekerpancarı işlenecektir. Yer altı kaynakları bakımından zengin olan ilçede, MTA'nın çalıgmaları sonucunda demir, kuvarsit, uranyum ve linyit kömürü yatakları bulunmustur. Bunların içerisinde özellikle linyit kömürü rezervleri büyüktür. İlçede, Yeni çeltek Kömür işletmesi, Doğan Madencilik Kömür İşletmesi ve Mad.San. Ltd. şti. olmak üzere üç kömür işletmesi mevcuttur. Diğer madenlerin tenörü düşük olduğu için işletmeye açılmamıştır.

YENİFAKILI İLÇESİ





. Rakım : 1 036 m

. Yüzölçümü : 415 Km2

. Nüfus : 10 149 (1997)



Konumu: İlçe, İI topraklarının güneyinde yer almaktadır. Doğuda; Boğazlıyan, güney ve batıda, Kırşehir Kozaklı, kuzeyde; Şefaatli ve Boğazlıyan ile çevrilidir.



Fiziki Coğrafyası: İlçe, Güneydoğu'dan gelen Fehimli Deresi ile, kuzeybatıdan gelen kozan Özü'nün birleştiği vadi tabanında bulunmaktadır. Kuzey doğusunda önemli bir engebe olan Sırçalı Dağı, güneyde ise, Kaşaltı Tepeleri yer al maktadır. Bunların eteklerinden itibaren Bardakçı ve Damlalı vadileri uzanmaktadır. Damlalı Vadisi, her mevsim serin olan, yeşil ve sulak bir alan olup, vadi tabanı bağ ve bostanlarla kaplıdır. İlçenin en önemli akarsuyu, Kozan Özü'dür. Güneydoğusunda ise, 2500 dekarlık bir bataklık alan bulunmaktadır. Tipik karasal iklimin egemen olduğu ilçede, ilk ve sonbahar yağışlı, yazlar sıcak ve kurak, kıslar soğuk ve sert geçmektedir. İlçe arazinin tümü bozkırlarla kaplanmış olup, ormanlık alan bulunmamaktadır. Bundan 100 yıl öncesine kadar Sırçalı Dağı üzerinde var olan çam ormanları kesilerek, yok edilmiştir. Günü müzde dağ ve tepeler çıplaktır.



Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası: İlçenin nüfu su 1997 genel nüfus tespiti geçici sonuçlarına göre 10 149 olup, bunun; 4 354'ü ilçe merkezin de, 5795'i de köylerde yasamaktadır. Halkın geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Kuru tarım alanlarında; buğday, arpa, çavdar, nohut, mercimek, sulu tarım alan larında ise, şekerpancarı ekimi yapılmaktadır. Mer'a hayvancılığı ve sığır besiciliğinin geliştiği ilçede, yurtdışı isçiliği de önemli bir gelir kay nağını oluşturmaktadır.

YERKÖY

Yerköy: 1990 sayımına göre toplam nüfûsu 48.462 olup, 26.248’i ilçe merkezinde, 22.214’ü köylerde yaşamaktadır. Merkez bucağa bağlı 32, Salmanlı bucağına bağlı 22 köyü vardır. Yüzölçümü 1245 km2 olup, nüfus yoğunluğu 39’dur. İlçe toprakları dalgalı düzlüklerden meydana gelir. Kuzeybatısında Zincirli Dağı yer alır. İlçe topraklarından kaynaklanan suları Delice Irmağı toplar. Bu akarsu vâdisinin genişlediği bölümde Yerköy Ovası yer alır.

Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, şekerpancarı, patates, soğan ve elmadır. Hayvancılık gelişmiştir. En çok küçükbaş hayvan beslenir. Sarayköy’de bulunan çimento fabrikası başlıca sanâyi kuruluşudur. Diğer sanâyi kuruluşları ise kraft torba, tuğla ve briket fabrikalarıdır.
İlçe merkezi DeliceIrmağı Vâdisinde kurulmuştur. Ankara-Yozgat ve Ankara-Kayseri karayolu üzerindedir. İl merkezine 39 km mesâfededir. Türkiye’nin hiçbir yerinde görülmeyen bir şekilde Kırşehir’in Çiçekdağ kasabası ile birleşmiş durumdadır. İlçe belediyesi 1945’te kurulmuştur.