Kabe - Mescid-i Harâm

Kâbe, (Arapça الكعبة المشرفة‎, hürmetli mescit) Mekke'de bulunan yaklaşık olarak küp şeklinde bir ibadethanedir. İslâm dininin ilk ve en kutsal mekânı kabul edilir.[1]. Bu yapının etrafında Mescid-i Harâm bulunur. Kuran'da Kâbe'nin İbrahim ve oğlu İsmail tarafından inşa edilmiş olduğu belirtilir.[1]
Dünya'daki bütün Müslümanlar, nerede olurlarsa olsunlar, namazlarını Kâbe'ye dönerek kılarlar.[2][3][4] Kâbe'nin olduğu yöne kıble denir. İslâm'ın beş temel şartından biri olan Hac sırasında Kâbe; farz olan ziyaret tavafı ve vacib olan veda tavafı ile en az iki kere tavaf edilir. Bunların dışındaki tavaflar ise sünnettir. Tavaf, (yukarıdan bakıldığında) saat yönünün tersine bir yönde Hacerü'l-Esved köşesinden başlayarak Kâbe'nin etrafında yedi tam tur yürümektir. Tavaf sırasında dönülen her bir tur'a ise şavt denir. Tavaf ayrıca Umre'nin de şartları arasındadır. Hac sırasında yaklaşık 6 milyon hacı toplanarak aynı gün tavaf yaparlar

Yapısı ve ölçüleri

• Kâbe'nin koordinatları: http://upload.wikimedia.org/wikipedi...A_button2b.png21°25′24″N, 39°49′24″E.
• Kâbe'nin geniş duvar yapısı yaklaşık bir küp biçimindedir.
• Kuzeydoğu duvarı: 12,63; kuzeybatı duvarı 11,03; güneybatı duvarı 13,10 metre; güneydoğu duvarı 11,22 metre ve yüksekliği 13 metredir. 145 m² alan üzerine kurulmuştur.
• Duvarlarında kullanılan taşlar Mekke tepelerindeki granit taşlardandır.

Kâbe'nin bölümleri

http://upload.wikimedia.org/wikipedi...50px-Kaaba.png http://bits.wikimedia.org/static-1.2...gnify-clip.png
Kâbe'nin bölümleri. Numaraların açıklamaları için yandaki metne bakınız.


Kâbe'nin içerisine ancak yılda iki defa (Ramazan ayı başlamadan ve Kurban Bayramı ile Hac ziyaretleri başlamadan yaklaşık 15 gün önce) "Kâbe'yi temizleme töreni" adı verilen törenle Kâbe'nin anahtarını geleneksel olarak ellerinde tutan "Ben-i Şaybat" kabilesi mensupları ve seçilmiş misafirler girebilmektedir. Kâbe kapısı zeminden yüksekte olduğu için özel bir tekerlekli merdiven kullanılarak girilir. Kâbe'nin tavanı ahşaptır. Tabanı mermer ve kireçtaşı kareler ile kaplıdır. Tavana kadar iç duvarlarının alt yarısı mermerle kaplı olup bu mermer duvar üstüne üzerine Kur'an'dan ayetler kazılmış olan mermer tabletler konulmuştur. İç duvarların üst tarafı üzerinde altın işleme ile Kur'an ayetleri bulunan bir yeşil bez ile kaplıdır.[7]

1. Hacerü'l-Esved: Doğu köşesinde bulunan kara parlak taştır. Müslümanlar tarafından Cennet'ten indiğine inanılır.[kaynak belirtilmeli] 684'te Kâbe'de çıkan bir yangında bu taş ısı değişimi nedeniyle kırılıp 15 parçaya bölünmüştür. Günümüzde taşın parçaları gümüş bir çerçeveyle bir arada tutulmaktadır. Görünen kısmı yaklaşık 16,5x20 cm'dir. 930'da Mekke'yi basıp Kaabe'yi ellerine geçiren "Ebu Tahir Cannabi" idaresindeki Karamatiler bu taşı Mekke'den alıp Doğu Arabistan'da üsleri olan El-Ahsa vahasına götürmüşler ve Abbasiler de 952'de bu taşı geri almak için büyük fidye ve tazminat vermek zorunda kalmışlardır.[kaynak belirtilmeli]
2. Kâbe Kapısı : Kâbe'nin doğu duvarında zeminden 2,13 metre yükseklikte bulunmaktadır.
3. Mizab veya Altın oluk [3]: Kuzey duvarı üzerinde bulunan altından yapılmış oluk. Mekke'de ender yağan yağmur sularını Kâbe'nin çatısından indirmek için 1627'de Osmanlılar tarfından yapılmıştır.[8]
4. Şadarvan: Kâbe'nin duvarlarının diplerini yağmur ve sel sularından korumak amacıyla yapılan mermerden koruma.
5. Hatîm: Kâbe'nin batı duvarının önünde bulunan ve 90 cm yüksekliğinde ve 1,5 m eninde beyaz mermerden yapılmış İsmail duvarı adı verilen kavisli yarım daire şeklinde alçak duvarla sınırlanmış bir bölge.[9]
6. Multazam: Kâbe'nin doğu duvarında Kâbe kapısı ile Hacerü'l-Esved arasındaki duvar kısmı.
7. Makam-ı İbrahim: İbrahim ve oğlu İsmail tarafından Kâbe inşaa edilmekte iken İbrahim'in ayak izini bıraktığı bir mevki.
8. Doğu köşesi "Hacerü'l-Esved" veya "Şarki"
9. Güney köşesi "Yemânî"
10. Batı köşesine "Şâmî"
11. kuzey köşesine "Irakî" denir.
12. Sitâre veya kisve: Kâbe'nin üzerine örtülen altın işlemeli hat yazıları bulunan siyah bir örtü. Üzerindeki örtü ipekli bir kumaştan dokunmuş olup, üzerine Kelime-i Şehadet işlenmiş, çatıya yakın kısmında çevresine altın işlemeli bir şerit geçirilmiş; kemer biçiminde olan bu şeritte de Kur'an ayetleri işlenmiştir. Bu örtü her sene hac mevsiminde yenilenmektedir.
13. Tavaf'ın başlangıç çizgisi olarak kullanılan mermer bant.
14. Cebrail makamı: Kâbe'nin doğu duvarının önünde kapının bulunmadığı kısımda "Irakî" köşesinin hemen yanında bulunan mevkii.

Tarihçe

M. Ö. 800'de inşaa edildiği tahmin edilmektedir, Kâbe, putperestlerin ve paganların putlarının bulunduğu bir yapıydı. Birçok put ile birlikte İbrahim, İsmail,İsa ve Meryem'in figürlerinin de yer aldığı kaydedilmiştir.
İslâm dininin peygamberi Muhammed Kâbe'de köklü değişikliklere gitmiş ve put sayılmayan Hacerül-Esved'in dışındaki bütün putları kaldırmıştır.
Kur'an'da İbrahim ve İsmail peygamberler tarafından Kâbe'nin temellerinin yükseltildiği yazar. Bu ayetin meali tartışmalı olmakla birlikte genel olarak İslâm'da Kâbe'nin ilk olarak Adem tarafından yapıldığına ancak ondan geriye sadece temellerinin ayakta kaldığına inanılır:
"Hani İbrahim, İsmail ile birlikte evin (Kâbe’nin) temellerini yükseltiyor, “Ey Rabbimiz! Bizden kabul buyur! Şüphesiz sen hakkıyla işitensin, hakkıyla bilensin” diyorlardı."[10]Kâbe, tarih boyunca birçok değişikliklere maruz kalmıştır. Çeşitli dönemlerde kısmen ya da bütünüyle yeniden inşa edilmiş ve günümüzdeki haline ulaşmıştır. Günümüzde Kâbe'yi barındıran Mescid-i Harâm, toplam 361.000 metrekarelik bir alanı kapsamaktadır.
Kâbe'nin etrafını çeviren ve Kâbe yüksekliğini aşmayan kubbeli yapı (revaklar), Osmanlı padişahı II. Selim zamanında yapılmış, planlarını Mimar Sinan hazırlamıştır.
Kâbe'yi ilk inşa ettirenin Hz. İbrahim olduğu iddia edilmektedir. Yapı olarak 145 metrekarelik bir alana sahiptir. Yüksekliği 16 metredir. 630 yılında yüksekliğinin bundan daha az olduğu, Mekke’'nin fetih günü Muhammed peygamberin damadı Ali’yi omuzlarına çıkarıp onun da Kâbe’nin üzerindeki putları aşağı indirip kırdığına dair rivayet edilen hadisten anlaşılabilir.
İslâmiyetten önce de Araplar tarafından kutsal sayılan Kâbe'de 360 tane put bulunmaktaydı. Bunların en büyüğü en güçlüsü Al-İlâhî'nin Güneş'le evli olup Al-Uzza, Al-Menat ve Al-Lât adlı üç kızı olduğuna inanılırdı. Mekke’nin fethinden sonra putlar kırılmıştır. Yezid ve İbn-i Zübeyr savaşında Kâbe, mancınık atışından isabet alarak yıkılmış ve yanmıştı. İbn-i Zübeyr, Kâbe’yi yıkıp yeniden inşa etti. Mervan döneminde ise Kâbe eski haline döndürüldü.
Kanûnî tarafından onarılan Kâbe, beşinci onarımını I. Ahmed döneminde görmüş, IV. Murad döneminde yine sel baskını sonucu yıkılmış ve hemen onarılmıştır. Kâbe'nin içinde dokuz adet oyma, bir adet altın kabartma ayet, işlemeli tahta bir sandık, oymalı ve içinde tütsü yakılan tarihi bir ocak, metal zemzem testileri ve kandiller bulunuyor.

kaynak: Kâbe - Vikipedi