BALIK HASTALIKLARI


GENEL
BİLGİ

Balıkların normal davranışlarını takip etmiş olanlar hasta
oldukları zamanı da sezinleyebilirler. Genelde hasta bir balığın semptomları
şunlardır:



* Balık cansızlaşır ve bir köşeye çekilir, saklanır,
diğer balıklardan kaçar.



* Balığın karnında anormal bir şişlik
oluşmuştur, tankın üstünden bakıldığında karnı balon gibi gözükür.




* Balık yan yatmıştır ve filtrenin çekim gücüyle tankın içinde
bir oraya bir buraya sürüklenir.



* Vücudunda gözle görülür beyaz
noktalar, yaralar, pamuksu maddeler oluşmuştur.



* Balık aynı
noktada bir ileri bir geri anlamsız bir şekilde sallanıp durur.




* Balık sürekli dipte kuma veya kaya dibine tutunmaya
çalışıyordur veya çok sık nefes alıp veriyordur.



* Yem yemeyi
reddediyordur.



* Çok sık kuma veya dekorasyonlara sürtünüyordur.




* Balık su yüzeyindedir ve boğuluyormuş gibi zorlukla nefes alıp
veriyordur.



Bunlar çeşitli hastalıkların dışa vurduğu
belirtiler. Balığınız sonuçta size derdini anlatamaz, ama anlamanın başka
yolları da var. Her hastalık çoğunlukla kendine has belirtiler gösterir ve
hepsini aynı ilaçla tedavi etmek de mümkün değil. Bu nedenle önemli olan
hastalığın kendisinin teşhis edilmesi ve ona uygun ilaç verilmesi. Aşağıda
akvaryum hobiniz sürdükçe karşılaşabileceğiniz en muhtemel hastalıklar
gruplandırılmıştır. bunlar balıklarınızın yakalanabileceği tüm hastalıklar
değil, sadece bahsettiğim gibi en muhtemel olanlar, diğerlerine yakalanma
olasılıkları nadirdir, olursa da ne yazık ki sizin
şansızlığınız.




Bazı hastalıkları tedavi için gereken
antibiyotikleri (Balık antibiyotiği), metilen mavisi, malachite yeşili,
mercurochrome gibi ilaçları ana tankta kullanmayın. Mutlaka tedaviyi
yapabileceğiniz yedek bir tankınız olsun, yoksa da acil bir çözüm olarak 5
litrelik şeffaf bir pet şişesinin ağzını kesin, içine gerekiyorsa bir ısıtıcı
yerleştirin ve tedaviyi orada yapın. Özellikle antibiyotikler kurulmuş
tankınızdaki tüm dengeyi altüst edecek cinsten ilaçlardır. Zararlı bakterileri
yok ederken yararlıları da yok ediyor ve tanktaki sağlıklı balıkları da aşırı
strese sokup onları sonunda hasta edebilir. Antibiyotikleri ve diğer çözeltileri
sadece ve sadece onları gerektirecek kadar ağır hastalıklarda kullanın, hafif
hastalıklarda başka yöntemlere başvurun, yoksa bakteriler veya parazitler
antibiyotiğe ve diğer ilaçlara dayanıklılık kazanır. Bunun önemini daha iyi
anlamanız için insanlarda antibiyotik kullanımını düşünün. Her başınız
ağrıdığında veya soğuk algınlığında kullanacağınız antibiyotikler zamanla
onların daha ciddi hastalıklarda çok daha az etkili olmasına yol açar. Son
olarak antibiyotik ve metilen mavisini kullanırken dikkat etmeniz gereken husus,
tedaviden önce mutlaka %50 su değişimi yapın, özellikle güçlü antibiyotikleri
asla eski, kirlenmiş suya atmayın. Tedavi bittikten sonra da %50 su değiştirin,
ve sonraki iki hafta boyunca yapabildiğiniz kadar sık su değişimi yapın. Tüm bu
bahsedilen ilaçları kullandığınız süre boyunca filtrenin süngerini veya varsa
aktif kömürü çıkarmayı unutmayın. Yeni Tank Sedromu

Kurulu tanklarda, doğada
olduğu gibi amonyum bakteriler tarafından nitrit, bazı başka bakteriler
tarafından da nitrat'a dönüştürülür. Ancak yeni kurulu tanklarda bu
bakterilerden yeteri kadar bulunmaz ve oluşması zaman alır.(Normal koşullarda
yaklaşık 1 ay) Yeni tank sendromu sadece yeni satın aldığınız tanklar için
geçerli değildir. Kilerinizde veya deponuzda yıllardır boş duran bir tank,
filtre içinin komple değiştirilmesi, veya çeşitli kimyasallar ve ilaçlarla
mevcut bakterilerin ortadan kaldırılması sonucu yeni tank sendromu görülebilir.
Yeni tanklara ilk ayda genelde değişik koşullara daha dayanıklı birkaç balık
eklenir. Unutulmamalıdır ki balıkları eklemeden döngü başlamaz. Bazı hobiciler
tanklarını kurar ve suyu 1 ay kadar bekletip tüm balıklarını tanka ilave ederler
ve yüksek amonyak ve nitrit karşısında şaşırırlar. Döngünün başlaması için tanka
her 40 litre su için 5 cm ile 15 cm arasındaki ve yüksek amonyum ve nitrit
seviyelerine dayanıklı balıklardan 1 adet eklemek yeterli olacaktır. Fazla
yemlemelerden doğacak problemler için de birkaç Corydoras eklemek faydalı
olacaktır. Yosun yiyen balıklar ise döngü tamamlandıktan sonra eklenmelidir.
Sağlıklı bir tankın filtresinden bir avuç kadar alınan bakteri kültürünün de
faydası olacaktır, özellikle amonyum seviyesi düştükten sonra. Ticari döngü
materyalleri amonyum ve nitritin tepe seviyelerini daha aşağıda tutar ve döngü
süresini kısaltırlar. Döngü tam olarak tamamlanmadan yeni balık eklememek
gerekmektedir. İlk başlangıçta eklenmiş olan balıklar yüksek amonyum ve nitrit
seviyelerine alışmışlardır. Bu su koşullarına yeni eklenecek balıklar şoka
uğrayabilir. Yemleme günde 1 veya 2 kez yapılmalıdır. Fazla yemlemeden
kaçınılmalıdır. %30'luk su değişimleri döngü süresini değiştirmemekle birlikte
zararlı kimyasalların atılmasına da yardımcı olacaktır. Genel olarak döngünün
tamamlanması 26 C de 30 günde tamamlanır. Döngü işleminin sonlarına doğru
balıkların iştahlarında bir gelişme gözlenir. Nitritin azalıp nitratın
artmasıyla çeşitli yosunlanmalar da gözlenebilir. Döngü tamamlandığında, yeni
balıkların eklenmesi için amonyum ve nitritin sıfıra inip nitratın yükselmesini
bekleyiniz.


Stres-Balık Hastalığı
İlişkisi


Stres balığın hastalık yapıcı organizmalara verdiği
bağışıklık cevabıdır.

Son yıllarda bizim stres ve yaratabileceği
problemler konusunda duyarlılığımız artmıştır. Aslında basın tarafından
popülerleşen düşünceye göre, stres insan ve hayvanda hemen hemen her üzücü
sorunun kaynağıdır. Stres ayrıca teşhis edilemeyen veya edilmesinden kaçınılan
hastalıkların tanımı için de kullanılır. Akvaryum hobisinde girmiş olan
kişilerde, nedense stresin balık sağlığına etkisi üzerinde daha az durulur.
Üstelik bu anlaşılmıştır ki stres, balıkta sağlık problemlerinin çıkmasında en
büyük etkendir.




Hobiyi takip edenlere verilen bilgilerde bu
faktörün nasıl geniş kapsamlı istenmeyen etkileri olabileceğinden az
bahsedilmiştir. Stresin vücudu nasıl etkilediği konusundaki bilgilerimiz, son
yıllarda yapılan araştırmalardan kaynaklı. Bilim adamları farklı stres türlerini
incelemişler ve bu araştırmada hangisine bağışıklık cevabının nasıl olduğunu
anlamayı hedeflemişler.


Bağışıklık(İmmün) sistemi, hastalıklara karşı
bir mekanizmadır ve çevre koşullarındaki ani değişimlere yani strese oldukça
duyarlıdır. İmmün sistemin cevabıdır ki, bizim veya balığın bu değişimi atlatıp
atlatamayacağımızı belirler.Karşık olmasına rağmen, immün yanıt hakkında
bildiklerimiz çok daha fazladır. Balığın immün sistemi daha basit olduğundan
üzerinde daha fazla araştırma yapılmıştır. [Balık, tarif anlamında, tam bir
immün sisteme sahip en ilkel canlı türüdür.] Dünya çapındaki balık ve su
ürünleri endüstrisinde artışın bir sonucu olarak, daha etkili hastalık
tedavisine olan ihtiyaç yüzünden, balık immün sistemi araştırmasına ilgi
artmıştır. Bu araştırmaların sonuçlarını bilimsel dergilerde bulmak
mümkün.


Stres immün sistemi balıkta da diğer yükarı canlılarda olduğu
gibi yanıt oluşturur. Stresin oluşması bir stresör'e bağlı olacak tabi. Stres
beynin bir bölümü olan Hipotalamusu tahrik eder. Hipotalamus beynin evrimsel
olarak en eski bölümlerindendir ve çoğu temel fonksiyondan sorumlu:
Acıkma,susama, cinsel tahrik ve memelilerde vücut sıcaklığı.Tahrik edildiğinde
Hipotalamus, kimyasal sinyaller salıp, bazı olaylar zinciri sonucunda Adrenal
(Böbreküstü) bezlerden hormon salgılanmasına neden olur. Memelilerde Adrenal
bezler, böbreğin üstünde yerleşmiş yapılardır. Balıkta adrenal doku, böbrek
dokusu ile karışmıştır ve iç-içe'dir. Bu dokudan 2 önemli homon salgılanır.





1.'si Epinefrin, "Savaş veya Uçuş" olarak da adlandırılan
reaksiyondan sorumlu. Bu hormon canlıyı ayakta durma ve direnme-savaşmaya
zorlayan bazı fizyolojik değişikliklere yol açar. Örneğin; kalp ritminde artış,
kan basıncı ve soluk almada artış. Karaciğerdeki glikojen, hızlı ulaşılabilir
bir enerji kaynağı görevi görür. Beyin ve kasa giden kan akımı, daha hızlı
düşünme ve daha atik hareket için artar(Daha fazla oksijen taşınımı). Bir
kombinasyon olarak tüm bu reaksiyonlar, hayvanın strese karşı koymasına yardım
eder. Bu değişiklikler fazla sürerse vücudu fazla yorup kendileri bir stres
kaynağı olacaklar.


2. adrenal anti-stres hormon Kortizol'dur.
Çalışmalar göstermiştir ki balıklar çok kalabalık ve sıkışık bir ortamda
tutulduklarında veya taşındıklarında aşırı dozda salgılanır. Kortizol Epinefrin
gibi, birçok fizyolojik değişikliğe neden olabilir. Salgılanma ve etki etme
süresi fazla uzadığında metabolik dengesizliğe yol açar. Örneğin; protein
yıkımında artış veya tiroid hormonlarında yükselme ki, vücudun çalışma isteğini
aşırı artırıp, fiziksel tükenmeye neden olur. Bu Kortizol'ün immün sistem
üzerindeki etkisidir ki bu konunun merkezinde yer almaktadır. Kortizol, immün
sistemin işleyişinde direkt müdahalede bulunabilir. Bu sistemin açığı da işte
buradadır ve stres temelli hastalıkların(çoğunlukla bakteriyel) başlangıcıdır.
Daha uzman anlatımla, kortizol immün sistemin Patositoz işlemine
karışır.

Patositoz "Hücre Yeme" anlamındadır ve kandaki bakteri ve diğer
yabancı materyalleri
tüketen akyuvarların işlevi ile ilgilidir. Bu işlem
çoğunlukla bakterinin deri ve mukoza bariyerini geçmesi ve vücuda girmesi
sırasında gerçekleşir. Makrofaj adlı bu akyuvarlar kimyasal sinyaller ile
yönlendirilip, hedef taarruz bölgesine giderler. Bu hücreler tek hücreli bir
canlı olan Amib'e çok benzerler ve aynı mantıkla hareket ederler. Bazı
bilimadamları bu hücrelerin köken olarak sünger ve deniz anası gibi ilkel
canlıların dokularında yaşayan amiblerden evrimleştiğini iddia ediyorlar. Belki
milyonlarca yıl süresince bu amibler istiklallerini yetirip, canlı vücudunun
immün sisteminin bir parçası haline gelmişler.


Bu fagositik (hücre
yiyen) hücreler olay yerine geldiklerinde, yabancı maddenin etrafını sarıp, onu
sindirirler. Hücrede enzim taşıyan ufak membran kaplı paketler vardır. Bunlar
Lizozom adını alıp, içeri alınan paket ile birleşip, enzimlerini içeri salmakla,
bakteri veya yabancı maddenin sindirilmesini sağlıyorlar. Bazı fagositik
hücreler, içeri alınanı yok etmek için Sodyum Hipoklorit (HCL) de
üretirler.Yabancı materyal sindirildiğinde, atıklar kan akımında serbest
bırakılır ve böbrekler tarafından atılır.[veya karaciğerin safra temel
maddelerini oluşturmada kullanılır]. Kortizol, bu önemli fagositöz işlemine
müdahale eder. Kimyasal olarak lizozom membranında değişikliklere neden olur ve
membran füzyonu gerçekleşemez. Böylece yakalanan bakteri yaşamaya devam eder ve
vücuda yayılır.

Beslenme immünoloji konusundaki bazı güncel bulgular
gösteriyor ki,C vitamini bu kimyasal değişimi ve bozulmayı engelleyebilir. Aynı
zamanda bilinir ki, C vitamini Edwardseilla bakterisinin yol açtığı ölümcül
enfeksiyona karşı Kanal Kedi Balığında dayanıklılığı arttırır. A ve E gibi diğer
vitaminler de immün cevabı güçlendirmeleri ile bilinirler.

İz metalleri
de immün fonksiyonda röl almaları ile bilinirler. Örneğin Selenyum fagositik
işlemde etkili bir immün yardımcıdır. E vitamini gibi. Kadmiyum ve Çinko gibi
diğer metaller de bu olaya karışırlar. Balığın immün cevabında ağır metal
gereksiniminin açıklanabilmesi için balık beslenmesi ile ilgili daha da fazla ve
ayrıntılı bilgiye gerek var. Bu kesindir ki kaliteli diyet ile bakılan balık
parazitik enfeksiyonlara karşı daha dayanıklı olacaktır. Parazit yükünde
seyrelme ve hafiflenme önemli bir faktör olabilir çünkü, parazitler hedef
canlıdan beslenirken bakteriler için vücut içine daha kolay ulaşım sağlayıp,
yayılmalarını destekliyorlar.

Stresten kaynaklanan başka immün sistem
bozuklukları da var. Örneğin Mukozal yanıt
Antibody (vücuda karşı) üreten
sistemin bir parçasıdır. Antibody'ler yabancı maddelere
(bakteriler gibi)
bağlanan özel proteinlerdir. Antibody'ler değişik yollarla fonksiyon yapar.
Döngüdeki virüsleri ve bakteriyel oluşumları(zehir, koruyucu kılıflar,...)
etkisiz hale getirip veya materyalı yapıştırıp fagositoz için müsait hale
getirebilirler. Soğuk ve sıcak su balıkları üzerindeki araştırmalar göstermiştir
ki, stres döneminde tam da hayvan koruma için proteinlere muhtaçken
antibody'lerin salınımı düşer. Diyette E ve A vitaminlerinin bulunması
antibody'lerin salınımını arttırdığı görülmüştür.

İmmün sistemin
bozulması ve balığın enfekte olması durumunda standart prosedür
antibiyotik
ile tedavidir. Bilgisiz aquarist, dağıtıcı veya satıcı tedavinin daha etkili
olması için ilacı balığı daha da strese uğratacak karışım ve dozda sunabilir.
Örneğin; şimdi biliyoruz ki Oxytetracycline (Oksitetrasaykılin) Sazan ve
Gökkuşağı Alası'nda immün yanıtı durdurabilir. Balıkta tedavi için diğer sık
kullanılan ise Tetracycline (Tetrasaykılin) dir. Bu ilaç belirli limitte
kullanılmalı çünkü bakteriyel korunmayı sağlarken, immün yanıta müdahale
edebilir.

Akvaryum balıklarının katlanmaya zorlandıkları bu kadar strese
rağmen ve bunların immün yanıt üzerindeki etkileri bilindiği halde, şaşırtıcıdır
ki çoğu balık kurtulmayı başarıyor.Bu da immün sistemin neredeyse
mükemmelliğinin bir kanıtıdır. Yine de, hobicilerin %30-50'si 1 sene içersinde
balıklarının ölümü yüzünden bu işe veda eder.

Balığın sağlığı ve hobici
için önemli olan, stresi en aza indirmekle beraber, oluştuğunda nasıl
azaltılacağını bilmektir. Temiz su ve gerekli beslenme dengesi balığın sağlığını
korumak için kesinlikle gerekli. Yine de vakalarda immün yanıta yardım etme
amacı ile ek bilgilenme ve araştırma lazım. Belki bu, stres kaynaklı
hastalıklarda daha etkili tedavi için yardımcı olabilir.

Stres-Solungaç Hasarı İlişkisi

Balığın en temel
ihtiyaçlarından biri, diğer hayvanlarda olduğu gibi Oksijendir.Çoğu balıkta bu
solungaçlardır ki oksijenin sudan alyuvarlara geçip, vücutta taşınması için
geniş yüzey sağlar. Burada Oksijen kimyasal reaksiyon atığı olan karbondioksit
ile solungaç yüzeyinde yer değiştirir ve CO2 suya bırakılır.Bu gaz değiş-tokuşu
soluma hareketlerine bağlıdır. Tasarımı gereği solungaç,bilinen en verimli gaz
değiş-tokuş organlarındandır. Uygun koşullar altında balık,solungaç boşluğundan
geçen sudaki oksijenin %85-90'ını emebilir. Düşük oksijen veya yüksek sıcaklık
koşullarında, bu verim %10-20'ye kadar ve hata daha aza düşebilir!En acemi ve
bilgisiz hobiciler bile solungacın solunum işlevinin farkındalar.Herşeyden öte,
bu balığı balık yapan bir davranıştır. Çoğumuz akvaryum veya havuzumuzda erimiş
oksijen oranını veya sıcaklığı ölçmek için para ve zaman harcıyoruz, ve en
güncel filtre ve havalandırma sistemleri ile aşinayız. Çoğu zaman unuttuğumuz
veya hiç dikkat etmediğimiz şey ise solungacın gaz değişiminden başka
işlevlerinin de olduğudur. Bu işlev, protein sindirimi sonucunda oluşan nitrojen
ana bileşenli maddelerin ortama salınmasıdır. Bunların büyük kısmını da, çok
düşük konsantrasyonda bile balık için çok zehirli olan sıvı amonyak oluşturur.
Diğer birçok hayvanda bu atık böbrekte üreye dönüştürülür.

Balık zehirli
amonyak içermeyen ortamda bulunduğu müddetçe, bu bileşik kolayca
solungaçtan
diffüze olur. Mesela Sazan ve Goldfish(Japon Balığı) nitrojenli atıklarının

%56'sını amonyak şeklinde solungaçtan diffüze ederler.Amonyak atılımına çok
yakından
bağlantılı olan olay, iyon emilimidir ve en önemli iyon da burada
Sodyum'dur. Solungaç dokusundan emilen diğer iyonlar: Calsiyum, Lityum, Kobalt
ve Stronsiyum. Bu minerallerin emilmesi, tuz kaybı veya diyetteki eksiklikleri
karşılamak için gerekli olabilir. Ve nihayet, solungacın bir görevi de Tuz-Su
dengesini koruyarak, Ozmoz basıncı ayarlamasıdır (Ozmoregülasyon).



Solungaçların bu karşılıklı foksiyonları gereği, su kalitesindeki
değişikliklere hassas olurlar. Sıcaklık, pH, Tuzluluk ve O2-CO2 konsantrasyonu
gibi faktörler, solungaç fonksiyonunu etkiler. Örneğin; amonyak veya parazit
yüzünden tahrip olmuş solungaç, respirasyon(solunum sirkülasyonu) ve atık
salınımı işlevlerini doğru olarak yerine getiremez. Solungaç sorunları balığın
genel fizyolojisini dolaylı yoldan etkiler. Solungaç dokusu en geçirgen dokudur
ve bu yüzden de strese en hassas olandır. Bu solungacın tasarımı ve yapısıdır ki
onu çok etkili kılıyor ve aynı zamanda tahribe açık hale getiriyor. Eğer
solungaç dokusunu mikroskop altında incelersek, tüğ benzeri yapılar göreceğiz.
Bunlar Lamella adını alır. Lamella, O2 ve CO2 değişimi için geniş yüzey
oluşturur.Daha yakın bir incelemede görüyoruz ki solungaç dokusu çok incedir.



Sadece 1 veya 2 hücre kalınlığındadır. Etkili gaz geçirgenliği için
gaz tarafından kat edilen mesafe büyük olmamalı. Sudaki oksijen tek bir hücreden
geçtikten sonra alyuvarlara ulaşır. Bu hassas dokuyu kalitesiz su stresi veya
parazitlerden korumak için solungaç dokusu bazı önlemlere başvurur. Bu
stratejiler solungaç yeterliliğinin devam etmesi içindir.Örneğin; kalitesiz suda
solungaç dokusunun hücre sayısı artar veya lamella kalınlaşır,stressör ve kendi
arasında mesafe koymak için. Bu işlem Hiperplazi olarak bilinir. Hücre sayısı,
kronik iltihap veya enfeksiyona yanıt olarak artar ve normal olan tek

hücrelik kalınlık 5 veya 6 hücreye kadar yükselebilir.


Sudan
alınan oksijen dolaşım alyuvarlarına ulaşmak için şimdi kat kat fazla mesafeden

geçmeli. Aynı şey ters yönde hareket eden CO2 ve amonyum atıklar(amonyak
v.s.) için
geçerli. Bütün bunlar da solungacın respirasyon verimini düşürür.
Buna ek olarak
solungacın mukoza salgılayan hücreleri vardır. Mukoza bir
bariyer oluşturup, iltihabı
baskılar. Ama mukoza da respirasyon için
engelleyici bir bariyer sayılır [o zaman fazla salgılanması aynı sorunu
doğuracaktır]. Yeterli biyolojik filtrasyon ve düzenli su değişimleri uygulanan
ortamda solungaç dokusu normal haline dönecektir. Hasar tamir edilebilir. Kronik
hal alan kalitesiz suda ise stres ve sonuç olarak da hastalık kaçınılmaz olur.


Suyun Neden Olduğu Zehirlenmeler

Genel Bilgi


Malawi ve Tanganyika tanklarında
ısı ve pH yüksek olması gerektiğinden dikkat etmediğiniz taktirde aşağıdaki 3
zehirlenme şekli başınıza gelmesi yüksek bir olasılıktır. Bunlar silikon,amonyum
ve nitrit-nitrat zehirlenmeleridir. Acemi iseniz ve tankınızın kuruluşu yeni ise
balıklarda bir terslik görürseniz ilk olarak sudan dolayı meydana gelebilecek
zehirlenmeler üzerine yoğunlaşın.



Silikon
Zehirlenmesi


Sağlıklı olduğundan emin olarak bir balık
aldınız. Balığı tanka koyduğunuzun ilk gününde en geç ikinci gününde yem yemeyi
kesmişse, ve aniden cansızlaşmışsa, pulları ve yüzgeçleri erimeye başlıyorsa
aklınıza gelecek ilk tehlike silikon zehirlenmesi olmalı. Silikonun iki çeşidi
vardır. İlki normal, balıkları öldüren silikon. Diğeri DIY storelarda (Bauhaus,
Bricolage, hatta Carrefour süpermarketinde bile bulabilirsiniz) da satılan
akvaryum silikonu, zaten tüplerin üzerindeki balık resimlerinden de anlarsınız.
Tankınızı imal eden kişi bundan haberdar olmayabilir, satın aldığında yanında
gözlüğü olmadığından balık resimlerini görmemiş olabilir, veya 'yanlışlıkla'
daha ucuz diye normal silikon almış olabilir. Neden her ne ise, kabak
balıklarınızın başına patlayacak demektir. Bu belirtileri fark ettiğinizde
balıkları tanktan çıkartın. Su sıcaklığı cichlidler ve tropik balıklar için 24
C'dan başlayacağı için ısı dolayısıyla silikondan sızan gazlar balıklarınızı
yavaş yavaş öldürüyor demektir. Cansızlık ilk günden itibaren başlar fakat
gazlara karşı aşırı bir tepki gelişmez. Ölüm yaklaştığında balığınızın pulları


soluk ve erimiş olur, yüzgeçleri ya yırtık gibidir, ya da erimiştir, ve
zor nefes alarak yan yatmış bir şekilde oradan oraya sürüklenir. İzlenecek tek
yol balıkları başka bir tanka koymak. İmkanınız varsa daha iyi ve
güvenebileceğiniz marka bir tank alın, yoksa tankınızı tamir edin. Bir çakı veya
bisturi yardımıyla kenarlardaki silikonları en ufak bir parça kalmayacak şekilde
kazıyın. Eğer parça kalırsa hava kabarcığı yapar ve tankınız bittiğinde
sızdırır, hatta tankınızı patlatabilir. Ardından tankı yıkayın ki silikon
zerrecikleri gitsin. Kazdığınız yerlere aseton sürün böylece hem daha iyi
temizlenecek yüzey hem de silikon daha iyi tutacak. Akvaryum silikonu kenarlara
sıkın, başparmağınızla üzerine sadece bir kez bastırın, ikinci defa üzerinden
geçmeye kalkarsanız silikon pütürlenir ve kabarcık oluşabilir içinde. Tankı en
az 24 saat kuru olarak bekletin. Eğer tankınız 100 lt'den büyükse en az 2 gün
bekletin. Sonra denemek amacıyla içine su doldurun ve en az bir gün bekletin.
Boşluk bırakmışsanız su kenarlardan sızmaya başlayacaktır, sızarsa yapılacak tek
şey tekrar kazıyıp silikonlamaktır.



Amonyum
Zehirlenmesi


Balığınız sürekli olarak su yüzeyinde yüzüp
ağzını sonuna kadar açıp nefes almaya çalışıyorsa buna rağmen boğuluyormuş
izlenimi veriyorsa üstüne üstlük tankın suyu da koyu sarı ise balık amonyumdan
zehirleniyor demektir. Balık çoğunlukla yarı bilinçsiz ve halsiz olur,
etrafınada neler olup bittiğinin farkında değilmiş gibi görünür. Suyun
yüzeyinden sanki hava almaya çalışıyor gibi olduktan sonra dibe çöker yavaşça,
ardından tekrar ani bir fırlayışla su yüzeyine çıkar. Tüm bu süreçte ağzını hep
sonuna kadar açar ve solungaçları normalden çok fazla çalışır. Gözler normalden
koyudur ve balığın bütün rengi olabilecek en koyu rengi alır.

Bu çok
ciddi sonuçları olan bir zehirlenme şekli, balıklarınızın tümü ölebilir. Test
kitiniz yoksa amonyum patlamasını en iyi şekilde sararımış sudan anlarsınız, su
koyu sarı olduğunda ve bulanıklık başlamışsa balıklarınız zehirlenmeye başlıyor
demektir. Biraz garip bir örnek olabilir, ama kafanızda daha iyi canlanması için
idrar rengini düşünün, idrara rengini ve genel olarak kokusunu veren amonyumdur.
İdrar kana bulaştığında zehirlenme meydana gelir, buna da en büyük etken
amonyumdur. Akvaryumlarda da durum çok farklı değildir. Amonyum en çok yiyecek
atıklarından ve pisliklerden açığa çıkar. Düzenli dip temizliği yapmazsanız
pislikler birikir ve gazlar sızmaya başlar. Su idrar rengi ve kokusunu alır.
Test kitiniz varsa aklınızda bulunsun, amonyum seviyesi 1 ppm değerini
kesinlikle aşmamalı. Tabii ısı ve pH yükseldikçe amonyum değeri daha da az
çıkmalı. Bu tip zehirlenme en çok amonyumu parçalayacak aerobic bakterilerin
henüz oluşmadığı veya çok az sayıda olduğu yeni kurulmuş tanklarda görülür. Daha
geniş bir açıklama ve burada bahsedilen zehirlenme türlerini nasıl
önleyebileciğinzi öğrenmek için Yeni Tank Sendromu sayfasına
bakın.
Balıklarınız amonyumdan zehirlendiyse bu tamamen sizin suçunuz
sayılır. Zehirlenmeye davetiye çıkartan ve özellikle yeni başlayanların en çok
tekrarladığı hatalar şunlardır:

Tanka gereğinden fazla yem atılması,
balıklar doyunca dibe çöken yemler.

Çok az miktarda ve düzensiz su
değişimleri.

Tankı daha ilk kurulduğunda ağzına kadar balıkla doldurmak.


Yetersiz kalan filtreleme veya havalandırma.


Amonyum
zehirlenmesinin tedavisi yok, sadece durumu farkettiğinizde acil önlem
alabilirsiniz. Seçebileceğiniz 3 yol var. İlk yol hemen balıkları temiz, tamamen
yeni suyun bulunduğu bir tanka almak. Alabileceğiniz başka tankınız mevcut
değilse ikinci yola başvuracaksınız demektir. Balıkların bulundukları tanka
vakit geçirmeden su değişimi yapın. Değişim miktarı en az %70 olmalı. Yeni suyun
ısıtılmış olması çok iyi olurdu, ama durumun aciliyetini göz önüne alarak,
suyunuz sıcak değilse ısıtmayı beklemeyin, soğuk su kullanın. Suyu mutlaka
dipten çekin, NH bileşikleri sudan ağır olduğundan dipte birikiyorlar, yüzeyden
alırsanız amonyum sifonlanmış olmayacak, sadece suya dağılmış olacak. Amaç
amonyumu en az seviyeye getirene kadar inceltmek. Balıklar kendilerini boğulur
gibi hissettiğinden çok güçlü bir havalandırma koyun. Üçüncü yol amonyum,
nitrit, ve nitrat seviyelerini 'anında' düşürdüğünü iddia eden ilaçlar
kullanmak. Sakın bunun için Tetra Aquasafe kullanmaya kalkmayın, sivrizekanız
burada pek işe yaramaz. Aquasafe sadece su değişimlerinde kullanılan suyun klor,
ağır metal, ve amonyumunu yok ettiğini iddia ediyor, tankın içinde birikmiş olan
amonyumda kesinlikle kullanılmamasını tavsiye ediyor. Bu yollar içinde en az
güvenebileceğiniz yöntem kimyasal yöntemdir. İlaçlar seviyeleri kısa süre için
düşürürler, ama tekrar yükselmesine de genelde engel olamazlar. O nedenle
ilaçları sadece geçici olarak kullanın, yani, ilaçtan hemen sonra büyük bir su
değişimi uygulayın. Bu tip bir zehirlenmede işinizi şansa bırakmayın ve en
güvenilir olan ilk iki yolu tercih edin. Amonyum seviyelerini düşürdükten sonra
beklemekten başka yapabileceğiniz birşey kalmıyor. Kurtulan kurtulacaktır, ama
çoğunluk büyük bir ihtimalle ölecektir.



Nitrit-Nitrat Zehirlenmesi

Yine tank kurulduğunun
ilk haftalarında meydana gelebilecek bir zehirlenme türü. Sağlıklı olarak
aldığınızdan emin olduğunuz balıklarınız birden cansızlaştığında, yem yemeyi
kestiğinde sorun büyük bir ihtimalle nitrit zehirlenmesidir. Tankınız oturmuşsa
ve aynı belirtileri görürseniz o zaman zehirlenme nitrat zehirlenmesi şeklinde
olur, çünkü zincir oluşmuştur fakat en son ürün olan nitrat temizlenmemektedir.
Sebebler genellikle fazla balık, fazla yem, az su değişimi, az filtreleme veya
havalandırmadır. Amonyum zehirlenmesinden farklı olarak bu iki zehirlenme
türünde balıkları kurtarma ihitmaliniz çok daha yüksek, tabii önlem alamazsanız
öleceklerdir. Belirtiler genellikle halsizlik; yeme ilgisizlik: hiç yememesi
veya yediğini tükürmesi; stres belirtileri: yüzgeç erimesi, pul erimesi, rengin
normalden koyu olması, veya normalden açık olması, gözlerin kararması; bir
köşede durma veya saklanma çabalarıdır. Tankın suyu genellikle açık veya çok
açık sarı rengindedir. Bu zehirlenme şekli özellikle yüksek pH isteyen
balıkların başına gelebilir, çünkü her türlü amonyum, nitrit, veya nitrat
yükselmesine karşı çok hassaslar. Yukarıda bahsedilen belirtileri farkederseniz,
sularınız da sarımsı renkte ise vakit kaybetmeden %40 ile %50 arası su
değiştirin. Ardından da 2 hafta boyunca 2-3 günde bir %20 su değiştirin. Suları
dipten çekmeye özen gösterin. Bunun dışında bir ilaç kullanmayın. Amaç balığı
mümkün olduğunca daha fazla strese sokmadan zehirlenmeyi atlatmasını sağlamak.
Balığığınızı güçlendirmek için bir conditioner kullanmanız iyi olur. Genellikle
balığınız çok hassas bir tür değilse ilk su değişimini takip eden ilk günlerde
düzelir. Ancak düzelme belirtiler görseniz bile 2 hafta boyunca yukarıda
belirtildiği şekilde değişim yaparak tam sağlına kavuşmasını
sağlayın.-alıntıYüzgeç Erimesi

Yüzgeçlerde, özellikle kuyrukta
erime varsa, eriyen yüzgecin ucunda pamuğumsu veya koyu renk bir şerit varsa
buna yüzgeç erimesi (İngilizce adı fin rot) denir. Yüzgeç erimesi özellikle
stresten olur ve önemli bir sebebin sonucu olarak gelişir. Yapılacak ilk iş
balığı tedavi etmeden önce yüzgeçlerinin erimesine sebep olacak kadar onu strese
sokan sebebi bulmaktır. Sebepler arasında nitrit-nitrat zehirlenmesi, saldırgan
bir balık, ciddi bir şekilde hastalanması, veya uzun bir yolculuğa çıkması
sayılabilir. Bunları kontrol edin.
Balıkların vücudunu kaplayan koruyucu
tabakaları vardır. Onları elinizde tuttuysanız vücutlarının kaygan olduğunu, ve
balığı salsanız bile kayganlığın bir süre parmaklarınızdan gitmediğini fark
etmişsinizdir. Bu koruyucu tabaka suda doğal olarak var olan birçok mantar veya
bakteriyi uzak tutar. Balık strese girdiğinde tabakanın salgılanması sekteye
uğrar veya tamamen engellenir. Zaten özellikle bu nedenden dolayı balığınızı
stresten uzak tutun denir çok yerde. Balığın doğal kalkanı zayıfladığında veya
yok olduğunda hastalıklara karşı savunmasız hale geliyor. En çabuk kaptığı
enfeksiyon da yüzgeçlerde gösterir kendini.




Yüzgeç erimesini
saldırgan bir balığın yüzgeçleri parçalaması ile karıştırmayın lütfen. Bu tip
saldırılar sonrası için yapılacak tedavi için Yaralanmalar kısmına
bakabilirsiniz. Yukarıda yüzgeç erimesine sebep olabilecekler arasında saldırgan
bir balığı kastemin nedeni 'saldırı hareketlerinin diğer balık üzerinde
yarattığı stresten dolayı oluşan erimedir'. Sürekli kaçmak zorunda kalmaktan
veya saklanmaktan dolayı balık strese girer,bir köşeye sıkışıp kalır ve yem
yiyemeyecek cesareti bile bulamaz kendinde. Genelde bu belirtileri erime takip
eder. Oysa yüzgeçler ısırıldığında uçları parçalanmış gibi durur, ama
parçalanmış kısımların ucunda pamuğumsu oluşumlar veya koyu kırmızı renkte bir
şerit yoktur. Erime görürseniz öncelikle fungal mı yoksa bakteriyel bir
enfeksiyon mu ona karar verin. İkisinin tedavisi birbirinden farklı olacaktır.
Fungal enfeksiyonlar genelde saldırı sonrası stresi veya vücutta meydana gelen
bir yaralanma sonrası meydana gelirler ve bulaşıcı değillerdir, yani tüm tankı
bu durumda ilaçlamanıza gerek yoktur. Enfeksiyon oluşturabilecek mantarlar
arasında saprolegnia, achyla, aphanomyces, branchiomyces, ıchtyophonus ve
pythium gibi mantarlar vardır. Fungal enfeksiyonlarının görünüşleri beyaz veya
kirli sarı bir pamuğa benzer. Zaten Columnaris dışında vücutta oluşan tüm
pamuğumsu oluşumlar bir fungal enfeksiyondur. Tedavisi bakteriyel
enfeksiyonlarla karşılaştırıldığında nispeten kolaydır. Balık elle tutulacak
kadar büyükse onu elinize alın ve etkilenen bölgelerin üzerine bir pamuk
yardımıyla nazikçe metilen mavisi sürün. Piayasada metilen mavisi bir Türk malı
olan Contra- Ichthyo ismi altında satılıyor. Mercurochrome da kullanabilirsiniz.
Mercurochrome'u sadece haricen kullanın, suya damlatmaya kalkmayın. Suya
damlatarak yapılan tedavi ileride deneyimli olduktan sonra uygulayabilirsiniz
çünkü çok dikkat gerektiriyor. Mercurochrome'u bir pamuğa damlatın, balığı
elinize alın veya ıslak bir bez üzerine koyduktan sonra aynı metieln mavisi gibi
yavaşça etkilenen bölgelere sürün ardından temiz su dolu tedavi tankına bırakın.
Yüzgeçler çok fazla erimişse veya balık elle tutulamayacak kadar küçükse tedavi
tankına alın,çünkü metilen mavisini suya damlatacaksınız bu durumda. Her 10
litre suya 2 damla metilen mavisi damlatın ve balığı 24 saat boyunca bu ilaç
banyosunda tutun. Tankı iyi havalandırmayı unutmayın.



İkinci gün
%50 su değişimi yapın. Erime durduysa ve pamuklar yok olduysa, ki büyük bir
ihtimalle öyledir, metilen mavisini kesin. Pamuklar hala varsa tekrar metilen
mavisi damlatın, ama bu sefer 10 litreye 1 damla ve gene 24 saat bekleyin.
Tekrar %50 su değişimi yapın. Bu süre sonunda fungal enfeksiyon tamamen yok
olacaktır. Tüm bunları uygularken balığınızı yemlemeyi unutmayın. Tedavi bitse
bile balığı bir süre tedavi tankında tutun, kendine gelsin orada.Yüzgeçlerin
ucunda siyah veya koyu kırmızı, kiremit rengi bir şerit varsa ve yüzgeç çok
hızlı eriyorsa enfeksiyonun bakteriyel olduğuna şüphe yoktur. Bakteriyel
enfeksiyonlar genelde kötü su koşullarında veya ülke içi, veya uluslararası
nakliyat sırasında ortaya çıkarlar. Tanka yeni koyduğunuz bir balık da sizin
suyunuza alışmakta zorlanabilir ve bakteriyel enfeksiyon kapabilir. Bu nedenle
tedavi ile birlikte su kalitesini de acilen yükseltin. Yüzgeçler tahmin
edebileceğinizden daha hızlı erir, öyle ki 24 saat sonra yüzgeç tamamen yok
oluyor. Yüzgeç erimesi ile beraber deride yaralar (lezyonlar) oluşuyorsa ve bu
yaraların çevresi koyu kırmızı ise bu enfeksiyon Furunculosis'tir. Yaralar
aslında derinin o noktada çürüdüğünü gösterir. Buna yol açan çeşitli
bakterilerdir, ama ortak noktaları deride nekrotik lezyonlar (furuncul) açmak
olduğundan hastalık bu adını alıyor. Goldfishlerde, koilerde, veya japon gibi
soğuk su balıklarında bakteriyel yüzgeç erimesi oluştuğunda buna genelde
Salmonidae familyasından Aeromonas salmonicidia neden olur. Yüzgeçlerden kısa
Kaynak: ReformTürk http://www.reformturk.com/hayvanlar-alemi/62763-balik-hastaliklari.html#post126769
sürede vücuda atlar ve kırmızı-kiremit rengi ülserler oluşturur. Aynı bakteri
sıcak suda tropik balıkların üzerinde de etkili olur, ama onlarda daha çok
furuncul oluşturur.
Bakteriyel enfeksiyonlu bir yüzgeci kendi halinde
bırakmayın. Bu tip enfeksiyonlar, özellikle Furunculosis, bulaşıcıdır. Tankta
yüksek oranda ölümlere sebep olurlar. Enfeksiyon kapmış balığı tedavi tankına
koyun ve antibiyotik haricinde hiçbir ilaç koymayın, metilen mavisi veya
malachite yeşili gibi ilaçların hiçbir etkisi olmaz. Aynı şekilde doğal tedavi
olarak kullanabileceğiniz tuzun da bir faydası olmaz. Özellikle Nitrofurozan
içeren gram negatif ve gram pozitif bakterilere karşı etkili olduğunu iddia eden
antibiyotikleri alın. Kullanımdan önce su değişimini unutmayın ve filtrenin
süngerini çıkartın. İlk günden sonra iyileşme belirtileri görseniz bile
antibiyotiğe en az 3 gün devam edin. Tedaviyi yarıda keserseniz tekrar başa
dönme olasılığınız yüksek. Üç günün sonunda şerit tamamen yok olmamışsa
antibiyotiğe 2 gün daha devam edin. İlacın etkili olup olmadığını nasıl
anlarsınız? Gözlemlerime göre yüzgeçler parça parça olmaya başlar ve uçlarından
ince beyaz şeritler sarkar. Bu şeritler ölen bakterilerin olduğu deri
parçalarıdır, tankta sağlayacağınız çok güçlü bir havalandırma onların daha
çabuk kopmasını sağlayacaktır. Üç günün sonunda şeritler artık sarkmıyorsa ve
yüzgeçlerin ucu temizse antibiyotiği o zaman kesin, şeritler sarkıyorsa hala iki
gün daha devam edin. Bakteriler genelde gözle görebildiğinizden daha derine
yerleşmiş olduklarından yüzgecin büyük çoğunluğu şerit şerit kopacaktır. Tedavi
bittikten sonra %50 su değiştirin ve balığı tanktan çıkarmayın. Tekrar
yüzgeçlerinin çıkmasını bekleyin. Onu o halde ana tanka atarsanız manevra
kabiliyeti olmayan hantal bir balık olacağından ne diğerlerinin ona yapacağı
'hoş geldin' kovalamacasından kaçabilir ne de yem için mücadeleye girişebilir.
alıntıdır