Elektrik Hangi Yollarla Üretilir ? -Elektrik Evlerimize Kadar Nasıl Gelir
Elektrik Hangi Yollarla Üretilir ?
Elektrik, bakır gibi iletken bir telin manyetik bir alan içinde hareket ettirilmesi ile üretilir. Elektrik jeneratörü, bir mıknatıs içinde dönen sarılı iletken tellerin bulunduğu, ve bu tellerin mıknatıs içinde dönmesiyle elektrik akımı üreten bir makinadır. Evlerimizde, işyerlerimizde, endüstride gereksinim duyduğumuz büyük miktardaki elektrik enerjisini elde etmek için, elektrik jeneratörlerini döndürecek büyük güç santrallarına ihtiyaç duyarız.Çoğu güç santralı, jeneratörü döndürmek için ısı üretiminde bulunurlar. Fosil yakıtlı santrallar ısı üretimi için doğal gaz, kömür ve petrol yakarlar. Nükleer santrallar da uranyum yakıtını parçalayarak ısı üretirler. Ancak bütün bu değişik tip santrallar ürettikleri ısıyı, suyu buhar haline dönüştürmek için kullanırlar.Oluşan buhar ise elektrik jeneratörüne bağlı olan türbine verilir. Su buharı, türbin şaftı üzerinde bulunan binlerce kanatçık üzerinden geçerken daha önce üretilen ısıdan almış olduğu enerjiyi kullanarak, türbin şaftını döndürür. İşte bu dönme, jeneratörün elektrik üretmek için gereksinim duyduğu mekanik harekettir. Jeneratörde oluşan elektrik ise iletim hatları denilen iletken teller ile kullanılacağı yere gönderilir.Türbinden çıkan, enerjisi diğer bir deyişle basınç ve sıcaklığı azalmış buhar ise yoğunlaştırıcı (kondenser) denilen bölümde soğutulup su haline dönüştürüldükten sonra, tekrar kullanılmak üzere santralın ısı üretilen bölümüne geri gönderilir. Yoğunlaştırıcıda soğutma işini sağlayabilmek için deniz, göl veya ırmaklarda bulunan su kullanılır. Su kaynaklarından uzak bölgelerde ise santralın hemen yanında bulunan ve uzaktan bakıldığı zaman geniş dev bacalara benzeyen soğutma kuleleri kullanılır. Bu kulelerin üzerinde görülen beyaz duman ise su buharıdır.Elektrik üretmek için kullanılan diğer bir yöntem ise hidrolik santrallardır. Bu yöntem ile barajlarda biriktirilen su, bir su türbinini üzerinden geçirilir ve türbine bağlı elektrik jeneratörü döndürülerek elektrik üretilir.Yukarıda bahsedilen bu yöntemler büyük miktarlarda elektrik enerjisini üretmek için kullanılırlar. Bunların yanı sıra rüzgar, güneş ve jeotermal enerji kullanarak da elektrik üretilmektedir. Ancak bu tür kaynaklardan üretilen enerji miktarı asıl ihtiyacımızı kendi başına karşılamaktan uzaktır. Su, güneş, rüzgar ve jeotermal kaynaklara, yenilenebilir enerji kaynakları denir. Bu kaynaklar diğerleri gibi tükenmezler. Petrol, doğal gaz, kömür, uranyum gibi maddeler önümüzdeki birkaç yüzyıl içinde tükenecektir.
Elektrik Evlerimize Kadar Nasıl Gelir ?
Elektrik farklı yöntemlerle elde edilebilmektedir. Elde etme yöntemin belirlenmesinde maliyet, çevre gibi unsurlar dikkate alınmaktadır. Kömür, doğal gaz gibi yakıtlarda yanma sonucunda ortaya çıkan kimyasal enerji yardımıyla soğutucu olarak kullanılan su ısıtarak buharlaşması sağlanmaktadır. Nükleer santrallerde ise soğutucu suyun buharlaştırılması için yakıt olarak kullanılan Uranyum’un bölünmesi sonucunda ortaya çıkan nükleer enerji kullanılmaktadır. Değişik yollarla elde edilen enerji sayesinde oluşan buhar türbin adı verilen aygıtın kanatlarına çarparak dönmesini sağlamaktadır. Türbinlerin ucunda jeneratör bulunmaktadır. Türbin dönerken beraberinde jeneratör de bulunan çok büyük bir mıknatısı da bir kablo bobini içinde döndürmekte, böylece jeneratörlerde elektrik enerjisi oluşmaktadır. Santralde elde edilen elektrik kablolar yardımıyla santralın yakınında bulunan ünite transformatörüne getirilmektedir. Transformatör elektriğin voltajını (basıncını) 380 kilovolta kadar yükseltmekte, böylece elektrik akımı uzak yerlere taşınmaya uygun hale gelmektedir. Voltajı yükseltilmiş elektrik daha sonra “yüksek gerilim hatları” adı verilen iletim hatları yardımıyla çok uzak mesafelere taşınabilmektedir. İletken teller aracılığı ile kullanılacağı yere ulaşan elektrik, trafo merkezlerine (voltaj indirici istasyonlara) sokularak, elektriğin voltajı önce 380 kilovolt’tan 154 kilovolta, sonra da 154 kilovolttan 34.5 kilovolta indirilmekte ve yerleşim alanlarına ulaştırılmaktadır. Yerleşim alanlarına ulaşan elektrik akımı evlerimize gelmeden önce son olarak dağıtım transformatörleri girmekte ve 34.5 kilovoltluk voltaj bir kez daha düşürülerek 0.4 kilovolta indirilmektedir. Böylece elektrik evlerimizde kullanılabilir hale gelmiş olmaktadır. Dağıtım transformatörlerinden çıkan elektrik kablolardan akarak evlerimize ulaşmakta, elektrik sayacımızdan geçtikten sonra ampulleri, televizyonları, fırınları, vs. çalıştırmamızı sağlamaktadır.
Cevap: Elektrik Hangi Yollarla Üretilir ? -Elektrik Evlerimize Kadar Nasıl Gelir ?
