5.siniflar Fen Ve Tek.boşaltim Sistemi

5.SINIFLAR FEN VE TEK.BOŞALTIM SİSTEMİ


http://www.divshare.com/download/2043877-532

BOŞALTIM SISTEMI
Canlı vücudunda, hücrelerde meydana gelen canlılık olayları sonucu, zararlı maddeler oluşur. Bu zararlı maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına boşaltım, bunu gerçekleştiren sisteme de boşaltım sistemi denir.

1. İnsanda Boşaltım Organları
İnsanda boşaltım organları; böbrekler, idrar
Kanalı (üreter), idrar kesesi ve üretradır.
a. Böbrek
Böbrek, insanda bir çift olup, karın boşluğunun
arka tarafında ve bel hizasında yer alır. Böbreğin çukur kısmında, böbreğe kirli kanı taşıyan atardamar ve böbrekte süzülmüş kanı götüren toplardamar bulunur. Ayrıca böbreğin çukur kısmından idrar kanalı çıkar. Böbrek atardamarı böbreğe boşaltım maddeleri taşır. Böbrek toplardamarı, böbrekten süzülen kanı taşır. Böbrek toplardamarı, içinde boşaltım maddeleri en az oranda bulunan damardır.
2. Boşaltıma Yardımcı Organlar
Akciğer, deri ve karaciğer boşaltıma yardımcı organlardır.
Akciğer: Solunum yoluyla karbondioksitin ve bir miktar su buharının atılmasını sağlar.
Deri: Terleme yoluyla vücuttan fazla su, mineraller
ve bazı toksinler dışarı atılır.
Karaciğer: Vücutta bazı zehirli maddeleri zehirsiz maddelere çevirerek boşaltım sisteminden atılmasını sağlar. Proteinin kullanılması sonucu açığa çıkan amonyağın parçalanmasını gerçekleştirir. Amonyak çok zehirli bir atıktır. Daha az zararlı olan üre ve ürik aside dönüştürülerek vücuttan atılır. Böbrekte kanın süzüldüğü yapılara nefron denir. Kandan süzülen ve böbreklerden atılan süzüntüye idrar denir. Idrar içerisinde; üre, ürik asit, su, tuz ve mineraller bulunur. Üre ve ürik asit, karaciğerde amonyaktan oluşturulur. Böbrek üç bölümden oluşur:
Kabuk: Kanın süzüldüğü yerdir.
Öz Bölgesi: Süzüntü içinde bulunan bazı yararlı maddeler (glikoz, su, mineral) geri emilir.
Havuzcuk: Idrarın böbrekte toplandığı yerdir.
b. Idrar Kanalı (Idrar Borusu):Böbrekte süzülen atıkları idrar kesesine taşıyan kanaldır.
c. Idrar Kesesi: Böbrekte oluşan idrar, idrar kesesinde biriktirilir ve dışarı atılır.
ç. Üretra: Idrarın, idrar kesesinden dışarı atıldığı bir kanaldır.

3. Boşaltım Sisteminin Sağlığı
Böbreğin çalışmaması durumunda kanda biriken atıklar hayatı, tehlikeye sokar. Böbreği çalışmayan insanların kanı diyaliz makinesinden geçirilerek süzülür.
Üşütmek, temizliğe dikkat etmemek ve boğaz enfeksiyonları böbrek hastalıklarına sebep olabilir.
Böbreğin yapı birimi olan nefronların iltihaplanması nefrit hastalığına yol açar. Böbreklerde havuzcuk içinde minerallerin tortu oluşturmasıyla böbrek taşı meydana gelir. Aşırı tuzlu besinler alınması böbrek taşı oluşumuna sebep olabilir.
Boşaltım Sistemi Sağlığının Korunması Için;
— Bol sıvı alınmalıdır.
— Aşırı tuzlu ve baharatlı besinlerden kaçınılmalıdır.
— Alkol içilmemelidir.
— Boğaz enfeksiyonları, gecikmeden ve tam olarak tedavi edilmelidir.

alıntıdır.