Lirik saairin epik olumu - A.S. Pushkin

Aleksandr Sergeyevich Pushkin
Eski takvime gore (26 Mayis 1799 - 29 Ocak, 1837)
Gunumuz takvimine gore (6 haziran 1799 – 9 subat 1837)


Yapitlarinda halk dilini kullanarak Rus diline yeni bir akim getiren buyuk bir Rus sairidir. 6 haziran 1799 da aristokrat bir ailenin cocugu olarak Moskova’da dogdu. Annesinin Habesistanli dedesi olan, Osmanli Imparatorlugu zamaninda Istanbul'da savas esiri iken Car Petro (deli petro) tarafindan bedel odenerek Rusya’ya getirilen Abraham Petrovic Hannibal’dir. Car Hannibal’i evlat edinerek Pushkin’in aristokratligi daha dogmadan baslar.


Annesi ve babasi cok kulturlu ve ayni zamanda gosteris duskunu insanlardir. Zamanlarinin cogunu balolarda gecirdikleri icin de Pushkin, anne ve baba sefkatinden uzak bir cocuk olarak buyur. Puskin, ilk bilgilerini yabanci egitmenlerden edinir. Henuz sekiz yasindayken, Fransizcasi Rusca kadar iyidir. On bir yasina geldiginde ise, ozgurlukcu ve alayci yazarlarina hayran oldugu Fransiz Edebiyati’ni neredeyse ezberlemistir ve Fransiz siirler ve komediler yazmaya baslamistir. Doneminin taninmis sair ve yazarlari, Puskin’in evine gelip gidenler arasindadir. Ancak kendisine durmadan tuhaf masallar anlatip, eski Rus turkuleri soyleyen dadisi kadar hic biri etkilemez onu. Yasli dadisi Arina’nin anlattiklari, Puskin’in cocukluk ruhunda, silinmez izler birakir.


1817 yilina kadar cok iyi bir egitim alan Pushkin disislerinde calismaya baslar. 1825 de Car tarafindan guneye gonderilir. O bunu guney surgunu olarak adlandirir. Kafkasya'nin vahsi ozgurlugu ve tehlikeli ortami Sairin dus gucunu atesler. Bircok yapitini burda yazar. Bu siralarda Osmanli-Rus savasi devam etmektedir. Puskin, Yunanistan’in bagimsizligi icin Yunan gonullulerine katilir ve 1829 yilinda Rus Ordusu ile birlikte Erzurum'a gelir. 1831 yilinda Moskova’ya geri donerek dunyalar guzeli Natalia Goncharova ile evlenir.


Rusya’da Hollanda elcisi olan Baron Von Heeckeren’in manevi oglu olan Fransiz yuzbasisi Geroges d’Antes ile Natalia ile ilgili dedikodular 1836 yilinda butun Moskova’da konusulmaya baslar. Pushkin 4 kasim 1836’da d’Antes’i duelloya davet eder. Davet mektubu Baron Von Heeckeren’ineline gecer. Akilli bir diplomat olan Baron, bu olayin Rusya’daki tatli yasamlarinin sonu olabilecegi icin Pushkin’i vazgecirmeye calisir. d’Antesi’i de ikna ederek Natalia’nin kardesi Yekaterina ile evlenmesini onerir. Boylelikle duello ertelenmis olur. 10 ocak 1837 de Yekaterina ile d’Antes evlenir. Aile icine daha sik girip cikan d’Antes’in Natalia’ya olan ilgisi, dengesiz hareketleri ve dedikodular daha da cok artar. (d'Antes bir asker ve iyi bir nisancidir)


Pushkin, karisinin soylu adi ve kendi gururu nedeniyle d’Antes’i tekrar duelloya davet eder. 27 ocak 1837 de duello yapilir. Once d’Antes ates eder ve kursun Pushkin’in kalca kemiginden sekerek bagirsaklarina saplanir. Pushkin duserken ates eder ve d’Antes’i sag elinden vurur. Kursun gogusundeki metal dugmeye carpar ve d’Antes’in yasami kurtulur.


Buyuk bir sogukkanlilikla iki gun boyunca can cekisen Pushkin, 29 Ocak ogleden sonrasi hayata gozlerini yumar. Sairin oldugunu duyunca evinin kapisinin onunde toplanan ve Yevgeniy Onegin’in son baskisini kapis kapis tuketen halk sairin olumu uzerine neredeyse hukumete karsi bir ayaklanma noktasina gelir. Bu gerekce ile olaylar cikmasindan cekinen polis, bir gece yarisi, sairin tabutunu gizlice kiliseden alir ve Mihaylovskoye koyune goturerek topraga verir.

Huzunlu hayat hikayesinden geriye biraktigi eserler basinda;

“Ruslan ve Ludmila, Cingeneler, Bahcesaray Cesmesi, Erzuruma Yolculuk, Kafkas Mahkumu, Yevgeni Onegin, Napolyon, Don Juan , Dubrovski, Veba Sirasinda Ziyafet, Maca Kizi” sayabiliriz.

Pushkin’in Rusya’da neden bu denli sevildigine gelince.
Yapitlarinda sade bir halk dili kullanmasi en onemli etkenlerden biri.


Gogol, “Puskin, olaganustu bir olaydir.” der; Dostoyevski daha mistik bir tavirla “ Puskin, bize gelecekten haber veren bir peygamberimizdir.” der. Puskin, modern Rus Edebiyati’nin olusmasina en cok katkida bulunan yazin ve dusun adamidir. Puskin, klasik Bati edebiyatini ve Rus halk ruhunu sentezleyerek, Rus Edebiyati’nda “gercekcilik akimi”ni baslatan liderdir

Aristokrat aileden gelmesine ragmen Car zamaninda sansure ugramasi ve atesitlikle suclanmasi, 100. dogum yilinda Sovyet Sosyalist Rusya’da ateistligi ile deger kazaniyor. Bayramlari, eglenmeyi, icmeyi seven Rusya, 200. dogum yili olan 1999’da yeni Rus Kapitalizmi devrinde, cikolatadan politika malzemesine kadar reklam araci olabiliyor.


Pushkin, Rusya’daki okullarda 7 yasinda Ilkokul caglarinda baslayarak ogretiliyor. Cocuklarin dahi akillarinda kalacak sekilde yazilan bu siirleri, bir cok eski Sovyet Rusya devletlerinden, Azerbaycan, Kazakistan, Moldovya, Estonya, Litvanya vs ulkelerinin vatandaslari dahi hem rusca hem de kendi dillerinde ezbere okuyabiliyorlar. Rusya’da sokaktan gecen birine “Pushkin kim?” dereseniz, butun siirlerini buyuk bir ask ile okusunlar size.