BASKETBOLUN TARİHÇESİ ve TÜRKİYE'DEKİ GELİŞİMİ
BASKETBOLUN TARİHÇESİ ve TÜRKİYE'DEKİ GELİŞİMİ
Basketbol, ABD'nin Massachusetts eyaletinde, Spiringfield Genç Erkekler Hırisityan Birliği (YMCA)Eğitim Okulu'nda beden eğitimi öğretmeni olan James Naismith tarafından 1891'de yaratılmıştır. Atlet ve beyzbolculara kış antremanı yaptırmak amacıyla geliştirilen bu oyunda amaç, tahtadan yapılmış sepetlere topun sokulmasıydı.İlk oynayış şeklinde, 7 kişilik iki takım arasında 20'şer dakikalık üç devre üzerinden oynanmıştır. Oyunun asıl hedefini sepetler oluşturduğundan, Dr. Naismith tarafından bu oyuna "sepet topu" anlamına gelen BASKETBOL adı verilmiştir.
Basketbol, yaratılmasından kısa bir süre sonra YMCA'yı aşarak bütün okullara, üniversitelere ve hatta semtlerde bulunan cimnastik salonlarına kadar yayılmıştır.Gençlerde bu spora karşı uyanan istek ve heyecanda kulüpleri basketbol şubeleri açıp takımlar kurmaya zorlamış ve böylece basketbol,Amerika'nın en popüler ulusal oyunu haline gelmiştir.
Basketbolun Avrupa'daki ilk denemesi, 1893 yılında Paris'in Trevise sokağındaki eski bir cimnastik salonunda yapılmıştır.Daha sonraları, özellikle Birinci Dünya Savaşı sırasında, basketbolun Avrupa'da yayılmasında Amerikalı askerlerin büyük etkisi olmuştur.Hızla gelişme gösteren basketbol böylece Avrupa'da en gözde sporlar arasında yerini almıştır.Amerika, 1897 yılında erkeklerde, ardından 1900 yılında bayanlar arasında ilk milli basketbol şampiyonlarını düzenleyerek, bu sporu ülke çapında popüler hale getirmiştir.Amerikalılar milli spor olarak benimsedikleri basketbolu, 1904 St. Louis Olimpiyat Oyunları'nda kulüp takımları arasında maçlar düzenleyerek, Olimpiyat Oyunları'na katılan tüm ülkelere tanıtmışlardır.1905 yılında dünyanın en büyük spor salonlarından New York Madison Square Garden, kapılarını basketbola açmıştır.
Uzakdoğu'da da 1913 yılından itibaren karşılaşmalar yapılmaya başlanmıştır.Böylece bu oyun birkaç yıl içinde Kanada, Fransa, İngiltere, Avustralya, Çin ve Hindistan başta olmak üzere, tüm dünya ülkelerine hızla yayılmış, özellikle büyük kentlerdeki geniş spor alanlarında yapılan üniversitelerarası karşılaşmalar, basketbolun seyirlik spor olarak yayılmasında önemli katkılar sağlamıştır.Uluslararası Amatör Basketbol Federasyonu (FIBA),uluslararası karşılaşmaları yönetmek amacıyla, 20 Haziran 1932'de İsviçre'nin Cenevre şehrinde İsviçre, Yunanistan, İtalya, Portekiz, Arjantin, Romanya ve Çekoslavakya Basketbol Federasyoları'nın işbirliği ile oluşturulmuştur.FIBA her dört yılda bir, Olimpiyat Oyunları'nın düzenlendiği şehirde toplanarak, basketbolu daha çekici hale getirmek için gerekli kural değişikliklerini yapmaktadır.
Avrupa Basketbol Şampiyonası 1935 yılında başlamış olup, 2 yılda bir düzenlenmektedir.Amatör bir spor dalı olarak basketbol, ilk kez 1936'da Berlin'de düzenlenen Olimpiyat Oyunları'na dahil edilmiştir.1951 yılında başlayan Erkekler Dünya Şampiyonası'nı 1953'te Bayanlar Dünya Şampiyonası izlemiş, Olimpiyat Oyunları'na basketbol dalında bayanlar ilk kez 1976'dakatılmışlardır.Avrupa ligi ise 1995-96 sezonunda başlamıştır.
BASKETBOLULUN TÜRKİYE’DEKİ GELİŞİMİ
Basketbol Türkiye’de ilk defa Robert Kolejinde 1904 yılında oynanmıştır. Daha sonraları 1911’de Galatasaray Lisesinde Beden Eğitimi Öğretmeni Ahmet Robenson tarafından oynatılmıştır. 1913 yılında Fenerbahçe bir basketbol takımı kurmuştur. Türkiye’deki ilk resmi maç 4 Nisan 1921’de Yüksek Öğretmen Okulu (Darulmuallimi Aliye) öğrencileri ile İstanbuldaki Amerikalılar dan kurulu takım arasında oynanmıştır. Nihayet 1923 yılında ilk resmi teşkilatımız olan Türkiye İdman Cemiyetleri ittifakı kuruluyor. 1925 yılında faaliyet gösteren İstanbul Basketbol Kulübü ile yeni bir yön verilmiştir. 1927 yılında İstanbul’da basketbol maçlarının başladığını müşaade ediyoruz.
Naili Moran 1934 yılında kendisinden başka diğer basketbolcuların çalışması neticesinde ilk milli basketbol takımı kuruluyor. 24 Haziran 1936 yılında Milli takımımız İstanbul’da Yunanistan ile karşılaşıyor ve maçı 49-12 gibi büyük bir farkla kazanıyor.
1946 yılında Spor Oyunları Federasyonu Başkanlığında Türkiye şampiyonaları yapılmaya başlanıyor. 1946-1947 yıllarında Yunanistan ile müsabakalarımız oluyor. Milli takımımız 1949 yılında Kahire’de yapılan 6. Avrupa Basketbol Şampiyonasına katılma kararı alıyor ve 4. sırayı alıyoruz.
İstanbul’da 1950-1951 yılları arasında her yıl yapılmak üzere Uluslararası İstanbul Turnuvası tertip ediliyor. Türk Basketbolu 1951 yılında 7. Avrupa şampiyonasında 17 takımın arasında 6. sırayı alarak büyük bir başarı elde ediyor.
Ankara’da; GAZİ TERBİYE ENSTİTÜSÜ-MÜLKİYE MEKTEBİ HARP OKULU basketbolunun öncülüğünü yaparken, İstanbul’da Kadıköy kulübü, öncülük işini yükleniyor.
1963 yılında Ümit Milli Takım kuruluyor. 1959 yılında Bayan Takımları faaliyete geçiyor. 1968 yılından itibaren Türkiye Basketbol Federasyonu Anadolu Kupası adı altında turnuvalar düzenliyor. 1966-1967 sezonunda deplasmanlı Türkiye Ligi kuruluyor.
İki sezon sonra 1969-1970 sezonundan itibaren deplasmanlı Basketbol II. Ligi başlatılıyor. Bu aşamadan sonra kulüplerin yanısıra ilk, orta, lise ve üniversitelerin kız ve erkek takımlarının iştirakleriyle yapılan Türkiye Birincilikleri düzenleniyor.
