Tuvalet Eğitimi Vermeli mi, Vermemeli mi?

İşte çocuklarınızın tuvaletlerini oturaklarına yapabilmesi için altın öneriler..Eskiden bebekler düzenli olarak çişlerini yapana kadar oturağa oturtulurdu. Bu, bir taraftan ‘eğitildikleri’ izlenimini verirken, diğer taraftan en azından bir bezin ıslanmasını önlerdi. Örneğin; yemek sonrası çocuğunuzun bağırsaklarının hareketleneceğini bildiğiniz zaman onu oturağına oturtur ve tuvaletini yapana kadar beklerseniz; çocuğunuz oturağın ne işe yaradığını öğrenebilir, fakat bu ona bağırsak hareketlerini kontrol etmeyi öğretmez.

Bu, ancak o gelişimini tamamlayıp buna hazır olduğunda gerçekleşecektir. Ayrıca, çocuğunuz bezi bırakmak isteyene kadar ona tuvalet alışkanlığı kazandırmanız mümkün olmayacaktır. Oturağa gidene kadar çişini tutmayı ve güzelce oturmayı fiziksel olarak kontrol edebilmelidir.

Her bebeğin gelişim süreci kendine hastır. Genellikle tuvalet alışkanlığı 18-36. aylar arasında gelişir. Bazı bebeklerde bu süre 4, hatta 5 yaşına kadar ertelenebilir. Bu durum bebeğinizin kendini hazır hissetmesi ile bağlantılıdır.

Yapılan araştırmalar da bebeklerin kendi mesanelerini ve rektumlarını 18 aya kadar kontrol edemediklerini göstermiştir. Daha güvenilebilir bir şekilde kontrol, 3 yaşından sonra başlar. Tuvalet alışkanlığı, gece-gündüz bağırsak kontrolü ve gece-gündüz mesane kontrolü sırasıyla gelişir.

İradesini kontrol etmeye başladığı anda, tuvalet alışkanlığını da öğrenmeye başlar. Sonuçta, tuvalet alışkanlığı, çocuğunuz ancak kaslarını kontrol edebildiğinde mümkün olur.

Çocuğunuzu başka çocuklarla kıyaslamayın; her çocuğun gelişim süreci farklıdır ve tuvalet alışkanlığı da buna göre değişiklik gösterir. Önemli olan çocuğunuza bir başlangıç noktası vermenizdir. Bu başlangıç noktasını verirken de çocuğun gelişimi ve bu konuda size verdiği ipuçları en iyi rehberinizdir.

ONA EŞLİK EDİN

Tuvalet alışkanlığı kazanmaya hazır olduğunu gösteren bazı işaretleri takip edin. Bunlar ıslak bir bezden rahatsız olması, bağırsak hareketlerinin farkına varması ya da bazen çocuğunuzun mesanesinin daha fazla miktarda idrar tutabildiğinin göstergesi olarak bezinin uzun süre kuru kalmasıdır. Aynı zamanda, çocuğunuz oturağı kullanmaya istekli olarak sizi taklit etme eğilimi de gösterebilir.

Çocuğunuza bağırsak hareketleriyle ilgili karmaşık mesajlar vermediğinizden emin olun. Eğer onun bu konudaki gayretlerini övüp, ardından da yaptığının kötü kokulu ve pis olduğunu söylerseniz, kafası karışabilir. Herhangi bir başarı karşısında olumlu olun, fakat kazalar olursa da görmezden gelin. Bu gerçekten çocuğunuzun elinde değildir.

Her şeyden öte, bu sürece gereğinden fazla anlam yüklemeyin. Eğer çocuğunuz hazır olmadan tuvalet alışkanlığı kazandırmaya başlarsanız, çok kaza olur. Dolayısıyla çocuğunuz bu kazaları çok fazla tekrarlıyorsa, beze geri dönün. Stresli bir dönemde bezden külota geçmeye çalışmayın, daha sakin bir dönemi bekleyin.

ZAMANA BIRAKIN

Çocuğunuzun çişini yaparken oturağı kullanmaktan memnun olduğunu görseniz bile, bağırsak hareketi farklı bir konudur ve kakasını beze yapmaya devam etmek isteyebilir. Onun açısından bakarsak, kakasını oturağa ya da tuvalete yapmak bezine yapmaktan oldukça farklı bir duygudur, bazı çocuklar bunu biraz garip bulurlar.

Çoğunlukla oturağa kaka yapmaktansa, bağırsaklarını boşaltmak için gece yatarken bağlanan bezi bekleyebilir. Çocuğunuzun endişesi zamanla geçecektir, merak etmeyin.

KAKASINI KONTROL ETMEYİN!

Öte yandan, 18. aydan itibaren, daha önce ağız çevresinde olan haz, anüs ve civarı dokulara yerleşir. Dolayısıyla artık ‘emzik’ faslı bitmiş ‘popo’ faslı başlamıştır. Kakası ona ait bir ‘eser’dir. Onu yapıp yapmama kararı da ona ait olmalıdır. Zaten insanın kararlı kimliği bu şekilde oluşur. Kendi kararlarını kendi verebiliyor olması, onun bağımsız kimliğidir.

Sık sık koklayarak ya da bezini aralayıp bakarak, kaka ya da çiş yapıp yapmadığı kontrol edilmemelidir. Çocuk kakasını yaptıktan sonra, annesinden onu almasını, yine kendisi istemelidir.

Bu dönem iyi doyurulursa, geleceğin kendi kararlarını verebilen, kararlarında tutarlı yetişkinin temelleri atılmış olur. Pişik tedavi edilir, ama yaptığı kakanın kabul görmemesiyle yerleşecek utanç duygusu ve inatçı karakter hayat boyu yerleşir. Utanç duygusu, aşağılanma hissi uyandırır ve yeteneklerin ortaya çıkmasına engel olabilir.

DÜZEN İLE ÖZDEŞLEŞME

1,5-3 yaş arasındaki dönem, temizlik ve düzen ile özdeşleşme dönemidir. Fakat annenin erken ve sıkı tuvalet terbiyesi, aşırı titiz davranması haz ilkesinin doyurulmasına engel olur. Çocukta yerine getiremediği her temizlik kuralı suçluluk duygusu yaratır.


Kararsız ve verdiği kararlardan utanç duyan, aşırı titiz, cimri, inatçı; ya erotizm sergileyen ya da buna aşırı tepki gösteren bir kişiliğin temelleri atılır. Tam tersi, bu dönemde ilgisiz bir anne ile kakası içinde büyümüş olmak da çocuğun psikolojisini olumsuz etkiler. Çocuk temizlik ve düzenle yeterince özdeşleşemez. Kararsız, başkalarının kararlarını da kabul etmeyen itirazcı, dağınık, sado-mazoşist bir kişi olabilir.

‘Çocuk Gelişimi’/ALFA, Prof. Dr. Sabiha Paktuna Keskin/