Özbakım becerileri kazanımı aile katılımı 4-5 yaş**

ÖZBAKIM BECERİLERİ İLE İLGİLİ AİLE KATILIMI (4-5 YAŞ)

HAFTALIK EV İŞLERİNDEN BİRİNİ ÜSTLENİP İSTENİLDİĞİNDE YAPIYORUM.

Etkinlik Önerileri:

1. Çocuğun kolayca yapabileceği iş seçin.(Örneğin: süpürmek, toz almak, kitapları düzenlemek, oyun odasını toplamak)

2. O hafta hangi iki işi yapacağını çocuğa seçtirin.

3. Yükümlülüğünü yerine getirince çocuğu övün.



KENDİ GİYSİLERİMİN DÜĞMELERİNİ ÇÖZEBİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Önden düğmeli giysiler kullanın. Çocuğu düğmeleri açma çabaları için övün.
2. Çocuğun büyük düğmeli giysiler giymesini ve düğmeleri açmasını sağlayın. Yavaş yavaş düğmelerin boyunu küçültün. Gerektiğinde sözel ve fiziksel yardım sağlayın.
3. Başlangıçta, biri hariç bütün düğmeleri açın ve çocuğun kalan düğmeyi açmasını sağlayın. Yavaş yavaş, her denemede çocuğun açması gereken düğme sayısını arttırın.
4. Her düğmeyi yarıya kadar açın ve çocuğa tamamlattırın. Gerektiğinde sözel yönlendirme de bulunun. Çocuk kendi başına bunu başarana kadar yavaş yavaş yardımlarınızı azaltın.
5. Çocuk kendi giysilerinin düğmelerini açmayı başardıktan sonra bu beceriyi soyunurken çalışabilir. Çocuğu bunu yaparken gösterdiği bağımsızlığı övün.

KENDİ GİYSİLERİMİN DÜĞMELERİNİ İLİKLEYEBİLİYORUM.

Etkinlik Önerileri:

1. Bu beceriyi çalışmak için giyinme ve sokağa çıkma fırsatlarını değerlendirin. Düğme iliklemeyi çalışması için çocuğa büyük düğmeli gömlek veya hırka giydirin. Yavaş yavaş düğme boylarını küçültün. Gerektiğinde çocuğa sözel ve fiziksel yardım sağlayın.

2. Eğer çocuğun paltosunda düğme varsa dışarı gidebilmesi için düğmelerini iliklenmesini teşvik edin. Gerekirse düğmeleri kısmen ilikten geçirin.

3. Düğmeleri iliklemeyi çocukla sıra ile yapın. Düğmeleri bir siz, bir o ilikleyin.

FERMUARIN ALT KISMINI BİRBİRİNE GEÇİREBİLİYORUM.

Etkinlik Önerileri:

1. Bu beceriyi çalışmak için giyinme ve sokağa çıkma fırsatlarını değerlendirin. Çocuğa fermuar ayağını nasıl yuvaya geçireceğini gösterin.

2. Çocuğun fermuar ayağını geçirmesi ve fermuar çekmesi için yuvayı tutun. Çabalarını övün.

3. Fermuar yuvasının kolay çalıştığından emin olun.

4. Başlangıçta büyük fermuar kullanın ve yavaş yavaş boyunu küçültün. Giysilerindeki fermuarları açıp kapamadan önce çocuğa masaya yatırılan bir giysi üzerinde bu çalışmayı yaptırın.

5. Şerit halinde telaya veya kalın kumaşa dikilmiş fermuar hazırlayın. Çocuk iki düz parça ile çalışabilir.

6. Oyuncak bebekleri giydirmekte daha eğlenceli bir etkinlik olabilir.

ELLERİMİ VE YÜZÜMÜ YIKIYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Çocuğa el ve yüzünü ne zaman yıkayacağını hatırlatmak gerekebilir. Bu işi yapma çabası gösterince onu övün.
2. Çocuğa ait özel sabun, havlu ve sabun bezini onun erişebileceği bir yere koyun.
3. Gerektiğinde aynaya bakabilmesi veya musluğa yetişebilmesi için bir tabure veya basamak temin edin.
4. Başlangıçta, çocuğa ellerini ve yüzünü sabunla nasıl yıkayacağını gösterin ve gerekirse ona fiziksel yardımda bulunun. Zamanla, çocuk sözel ipuçları ile etkinliği yapana kadar yardımlarınızı azaltın. Sonunda kendi başına ellerini ve yüzünü yıkayabilsin.
5. Sabun parçalarını su ve gıda boyası ile karıştırarak renkli sabun kalıpları yapın. Çocuğun ellerine resim çizin veya boyayın ve ellerini yıkayarak temizlemesini destekleyin. Bu etkinliği eğlenceli ve tatmin edici kılar.

MASADA KENDİME AİT OLAN YERİ TOPLAYABİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Çocuğa kendi tabaklarını ve çöpünü nereye koyacağını gösterin. Diğer aile bireylerinin de çocuğun onları taklit edebilmesi için aynı şeyi yapmasını sağlayın. Bunların bütün aile için günlük işler olmasını sağlayın ve çocuğu yardım ettiği için övün.
2. Kazaları önlemek için kırılmayan tabaklar kullanın.
3. Başlangıçta, çocuğun masada kendine ait yeri toplaması için fiziksel yardım veya sözel hatırlatma da bulunun. Daha sonra, etkinliği sadece kendi başına başlayıp tamamlayınca onu övün.
YİYECEKLER İÇİN DOĞRU ARAÇ GEREÇLERİ KULLANABİLİYORUM.

Etkinlik Önerileri:

1. Sofrada doğru araç gereçleri kullanarak çocuğa iyi bir model olun. Neden ve hangi
gereçleri kullandığınızı ona açıklayın.

2. Yemeklerden önce her yemek için hangi gerecin kullanılması gerektiğini gözden geçirin. Çocuğun size anlatmasını sağlayın.

3. Doğru gereçleri kullandığı için çocuğu övün.
TUVALETE GİTMEM GEREKTİĞİNDE UYKUMDAN UYANIYORUM VEYA BÜTÜN GECE ALTIMI KURU TUTABİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Yatmadan önce sıvı tüketimini azaltın.
2. Gerekirse, çocuk için banyo ve yatak odasında gece lambası bulundurun.
3. Eğer sabah çocuğun yatağı ıslak ise onun çarşafları değiştirmenize yardım etmesini sağlayın. Onu cezalandırmayın veya azarlamayın. Altı muşamba kaplı yatak koruyucusu kullanın.
4. Eğer banyo ile çocuğun odası değişik katlarda ise çocuğun odasına lazımlık koyun.
5. Sabah kalktığında kuru ise günaydın derken onu övün.
HATIRLATILMADAN, GEREKTİĞİNDE BURNUMU SİLİP, SÜMKÜRÜYORUM. (%75 ORANINDA)
Etkinlik Önerileri:
1. Banyo ve yatak odalarında çocuğun kolayca alabileceği yerde kâğıt mendil bulundurun.
Çocuğu mendil kullanması için cesaretlendirin ve kullanınca onu övün.
2. Eğer çocuk nezle ise yanında taşıması ve kullanması için ona ufak bir paket kâğıt mendil verin.
3. Ayrıca çocuğun cebinde taşıması için mendil verin.
4. Hatırlatılmadan her burnunu sümkürdüğünde veya sildiğinde onu övün.

SIRTIM, BOYNUM VE ENSEM HARİÇ KENDİMİ YIKAYABİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Banyo küvetinin içine kaymayı önleyici paspas koyun.
2. Çocuğa vücudunun her tarafını yıkaması için sözel yönergeler verin.
3. Eğer vücudunu yıkamaya yardım ederse ‘küvette oyuncak gemi veya başka yüzen bir oyuncağı ile oynayabileceğini söyleyin.
4. Yıkanırken, hayvan şeklinde veya onun hoşuna gidecek sünger kullanın.
5. Çocuk kendi başına yıkanırsa seçebileceği iki değişik renkte havlu gösterin.
6. Çocuğa çok sevdiği televizyon programından, yatakta hikâye okuma zamanından veya onun sevdiği başka bir etkinlikten 10–15 dakika önce banyosunu yaptırın, böylece — zamanında banyosunu bitirip etkinliğe yetişmek için bir amacı olsun.
EKMEĞİMİN ÜZERİNE YUMUŞAK BESİNLERİ BIÇAK KULLANARAK SÜRÜYORUM.

Etkinlik Önerileri;

1. Tereyağı, margarin ve krem peyniri yumuşak halde bulundurun. Kolay parçalanmadığı
için tost ekmeği kullanın.

2. Kolay tutulabilen, büyük saplı kör bıçak kullanın.

3. Çocuğa nasıl sürüleceğini gösterin. Taklit etmesi için cesaretlendirin. Gerekirse çocuğun elini fiziksel yardımla yönlendirin ve yavaşça yardımınızı azaltın.

4. Çocuğun sevdiği besinler fıstık ezmesi veya reçelse bunları kullanın.
ELBİSE VEYA PANTOLONUMDAKİ, AYAKKABIMDAKİ TOKALARI ÇÖZÜP BAĞLAYABİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Çocuğun tokaları açıp kapatmasına fiziksel yardımda bulunun. Zamanla yardımlarınızı azaltın.
2. Masa üzerinde kemerle alıştırma yaptırın. Çocuk bunu yapınca kendi üzerinde denetin.
3. Başlangıçta büyük tokalı kemer kullanın. Çocuk bunu öğrenince yavaş yavaş kendi yaşına uygun büyüklükte tokalı kemere geç in.
4. Çocuğun giyinme-soyunma oyununda kullanması için: ona eski kemerleri verin. Kendisine büyük gelen etek veya pantolonların belini sıkabilmesi için ona kemer kullandırın ve tokasını açıp kapamasını denetin.
ÖNÜMDEKİ DÜĞMELEMELER DÂHİL KENDİM GİYİNEBİLİYORUM. (KRAVAT HARİÇ)

Etkinlik Önerileri:

1. Havaya uygun giysi seçiminde çocuğa yardımcı olun. Giyim sırasına göre çocuğun elbiselerini koyun.

2. Kendi başına giyinmesi için onu teşvik edin. Onu övün ve iltifat edin. Giyinmeyi günlük bir etkinlik haline getirin ve kendi başına yapabilmesi için yeterli zaman tanıyın. Günlük giyinme zamanlarını (banyo, yüzme, uykudan sonra ve sabah kalkınca) bu beceriyi çalışması için değerlendirin.

YETİŞKİN SERVİS TABAĞINI TUTTUĞUNDA BESİNDEN TABAĞIMA ALABİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Plastik tabaklar ve büyük servis kaşığı kullanın.
2. İlk birkaç denemesinde çocuğun elini tutarak yönlendirin.
3. Dökülmeyi önlemek için servis tabağını çocuğun tabağına yaklaştırın.
4. Her denemesinde onu övün.
5. Servis tabağını çocuğun tabağının önünde tutun veya sağ elini kullanıyorsa sol tarafında solak ise sağ tarafında tutun.
6. Çocuğu, doğru miktarı alması için 1 kaşık, 2 kaşık vs. diyerek yönlendirin.

SÖZEL İPUÇLARI İLE TABAK, PEÇETE, ÇATAL, BIÇAKLARI DOĞRU YERLERE KOYARAK SOFRA KURABİLİYORUM.

Etkinlik Önerileri:

1. Çatal, bıçak ve kaşıkları çekmecede ayrı gözlere koyun. Bu çocuğun neyi alacağım ayırt etmesine yardım eder.

2. Çocukla beraber kaç kişilik sofra kuracağım sayın.

3. Çocuk tabaklara kolayca ulaşabilsin diye tabakları aşağı raflarda bulundurun veya bankonun üstüne koyun.

4. Başlangıçta birkaç kez sofrayı çocukla beraber kurun ve zamanla yardımlarınızı azaltın.

5. Yardımları için çocuğu övün. Aile bireylerine çocuğun sofra kurmaya nasıl yardım ettiğini
anlatın.

6. Çocuğa örnek olması için bir kişinin yemek servislerini koyun. Diğerlerini çocuk koysun.

7. Bir sanat etkinliği için mukavva veya büyük fon kartonu üzerine çocuğun bir masa düzeneğini çizmesine veya kesmesine ve yapıştırmasına yardım edin. Üzerini şeffaf yapışkan kâğıt ile kaplayın. Çocuğun sofra kurarken bu “düzeneği” örnek olarak kullanmasını sağlayın.

8. Onunla bir oyun oynayın. Sofrayı her kişiye ait yemek servislerinden bir tanesini (tabak, çatal, bardak v.s.) eksik koyarak kurun. Bırakın çocuk neyin eksik olduğunu bulsun ve yerine koysun. Başka bir sefer kaşıklar hariç her şeyi koyun ve çocuğun eksiği tamamlamasını sağlayın ve bu oyunu giderek kaşıklardan sonra çatalları y.s. koymayarak çeşitlendirin.
DİŞLERİMİ FIRÇALAYABİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Alışkanlık kazanması için, her gün aynı zamanda siz dişlerinizi fırçalarken çocuğunda dişlerini fırçalamasını sağlayın.
2. Çocuk diş fırçası kullanın. Fırçası yenileneceği zaman, dişlerini iyi fırçaladığı için onun ödül olarak markette kendi fırçasını seçmesine izin verin.
3. Çocuğu diş fırçalamaya heveslendirmek için bir çok çizgili, meyve tatlı veya hoşa gidecek farklı nitelikte diş macunları vardır.
ZAMANINDA TUVALETE GİDİP, SOYUNUP, ALTIMI SİLİP, SİFONU ÇEKİP, YARDIMSIZ TEKRAR GİYİNEBİLİYORUM.

Etkinlik Önerileri:

1. Çocuğa altını silmeyi ve sifonu çekmeyi gösterin. Çocuğu bunu tek başına yapması için destekleyin. Yavaş yavaş yardım ve yönergelerinizi azaltın ve çocuğun bunları kendi başına yapmasına izin verin.

2. Çocuğa büyüdüğünü söyleyin ve kendi başına altını silip, şifonu çektiği için övün.

3. Banyo duvarına çocuğa yapması gereken aşamaları hatırlatan resimler koyunuz. (altını silme, şifon çekme, ışık kapatma gibi)

SAÇLARIMI TARAYIP, FIRÇALAYABİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Siz saçınızı tarar ve fırçalarken çocuk sizi izlesin. Elini yönlendirerek ve sözel yardım sağlayarak aynada nasıl saçlarını taradığına baktırın.
2. Çocuğa kendi tarak ve fırçasını verin.
3. Güzel göründüğü için çocuğu övün.
4. Çocuk saçını taramadan önce karışmış saçlarını açmasına yardım edin.
5. Oyuncak tarakla bebeğinin saçlarını taratıp, etkinliği pekiştirin.
6. Eğer çocuk saçlarını güzel tararsa güzel bir toka veya saç bandı takmasına veya güzel kokulu saç kremi sürmesine, özel bir şapka giymesine izin verin.
GİYECEKLERİMİ ASKIYA ASABİLİYORUM.

Etkinlik Önerileri:

1. Elbiselerini asmayı, çocuğun günlük yaşamının bir parçası yapın.

2. Hatırlatmadan elbiselerini asınca çocuğu övün.

3. Dolap askısını çocuğun ulaşabileceği yüksekliğe ayarlayın.

4. Çocuğa elbiselerini asacağı ufak askılar verin. Elbiselerin askıda durmasını kolaylaştırmak için apoletli veya sünger kaplı askılar kullanın.

5. Çocuğa giyecekleri askılara nasıl asacağını gösterin ve gerektiği kadar sözel ve fiziksel yardım sağlayın.

MAHALLE İÇİNDE SÜREKLİ YETİŞKİN GÖZETİMİ OLMADAN DOLAŞABİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Çocuğu bir komşunun evine götürüp hangi sınırlar içinde bulunması gerektiğini anlatın.
2. Yan komşuya çocukla bir not gönderin. Eğer kırsal bir yerleşim yerinde yaşıyorsanız çocuğun arabanın yanında veya ahırda bulunan ebeveyne bir not götürmesini isteyin.
3. Belirlediğiniz süre içerisinde çocuğun arkadaşını ziyaret etmesine izin verin ancak çocuk nerede olacağını size haber vermek zorunla olduğunu bilmeli. Arkadaşının ailesine önceden telefon edip çocuğun oraya gideceğini haber verin, oraya varınca ve ayrılırken size telefon etmelerini isteyin.
4. Belirlediğiniz sınırlar içinde kaldığında, nereye gittiğini size söylediği için ve zamanında eve dönünce çocuğu övün ve ödüllendirin.
5. Dikkat: Bazı bölgelerde bu uygulama emniyetli değildir. Çocuğunuzu herhangi bir yere göndermeden önce mahallenizin güvenliğinden emin olun. Çocuğa can güvenliği hakkında bilgi verin. Örneğin, yabancılarla konuşulmayacağını, kimin güvenilir ve kimin güvenilmez olduğunu, bedeninin başkaları tarafından dokunulmaya uygun yerlerini, daima nerede olduğunu size bildirmesini, çevrede dolaşabileceği sınırları, v.s.

AYAKKABILARIMA BAĞCIK GEÇİREBİLİYORUM.

Etkinlik Önerileri:

1. Oyun zamanında, bağcıkları geçirmek için dört delikli, renkli bir bağcık tahtası kullanın. Ona nasıl bağcık geçirdiğinizi gösterirken sizi taklit etmesini isteyin. Çocuğun becerisi geliştikçe üzerinde daha fazla delik bulunan tahtaya geçin. Bütün denemeleri için onu övün.

2. Bir yetişkin ayakkabısında veya tahta eğitim ayakkabısında çalışın. Ondan sonra çocuğun kendi ayakkabılarına bağcık taktırın.

3. Bir siyah ve bir beyaz bağcığı birbirine bağlayın ve bunu büyük bir ayakkabıya geçirtin. Bu işlem çocuğun hangi tarafı bırakıp, çekeceğini anlamasına yardımcı olur. Eğer çocuğun yardıma ihtiyacı olursa renkleri ipucu olarak kullanın ve ona sözel yönergeler verin.


AYAKKABILARIMIN BAĞCIKLARINI FİYONK YAPABİLİYORUM.
Etkinlik Önerileri:
1. Kalın, renkli yün kullanın. Çocuk otururken dizinin üzerinde yünü sarın. Çocuğun bağcık bağlama hareketlerini çalışmasını sağlayın.
2. Ayakkabı bağlayışınızı yavaş hareketlerle çocuğa gösteriniz. Fiyongun birinci halkasını yapın ve diğerini kısmen düğümden geçirin. Çocuğa ilk halkayı baş ve işaret parmakları ile nasıl tutacağını ve çekeceğini gösterin, gerekirse tutmasına yardım edin. Diğer halkayı gevşek halkadan nasıl geçirip sıkıca çekeceğini gösterin. Bağcıkları çapraz geçirip sıkıca çekin ve çocuğun fiyongun her iki halkasını yapıp, birini üstten, diğerini alttan geçirmesini ve çekmesini sağlayın.
3. Çocuk bu etkinlikleri yaptığı için onu övün ve ödüllendirin. Ayrıca, sizin ve diğer aile bireylerinin ayakkabılarını bağlamasına izin vererek onu cesaretlendirin.
4. Yassı, kolay tutulabilen bağcıklar kullanın. (yuvarlak bağcıklar kaygan olup zor bağlanır)
5. Çocuğun aşağıdakileri taklit etmesini sağlayın: A- Bağcıkları çapraz geçirin. B- İlk düğümü atın. C- Bir bağla halka yapın ve bunu “ağaç” olarak adlandırın. D- Öteki bağı “tavşan” diye adlandırın ve bağı ilk halkanın etrafına sararken “tavşanın ağacın etrafında zıpladığını” söyleyin, e- İkinci halkayı yapın ve tavşanın kuyruğunun altından geçirin. Bu da tavşanın kulağıdır. F- Çocuğa ağacı ve tavşanın kulağını çekmesini söyleyiniz. Şimdi ayakkabılar bağlandı.