Hiperaktif çocuklar...

DİKKAT EKSİKLİĞİ ve HİPERAKTİVİTE DURUMU NEDİR ?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite durumu adından da anlaşılacağı gibi çocuklarda genellikle doğumdan beri var olan ve özellikle 3-4 yaşlarından itibaren fark edilen, yaşıtlarına ve gelişimsel dönemine kıyasla çok aşırı hareketlilik, yerinde duramama ve kıpır kıpır olma durumu ile birlikte, dikkatin çok çabuk dağılması, dikkatini uzun süre bir işte devam ettirememe ile karakterize olan bir durumdur. Genelde hem dikkat eksikliği hem hiperaktivite durumunun birlikte yoğun olarak bulunmasına karşın bazen hareketliliğin ön planda olduğu, dikkat eksikliğinin geri planda olduğu veya tam tersi olarak dikkat eksikliğinin ön planda olduğu, hareketliliğin geri planda olduğu durumlar olabilir. Aynı zamanda çocuğa hiperaktif diyebilmemiz için hem 7 yaşından önce bazı belirtilerin olması hem de en az iki farklı ortamda bu tablonun görülmesi gerekir. Yani her hareketli çocuğa hiperaktif demek mümkün değildir. Genel olarak eğilim, hareketli çocukların tamamına bu türlü bir tanımlamanın kullanılması şeklindedir. Ama doğru tanı bu durumun tedavisinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Yanlış tanı durumunda başka sıkıntısı olan çocuklar hiperaktivite tedavisi ile oyalanmaktadırlar.

BELİRTİLER NELERDİR ?

Bu çocuklar genel olarak dikkatlerini uzun süre toparlayamazlar, başladıkları işlerin sonunu getirmekte güçlük çekerler, dikkat gerektiren günlük işlerden kaçınırlar, eşyalarını sık sık kaybederler, günlük işlerde unutkanlıkları vardır (bu unutkanlık zeka sorunundan değil bizzat hastalığın doğasında olan dikkat eksikliğinden kaynaklanmaktadır), işlerini düzensiz ve dağınık yaparlar, genelde bir işten diğerine çok sık geçiş yaparlar, karşısındakini sanki dinlemiyormuş gibi görünme ve sık sık konu değiştirme görülür, dikkatleri ilgisiz uyaranlarla sık sık dağılır, çalışmaları plansızdır, yaptıkları işlerde dikkatsizce hatalar yaparlar.
Ek olarak hareketlilik ile ilgili olarak da yerinde duramama hali vardır, devamlı kıpır kıpır haldedirler, kendi yaşıtlarına göre belirgin farklılık ile sürekli hareket halindedirler, mobilyaların üzerinde gezme, ev içinde koşuşturma, bir iş yaparken sık sık ayağa kalkma gezinme halindedirler, konuşmanın sonu gelmeden araya girerler, başkaları onların sözünü kesememekten yakınır, ellerinde sürekli bir şeylerle oynarlar, olası sonuçlarını düşünmeden tehlikeli işlere girme görülür, sakinlik isteyen grup içi etkinliklere katılmakta zorlanırlar, etraftaki insanlar tarafından sık sık hareketlilik ve çok yaramazlık konusunda uyarılırlar. Bir çocuğa hiperaktif denmesi için bu belirtilerin tamamının olması gerekmez çoğunluğunun olması yeterlidir.


BU DURUMUN SONUÇLARI NELER OLABİLİR ?

Hiperaktif çocukların işlevselliği belirgin olarak bozulur, grup içerisindeki kurallara uymakta zorlanırlar, oyun içerisindeki kurallara uyum sağlayamayabilirler, bu uyum sorunundan dolayı sık sık öğretmeninden uyarı alma durumu görülür. Derse konsantre olamadıkları ve dikkat eksikliği olduğu için, çoğu zaman normal hatta normalin üstünde zeka sahibi olmalarına rağmen derslerde göreceli başarısızlık görülür. Bu hareketlilik durumu iyi kanalize edilemezse ek davranış sorunları gelişebilir . Tedavi edilmeyen çocukların bir kısmında anne baba ile olan ilişkiler, arkadaş ilişkileri, öğretmen ile olan ilişkiler bozulur. Bu çocuklar etraftan sık sık uyarı aldıkları ve yaramaz ve tembel olarak bilindikleri için kendi özgüvenlerinde yetersizlikler olabilir.

BU DURUM EN SIK NERELERDE GÖZE ÇARPAR ?

Hiperaktivite ve dikkat eksikliği olan çocuklar okul çağından önce anne babaları ve yakınları tarafından farkedilmelerine karşın en sık olarak grup ortamına uyum sağlamaya çalıştıkları ve dikkat gerektiren işleri sık olarak yapmak zorunda oldukları okul çağında bu durum belirgin olarak göze çarpar.

BU DURUMA YOL AÇAN BAŞKA NEDENLER VAR MIDIR?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda diğer psikiyatrik durumlar olabilir. Bu psikiyatrik durumlar sık olarak hiperaktivite ile karşışabilir . Bunlar arasında öğrenme güçlükleri, karşı gelme bozukluğu, davranış bozukluğu, kaygı bozuklukları, kronik depresyon sayılabilir .Önemli olan bu tanının bir çocuk ve ergen psikiyatristi tarafından psikiyatrik muayene ile kesinleştirilmesidir.

BU DURUMUN TEDAVİSİ NASIL YAPILMAKTADIR ?

Tedavi konusunda temel yaklaşım ve en iyi netice elde edilen tedavi seçeneği, ilaç tedavisidir. Türkiye'de mevcut ilaçlar ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite belirtileri büyük oranda kontrol altına alınabilmektedir. En sık olarak kullanılan ilaç Amerika ve Avrupa'da uzun süredir kullanılmasına karşın, ülkemize son yıllarda gelen ''Ritalin '' adlı ilaçtır. Başka ilaç seçenekleri de mevcuttur. İlaç tedavisinin yanı sıra ek olarak pedagojik eğitim ile dikkat süresini artırma ve davranışçı tedavi yaklaşımları uygulanmasında yarar vardır. İlaç tedavisinin ne kadar devam edeceği klinik görünüm ve belirtilerin devam etmesine göre tespit edilir. Ailelerin ilaç tedavisi konusunda memnuniyeti oldukça belirgindir. Genelde aileler ilk başlangıç aşamasında ilaç kullanımına sıcak bakmamalarına rağmen elde edilen fayda sonrası bu düşünceleri sıklıkla değişmektedir. Önemli olan doğru tanı ve tedavinin yapılmasıdır.